Aq túman shógedi kerilip

Sol bir janbyrdan sharshaghan,
Aq búlttar qonady jýktelip.
Taulardan tym tómen  qoynauda
Úiidy - úiqydan týs kórip.

Ýstirtte otyrghan el kórer,
Qoi túmannyng tapjylmay jatqanyn.
Sәskede shudasyn jel kerer,
Kóshirip say týbin aqtaryp.

Túsauly attarda kisiner,
Tau  jeli taraydy  kekilin.
Malshynyng aiqayy estiler,
Túmangha túnshyghyp  jesir ýn.

Búlynghyr, bualdyr búl túman,
Aldamshy týtinmen birigip.
Jyrtylghan  janbyrdyng búltynan,
Kóriner  sebezgi bir ýmit.

Aq túman shógedi kerilip,
Aspannan  dúghasy  oqylar.
Kólbeydi etegi kómilip,
Túmangha jauraghan shoqylar.

Ashylsyn taulardyng asqaghy,
Túmandar qúlaghan biyikten.
Asyghys sógile bastady,
Aralap ormandy jiyektep.

Men sóiledim, sóileymin bayaghy,
Aqyndar jyrlaghan әuelgi tilimen.
Túmandar shógedi- kóshedi,
Al menshi, tonazyp ilbigem.

Jaylanyp jaylaudyng keshimen,
Shyq túrghan aq tanda nesibem.
Búiyqqan say-sala tirshilik,
Oyandy  úiqydan esinep.

Kók bóridey úlyp jýrmin men býgin

Kýsh aghysy tulap shyqqan jatyrdan,
Kózi otty kók bóriler aqyldy.
Úya búzyp bóltirigine tiymesen,
Ol da saghan jau bolmaydy aqyrghy.

Ol úlyghan alystan da jaqynnan,
Bir tóbege úlystaryn shaqyrghan.
Auyl-aymaq atqa qonyp sol sәtte,
Adasushy-et it bitkeni aqyldan.

Qylshyldaghan almas qylysh bar tisi,
Keng dalada jarasatyn jalpy isi.
Qan izderin qar betine boyau qyp,
Artatúghyn qantar tua әl-kýshi.

Meken etken sayyn dala iyendi,
O, kók bóri, qúdyreting bar kiyeli.
Itayaqtaghy itke qospay jynysyn,
Óz túqymyn óle ólgenshe sýiedi.

Maqsatyna jetude arman jangha syn,
Birlik týbi erkindikke samghasyn,
Kók bóridey úlyp jýrmin men býgin,
Jortuylda joldan kýtip joldasyn.

Kózimdi ashyp bóri ruhyn kórem men,
Aqiqat qoy últ tarihym bóri emgen
Sodan bolar arlan ghúmyrym aiqaylap,
Baytaq jerdi dýrkiretken ólenmen.

Qaysarlyghyn ózegine jalghaghan,
Ýlesinen tay-túyaghy qalmaghan.
Berekendi bershi maghan kók bóri,
Birligimiz ýles alsyn oljadan..

Júldyzdar týnde sóileydi

Qara kók aspan әlemi,
Júldyzgha tolghan әdemi.
Qadamday basyp aqyn jýr,
Oyynan tughan naqyl-jyr.

Syrlasyp jýrek tilimen,
Japyraq tamghan nilimen.
Kónilding jyryn terbeydi,
Júldyzben birge sóileydi.

Shalghynda ýrkip jel esip,
Qayynmen taldar tenesip.
Baqyldap batpaq bastauda,
Bakalar әnin bastauda.

Dauystap bayghúz jaqynda,
Shaqqanday múnyn aqyngha.
Ormandy oilar terbeydi,
Júldyzben birge sóileydi.

Shoqylar qozghalyp aqyryn,
Aytqanday bizge aqylyn.
Oldaghy biyik múratty,
Myzghymas taular túraqty.

Sayynda ózen tasyghan,
Jotanyn  sonau basynan.
Qydyryp júldyz órleydi,
Júldyzdar týnde sóileydi.

Shymyrlap búlaq bastauda,
Qúighanday suyn astaugha.
Ay-júldyz kórip ózderin,
Bastaugha qadap kózderin.

