«Adamzat balasy kórkem әdebiyetten ajyrap qala ma?» degen ýreyding beti qaytqan joq. Búl - býtin dýniyeni tolghandyryp otyrghan mәsele. Sondyqtan da eldi kitap oqugha ýndegen týrli aksiyalar kóptegen memleketterde túraqty jýrgiziledi. Bizding elde de biyl ýshinshi jyl qatarynan «Bir el - bir kitap» aksiyasy ótkizilude. Alghashqy jyly úly Abaydy, byltyr Múhtar Áuezovti oqydyq...

Búghan quandyq
Bir aptagha josparlanghan osy aksiya ayasynda býtin el bolyp Maghjanday syrly aqyndy oqyp jatqanymyzgha býgin tórtinshi kýn. Nauqannyng keshegi kýni Maghjan Júmabaev shygharmashylyghynan «Qazaq eli, bir auyz sózim saghan» dep atalatyn poetikalyq marafongha arnalypty. Keyingi jas buynnan marafongha qatysushylar kóp boldy. Bәri de Maghjan aqynnyng jyrlaryn bir-birine des bermey jarysa jatqa oqysyp jatty. Yntaly-aq.

Búghan renjidik
Biraq ýlkender jaghy poeziyagha arnalghan jiyndy jiyi-jii resmy jinalysqa ainaldyryp jiberip jatty. Qúlashyn keng sermep sóileydi. Jyr oqyghysy kep jer tarpyp túrghan jasty eley bermeydi.

«Adamzat balasy kórkem әdebiyetten ajyrap qala ma?» degen ýreyding beti qaytqan joq. Búl - býtin dýniyeni tolghandyryp otyrghan mәsele. Sondyqtan da eldi kitap oqugha ýndegen týrli aksiyalar kóptegen memleketterde túraqty jýrgiziledi. Bizding elde de biyl ýshinshi jyl qatarynan «Bir el - bir kitap» aksiyasy ótkizilude. Alghashqy jyly úly Abaydy, byltyr Múhtar Áuezovti oqydyq...

Búghan quandyq
Bir aptagha josparlanghan osy aksiya ayasynda býtin el bolyp Maghjanday syrly aqyndy oqyp jatqanymyzgha býgin tórtinshi kýn. Nauqannyng keshegi kýni Maghjan Júmabaev shygharmashylyghynan «Qazaq eli, bir auyz sózim saghan» dep atalatyn poetikalyq marafongha arnalypty. Keyingi jas buynnan marafongha qatysushylar kóp boldy. Bәri de Maghjan aqynnyng jyrlaryn bir-birine des bermey jarysa jatqa oqysyp jatty. Yntaly-aq.

Búghan renjidik
Biraq ýlkender jaghy poeziyagha arnalghan jiyndy jiyi-jii resmy jinalysqa ainaldyryp jiberip jatty. Qúlashyn keng sermep sóileydi. Jyr oqyghysy kep jer tarpyp túrghan jasty eley bermeydi.

Dese de, aqyn ómirine qatysty jalpy kópshilik bile bermeytin birshama mәlimet te, ghibratty sóz de aityldy.
Sharany úiymdastyrghan Últtyq akademiyalyq kitaphananyng baspasóz qyzmeti qolymyzgha ústatqan baspasóz reliyzinde «Mәdeniyet jәne aqparat ministrligining jauapty hatshysy Janna Qúrmanghaliyeva qatysady» delinipti. Biraq ol kisini kóre almadyq.

