مەملەكەت باسشىسى Astana Think Tank فورۋمىنىڭ پلەنارلىق وتىرىسىندا ءسوز سويلەدى. بۇل تۋرالى اقوردا حابارلادى.

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ جيىن قاتىسۋشىلارىنا ءىلتيپات ءبىلدىرىپ، بۇل ديالوگ الاڭى استانا حالىقارالىق فورۋمىنىڭ اياسىندا قۇرىلعانىن، ەڭ وزەكتى جاھاندىق جانە وڭىرلىك ماسەلەلەر جونىندە پىكىر الماسۋعا ارنالعانىن اتاپ ءوتتى.

– وزدەرىڭىزگە ءمالىم، بۇگىندە ادامزات ايماقتىق قاقتىعىستار، ەكونوميكالىق تۇراقسىزدىق، كليماتتىڭ وزگەرۋى، ازىق-تۇلىك جانە كوشى-قون قاۋىپسىزدىگى سەكىلدى بۇرىن-سوڭدى بولماعان سىن-قاتەرلەرمەن بەتپە-بەت كەلىپ وتىر. اتالعان جاھاندىق پروبلەمالار ءبارىمىزدى تولعاندىرادى جانە وعان توتەپ بەرەتىن شارالاردى بىرلەسە ىزدەگەنىمىز ءجون. ءبىزدىڭ كەلەشەگىمىز قانشالىقتى كۇش-جىگەر بىرىكتىرىپ، ورتاق كەلىسىمگە كەلە الاتىنىمىزعا تىكەلەي بايلانىستى. سوندىقتان قازاقستاننىڭ بۇل ماڭىزدى ۇدەرىسكە اتسالىسۋىن زور مارتەبە سانايمىز، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

مەملەكەت باسشىسى الەمنىڭ جىككە ءبولىنۋى كۇشەيىپ، كوپجاقتى حالىقارالىق ينستيتۋتتاردىڭ بەدەلى السىرەگەن سايىن، ورتا دەرجاۆالاردىڭ ءرولى ارتا تۇسەدى دەپ سانايدى.

– ءىرى دەرجاۆالار باقتالاستىققا بوي الدىرىپ، ءبىر مامىلەگە كەلە الماي جاتقان كەزدە، داۋ-دامايدى رەتتەۋگە ورتا دەرجاۆالار ءجيى دانەكەر بولادى. وسىلايشا ولار جاھاندىق ىنتىماقتاستىقتىڭ ىرگەسى شايقالماۋىنا ىقپال ەتەدى، – دەدى پرەزيدەنت.

قاسىم-جومارت توقاەۆ فورۋم قاتىسۋشىلارىنا ەلىمىزدىڭ ءوسىپ-وركەندەۋى جانە قوعامنىڭ دەموكراتيالىق تالپىنىستارىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قازاقستاندا جۇرگىزىلىپ جاتقان اۋقىمدى ساياسي رەفورمالار جونىندە ايتتى.

ونىڭ پىكىرىنشە، اەس قۇرىلىسى بويىنشا تاياۋدا وتكەن جالپىحالىقتىق رەفەرەندۋم ەلىمىزدىڭ دەموكراتيالىق قۇندىلىقتارعا بەيىل ەكەنىن كورسەتتى.

مەملەكەت باسشىسى جۇرگىزىلىپ جاتقان رەفورمالار ىشكى تۇراقتىلىقتى ساقتاۋدا عانا ەمەس، ەكونوميكالىق وسىمگە جانە شەتەلدىك ينۆەستيتسيالارعا قولايلى جاعداي جاساۋ ىسىندە دە ماڭىزدى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

– قازاقستان ەكونوميكالىق تۇرعىدان ايتارلىقتاي تابىسقا قول جەتكىزدى. ءبىز 400 ميلليارد دوللار كولەمىندە شەتەلدەن تىكەلەي ينۆەستيتسيا تارتتىق. ەلىمىزدە جاڭا ينۆەستيتسيالىق كەزەڭ باستالدى. ونىڭ ستراتەگيالىق ماقساتى – 2029 جىلعا قاراي 150 ميلليارد دوللار كولەمىندە قارجى تارتۋ. ءبىز ينۆەستورلار ءۇشىن جەدەل شەشىم قابىلداۋدىڭ جانە جان-جاقتى مەملەكەتتىك قولداۋ كورسەتۋدىڭ ءمانى زور ەكەنىن جاقسى تۇسىنەمىز. وسى ماقساتتا ينۆەستيتسيالىق كەڭەس قۇرىلدى. وعان ستراتەگيالىق ينۆەستيتسيالىق جوبالارعا جەتەكشىلىك ەتۋ قۇزىرەتى بەرىلدى، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

پرەزيدەنت قازاقستان حالىقارالىق قوعامداستىقتىڭ بەدەلدى مۇشەسى رەتىندە ۇزاق جىلداردان بەرى ءوز ميسسياسىن ءمىنسىز اتقارىپ كەلە جاتقانىن مالىمدەدى.