Qynaly jartas jiyegi,
Jap-jasyl jalbyz kiyeli.
Qara kók aspan kerilip,
Kógildir núry tógilip.
Júldyzben birge sóileydi.

Jýrekke júldyz til qatyp,
Arnaydy bizge bir baqyt.
Tabighat jandy aqynyn,
Qoyghanday ymyrt jyrlatyp.
Osynau baytaq әlemge.

Aqyndar jyryn tyndatyp,
Júldyzben birge sóileydi.
Qara kók aspan әlemi,
Júldyzgha tolghan әdemi.

Dalamen tildesu

Mening ómirim jetkizbey múratma,
Jyryn oqyp múng dauys túratyn-dy.
Jabyrqatyp yzghar әn týngi aspanyn,
Tonazyghan júldyzdyng núry tamdy.

Men osy emespin be oisyz dara?
Joldarym jylgha-jyra aighyz dala.
Jýrgende jetim kónilim jyr jetelep,
Syrlasymday til qatty bayghúz jana.

Kim estisin shyn aqynnyng jyr dauysyn,
Áyteu shymshyq jattaghan qyrdan úshyp.
Anda-sanda shyqyldap tas torghayy,
Mening múnly janymmen jýr tabysyp.

Aqjal arman aqynnyng oiyn bilip,
Qúmyrsqalar dumandy toyyn qylyp.
Aqynnyng qonyraulaghan dauysynan,
Tyndaydy súr kesirtke moyyn búryp.

Sol mening iyen dala aitar әnim,
Aq berip jylandy da qaytaramyn.
Dýzdegi duadaqpen tildese almay,
Qalanyng shuylyna qayta oraldym.

Taqdyrym nege mening talyghyp jýr,
Aytayyn dala jayly saghynyp jyr.
Qart ólkem qarasengir taudy kórip,
Keudemde arman jýrek qamyghyp jýr.

Ketemin jalpaq dala iyenge men,
Ey. iyen, seni kýtken iyeng de men.
Dalamnyng zanyn bilgen dalalyqpyn,
Babamnyng taghylymyn sýie bilgen.

Taghy da taghyda bir, taghyda bir,
Sarghayghan tannan kýtem saryla jyr.
Keng ólkem shy qaraghan. bóri jortqan,
Saghynghan aqyn janyn saghyna bil.

O, meyramdar

Jeltoqsandy attandyryp jana jyl,
Aqyrlasty on eki aidyng bir beti.
Ózing jәili dúgha etemin dara bir,
Tynysh  bolsyn beybit elding irgesi.

Zúlymdardyng qandy qoly tausylsyn,
Er qazaqtyng jigerinen jasqanyp.
Kók janghyrtyp, oqqa oranghan dauystyn
Ayanyna  tolghatady  aspany.

Jeltoqsannyng tym yzgharly dastany,
Zúlymdargha jebe tartqan kekteri.
Qaysar ruh ot keshedi jas jany
Appaq qargha qanyn tógip kók bóri.

Ey, appaq qar, aqpyn deme qymtanyp,
Alash elde úmytpaytyn aibyn bar.
Azattyqqa shyqtyq mine qan tógip,
On altynshy jeltoqsanda qayghym bar

Tasqa júqqan qyzyl qannyn  qynasy,
Kóz jasymnyn, tamshy-daghy  keptegen.
Erkindigim kiyeli ghoy  shyn asyl,
Tamyrnan әr qazaqtyng kóktegen.

Kók aspanym shýlen tógip núrymen,
Mamyq shashyp ýlpildeydi qar appaq.
O, meyramdar ómir ýshin qúndysyn,
Taghy bir syy berdi bizge jaratqan.

Oyat meni, o, kiyeli bostandyq,
Tәnirime siyndyrshy kýn shuaq.
Ózimde eken ósiyet sóz basta qút,
Qazaqtyghym ón boyymnan búrqyrap.

Tәuelsiz kýn mәngi bizben birgesin

Tәuelsizdik esimi,
Erkin aqqan Ertisim men Esilim.
Tarihyndy túghyryna túmarlap,
Tynysh týnde terbetilsin besigim.

Sәbiyimning dybysynan oyangham,
Al sәbiyim alau alghan ayannan.
Dýr silkinip qanatynan qyrannyn,
Kógildir týs kók aspanym boyalghan.