ALASh SÓZI
Maghjan sózindey «tilge júmsaq, jýrekke jyly tiyetin» ýlbiregen nәzik әuen qazaqtyng búrynghy aqyndarynda bolghan emes. Ol jýrekting qobyzyn sherte biledi, onyng jýreginen jas pen qan aralas shyqqan tәtti sózderi ózgening jýregine tәtti u sebedi. Maghjan ne jazsa da, syrly, kórkem, sәndi jazady. Oqushynyng jýregine әser ete almaytyn qúrghaq ólendi, jabayy jyrdy Maghjannan taba almaysyz. Suretti, kesteli, kórkem sóz Maghjannan tabylady, Maghjan aqyndy aqyndyq jaghynan sózsiz suretshi dep aitugha bolady. Maghjandy Pushkinge teneuge auyz barady. ...Aqyndyq jýzinde Abaydan songhy әdebiyetke jana týr kirgizip, sonyna shәkirt ertken, mektep ashqan kýshti aqyn Maghjan ekeninde dau joq. Abaydan song óleng ólsheulerin týrlendirgen taghy da Maghjan.
Jýsipbek AYMAUYTOV

Osylay ótken jiyndaghy aitylghan syrdyng eng bastylary mynau:

Rahymjan OTARBAEV, Últtyq akademiyalyq kitaphananyng bas diyrektory:
- Biz býgin Maghjan aghamyzdyng toyyn bastasaq, kelesi ailardan bastap әr ay sayyn osynday qazaq halqynyng úly túlghalaryna arnalghan keshterdi jýieli týrde ótkizip túrudy josparlap otyrmyz. Aldaghy uaqyttarda «Júmabek Tәshenov nege úmyt qalyp barady?» degen mәseleni kótermekpiz. Odan keyin «Mәlik Ghabdullindi nege úmytyp baramyz?» degen mәsele túr. Mәshhýr Jýsip nege nazarymyzdan tys qalyp qoyyp jatyr? Nemese qazaq qyzdarynan shyqqan túnghysh әskery úshqysh, Halyq Qaharmany Hiuaz Dospanova apamyzdy nege eleusiz qaldyrdyq? Tipti ol kóz júmghanda da bir auyz sóz aita almay qaldyq. Álde joqtaushysy joq pa? Joqtaushysy býkil el edi ghoy. Osynday mәselelerdi osy ýlken shanyraqtyng astynda talqylap, kitap saqtaytyn oryn ghana emes, aituly ruhany ordagha da ainaldyrmaq niyetimiz bar.

Múhtar ShAHANOV, Halyq aqyny:
- Bizding aldynghy buyn aghalarymyzdyng ýlken jetistigi, bәrimizge ýlgi bolatyn qasiyeti - últjandylyghy. Kenes Odaghynyng qylyshynan qan tamyp túrghan kezende bizding Maghjanday arystarymyz últ ýshin eshteneden tayynghan joq. Basyn ólimge tikti. Olardyng azamattyghyn jarqyratyp kórsetuimiz kerek.

Sәule MÝSLIMOVA, Maghjannyng ýlken aghasy Mýslimning nemeresi:
- Tuystarymyzdyng birining ýiinen Maghjan aqynnyng kitaby tabylyp, ony tek sol ýshin ghana 10 jylgha sottap jibergen kezderi bolghan. Aqyn atamyz aqtalghannan keyin 1988 jyly alghash ret basylyp shyqqan kitabyn Zyliha apaydyng (Maghjannyng zayybyn aityp otyr - avtor) qalay qúshaqtap jylaghany kóz aldymda: «Qúday, armanyma shynymen jetkizdi me?! Endi qayta bersem de bolady» dep... Sodan jarty jyl ótkende ol kisi 96 jasqa kelip qaytys boldy.

Dýkenbay DOSJAN, «Qazaqstan múrajaylary» jurnalynyng bas redaktory, jazushy:
- Maghjandy Almatydaghy Lesnaya kóshesindegi №89-ýiden 1937 jyly 28 jeltoqsanda kelip ústaghan. Qújattargha qamau turaly qauly men bir hattama tirkelgen. Búl qaulygha serjant Sh.Qabylbaev pen M.Marseliskiy qol qoyghan. Múndaghy Qabylbaev dep otyrghanym Sharapbek Qabylbaev, keyin general shenine deyin kóterilip, Qonaevtyng kezinde 1960 jyldary 5-6 jyl boyy Qazaqstannyng Ishki ister ministrligin basqarghan. Deneli, qara kisi bolatyn. Barlyqtarynyz bilesizder...

Besboghda ALTAY, Astana

24 Qyrkýiek 2009

Alash ainasy