– ءبىزدىڭ سىرتقى ساياساتىمىزدىڭ نەگىزگى باسىمدىقتارى – تاۋەلسىزدىك، مۋلتيلاتەراليزم، وڭىرلىك تۇراقتىلىق جانە ديپلوماتيا. سوندىقتان ءبىز جاھاندىق ىنتىماقتاستىق پەن پروگرەستىڭ قوزعاۋشى كۇشى ءارى الەمدەگى بىرەگەي امبەباپ ۇيىم سانالاتىن بۇۇ-نىڭ ءرولىن قولدايمىز. ءوز وڭىرىمىزدە، سونداي-اق ودان تىسقارى جەرلەردە ۇزاقمەرزىمدى بەيبىتشىلىك پەن دامۋ ءۇردىسىن ساقتاۋ ءۇشىن نەگىزگى سەرىكتەستەرىمىزدىڭ بارىمەن كونسترۋكتيۆتى قارىم-قاتىناس جاساۋ ماڭىزدى دەپ سانايمىز، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

مەملەكەت باسشىسى ەلىمىزدىڭ يرانمەن يادرولىق قارۋ ماسەلەسىندە مامىلەگە كەلۋگە، سيريا بويىنشا كەلىسسوز جۇرگىزۋگە، سونداي-اق جاقىندا عانا ارمەنيا مەن ازەربايجان اراسىنداعى كەزدەسۋگە ارنايى الاڭ ۇسىنعانىن ەسكە سالدى.

پرەزيدەنت يادرولىق قارۋسىزدانۋ جانە قورشاعان ورتانى قورعاۋ تاقىرىپتارىنا ەرەكشە نازار اۋداردى.

– ءبىز يادرولىق قارۋدان ەرىكتى تۇردە باس تارتتىق ءارى ونى تاراتپاۋعا قاتىستى جاھاندىق باستامالارعا قولداۋ كورسەتىپ كەلەمىز. استانانىڭ بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك جونىندەگى حالىقارالىق اگەنتتىك قۇرۋ تۋرالى ۇسىنىسى عالامدىق قاۋىپسىزدىك سالاسىنداعى قاتەرلەرگە قارسى مىندەتتەمەلەرىمىزدى تولىقتىرا تۇسەدى. قازاقستان قورشاعان ورتانى قورعاۋ ىسىندە عالامنىڭ كليماتتىق كۇن تارتىبىندەگى ماقساتتارىن قۇپتايدى. ءبىز كليمات جونىندەگى پاريج كەلىسىمىن قولدايمىز، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

پرەزيدەنت قازاقستان حالىقارالىق فورۋمداردا، سونىڭ ىشىندە بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىندە ورتا دەرجاۆالاردىڭ مۇددەسىن قورعاۋدى جالعاستىرا بەرەتىنىن جەتكىزدى.

– ءبىز حالىقارالىق جۇيەنىڭ مەيلىنشە ينكليۋزيۆتى جانە ورنىقتى بولعانىن قالايمىز. مەملەكەتتەردى ۇلكەن نەمەسە شاعىن دەپ بولمەي، ولارعا جاھاندى جاقسارتۋ ءۇشىن ءوز ۇلەسىن قوسۋعا مۇمكىندىك بەرۋ كەرەك. قازاقستان الداعى ۋاقىتتا دا الەمدىك ارەنادا بەلسەندى ءرول اتقارۋعا دايىن. ءبىز ديپلوماتيانىڭ، ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق پەن كوپجاقتى باسقارۋدىڭ توعىسقان جەرىندە تۇرمىز. ارىپتەستەرىمىزبەن جانە سەرىكتەستەرىمىزبەن بىرگە ارەكەت ەتۋ ارقىلى بولاشاق الەمنىڭ كەلبەتىن قالىپتاستىرۋعا اتسالىسا الامىز. حالىقارالىق ءتارتىپ وزگەرىپ جاتقان كەزەڭدە ءبىزدىڭ جاي عانا باقىلاۋشى بولعىمىز كەلمەيدى. كەرىسىنشە، اناعۇرلىم تەڭگەرىمدى، ءادىل ءارى ورنىقتى عالامدىق جۇيەنىڭ ارحيتەكتورلارى بولۋعا ۇمتىلامىز، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

مەملەكەت باسشىسى جيىندا رەسەي-ۋكراينا اراسىنداعى قاقتىعىستى شەشۋ ماسەلەسى جونىندە دە پىكىر ءبىلدىردى.

– كانتسلەر شولتسپەن كەلىسسوز بارىسىندا ايتقانىمداي، رەسەيدىڭ اسكەري تۇرعىدان جەڭىلمەيتىنى انىق. بۇل – رەسەيدىڭ اسكەري الەۋەتى، پرەزيدەنت پۋتين جۇرگىزىپ وتىرعان ساياساتتى حالقىنىڭ قولداۋى جانە تاريحتىڭ ءوزى دالەلدەپ وتىرعان فاكت. سوندىقتان ءبىز قاقتىعىستى بەيبىت تۇردە شەشۋ جولدارىن قاراستىرۋدى، بارلىق مەملەكەتتىڭ، سونىڭ ىشىندە قىتاي مەن برازيليانىڭ اقىلعا قونىمدى جوسپارلارىن قولدايمىز. باسقا جول جوق. ايتپەسە، سوعىس قوس تاراپتى دا جويىپ تىنادى. كەيبىر الەمدىك كۇشتەر بۇعان مۇددەلى شىعار. بىراق بۇل تىعىرىققا تىرەيتىن جول. كونسترۋكتيۆتى كەلىسسوزدەر ارقىلى بەيبىتشىلىككە ۇمتىلۋ – السىزدىكتىڭ بەلگىسى ەمەس، كەرىسىنشە، ستراتەگيالىق پاراساتتىلىقتىڭ كورىنىسى، – دەدى پرەزيدەنت.

Abai.kz