Ol  saghynysh  besik terber ólenim,
Arayly tang ashyq bolsyn әlemim.
Perishte Ana, uyz qúighan úrpaqqa,
Tәuelsizdik úlylyghym mereyim .

At jalynda atan qomdap erjetken,
Ruhy byik, Alash eli ór netken!
Ár pәleden alastap-ap besikti,
Ana jyry aqiqatty sóiletken.

Besik jyrda úlylyq bar, tilek bar,
Birlgimdi nyghaytatyn tirek nәr.
Erkindikting әlemimen er bolghan,
Erlerimde arystanday jýrek bar.

Oyanatyn nayzaghayly namystan,
Kýsh jiyaatyn sonau kókten, gharyshtan.
Bóri  ruhy qanmen kelgen qasiyet,
Tektiligi tamyr tartqan alystan.

Tәuelsizdik imanym,
Úly tilek tang aldynda jighanym.
Alau alghan dala shejiresinen,
Tamyljytyp tal besikti jyrlaghan.

Tәuelsizdik tolghaghym,
Tolghaghymnan ghasyr múnyn tolghadym.
Aytylghanda erkin aspan óleni,
Dýr silkinip túlpar atpen samghadym.

Ónegeli bolsyn tereng úrpaghym,
Erkindikting qúshyp-sýigen núr tanyn.
Tamyrymnan tas týlegim kókke órlep,
Kýldir-kýldir  kisinetsin túlparyn.

Ózine tәn, ózen-taular jer-kógin,
Jusan iysi júpar shashqan gýlderin.
Úrpaghynnyng mandayynan myng iyiskep,
Tәuelsiz kýn mәngi bizben birgesin.

Boshalaydy kóktemde óleng jelik

Kim ne aitty? Kýy kónil shektelmegen,
Al tabighat, pendesin jek kórmegen.
Torghay úya salghanda dódegege,
Jazghym kelip túrady kóktemge ólen,

Shyghalmaymyn kóp oidyng shyrghasynan,
Qalam alyp jazugha, jyrgha asygham.
Gýl kóktemge masayyp bir silkinip,
Jalanayaq, jalanbas qyrgha shygham.

Kókseydi kep,  kóktemdi  kónil shirkin,
Álsireydi ruhym nege búl kýn?
Qús kelgende dauystap jyr oqysam,
Mynau nege jelpindi deme júrtym.

Ortaq bizge búl kóktem, dala kóktem,
Saghynyshqa erkelep samal esken.
Qyr otyna jamylyp núr kóktemdi,
Taghy da bir qaytayyn aralap men.

Bet alysy ómirding jýielenip,
Jana ómirin tóldetip sýiedi elik.
Qobyz qyrgha  kýy etip, jyr dauysyn,
Aydalada  barady týie jelip.

Antalaghan ómirge tym ilgeri,
Jana tólge nәr berip ýlgiredi.
Tirshilikting dumanyn óristetip,
Qúmyrsqa da asyghys jýgiredi.

Bar tirshilik oyanghan sәtterinde,
Kir týspesin esh qashan pәk kónilge.
Boshalaydy kóktemde óleng jelik,
Manyraydy tól ghúmyr dәpterimde.

Óristeymin tym erte qamdanamyn,
Mal dep aitsan, men saghan shamdanamyn.
Aqyn degen ómir bar syrgha ghashyq,
Jyr tudyrghan oiynan mende anamyn.

Jerde tiri...

Jerde tiri,
Jer bar bolsa, әriyne mende tiri.
Jerding janyn jep jýrmiz jaraqattap,
Qorghau jayly aitpaydy pende tili.

Múng qúraghan,
Tozanynan túnshyghyp kýn qúlaghan.
Jerding tesip jýregin mayyn sorghan,
Túrbalaryng joghalsyn únghylaghan.

Jerde jan bar,
Jer bar bolsa,
Áriyne sende jan bar.
Taulardy qopardyndar danyshpandy,
Bayyrghy zandylyqtan salghan anghar.

Shulap jatqan,
Ormandardy órt shalyp múngha batqan.
Dýniyening tendigin saqtaytúghyn,
Ózenderdi bógeme tulap aqqan.

Ókinishti,
Zilzalanyn  qaterli  irkilisi.
Úly jerdin  ón boyyn tazartam dep,
Olda zandy túlparday silkinisi.

Kim kinәli?
Áriyne, sen kinәli.
Qúm qúiylsyn kózine zymyrandar,
Aqiqattan adasyp el jylady.

Jer túraghy,
Jerde jýrgen tirshilik ór túrady.
Jaratushy shayqasa alaqanmen,
Sening alyp kartana kól túrady.

Bolghanmenen myng qabat sening qalan,
Pighylynan seskendi kónil jaman.
Esh alansyz, qalasyz jatqan baytaq,
Aman bolsyn kósilgen kerim dalam.

Týn qúshaghy bir әlem

Maqpal shashy tógilgen,
Týn qúshaghy bir әlem.
Kókiregime sógilgen,
Qauyshady qyrda ólen.

Saqaranyng kýiinen,
Kórkin kórem yrystyn.
Qazaghymnyng ýiinen,
Jyltyldaydy jyr úshqyn.

Týngi saryn әldiylep,
Áulie etken at ýstin.
Betegeli bette tal býrlep,
Keudesin kergen arys shyng .

Oyanghan ýmit óskelen,
Oqylghan dastan tau ishi.
Oyatqan týndi tas keren,
Kók adyr, kókjal dauysy.

Ertoqym salghan jylqylar,
Kerilgen kertpek kezender.
Auyzdyq basyp júlqynar ,
Ayghyr jal asau ózender.

Alystan jalghap jyr ýnin,
Jetelep samal sypdyry.
Tarasa qayyng búrymyn,
Óleng ghoy gýlding dirili.

IYende bayghúz shaqyryp,
Mezgilder beyuaq adasqan.
Túyaghyn týnge matyryp,
Japalaq tangha bal ashqan .

Tirshilik qyzyp týnimen,
Dýnie dýldýl bәri ólen.
Aqynnyng qonyr ýnimen ,
Dalamdy kórem әli men.

Ólmey túghyn ómirding syryn úqtym

Ómir bәige bolghanda, ólim kómbe,
Aytar deysing taghdyryng jónin kimge.
Alasapyran ghúmyrdy attandyrsa,
Búrqyldatqan shang shyghar kórinnen de.

Sayghaq taqtay qazdyiyp atyrapta,
Qonyr kórpe jamylghan topyraqtan.
Qansha kýz saghym uaqyt jelge úshady,
Keudendi attap qanbaq pen japyraqtar.

Solay ómir zany bar ólsem ólem,
Áyteu ómir mәngige ólshenbegen.
Qanyltyrdan onlap Ay jasama,
Dayyn zirat bar desem el senbegen.

Men shauyp ótken beleste býkir belde,
Darqan dala zany bar býkil jerde.
Bir ómirding sonyna nýkte qoyyp,
Bir sóilemdi toqtattym ýtirlerge.

Ghasyr jorytqan Qaratau saghymdanghan,
Qyzghylt shapaq batar kýn araylanghan.
Sezimimning mýrdesin ymyryt ýrlap,
Mola tektes shoqylar qaraydy aldan.

Sol molagha moldany mýdiritkende,
Aspandaghy Aydy әkep kidiritkende.
Mening sorly mýrdemde quanady-au,
Sol kókshoqy astyna jýgiritkende.

Tabighatta bәri bar dara-dara,
Shógip jatqan belester qara nar ma?
Mening núrly keudeme shuaq tolsyn,
Iman keltir kebinge oraghanda.

Jyljyp jyldar úzarsyn ghasyr meyli,
Kóktem keler ózender tasyr meyli.
Kókshoqyda, aqynnyng keudesinde,
Týie bozdap, qoy qozdap jatyr  deydi.

Dúgha oqysyn samal jel dala maghan,
Búlqynysy tirilikting taramaghan.
Qaghanaghy jarylyp qasiyettin,
Jana ómirge tól kelsin sharanadan.

Mening keudem ordasy úlylyqtyn,
Mening keudem kindigi qúrlyqtyn.
Ólgen joqpyn san ghasyr kóktey berem,
Ólmey túghyn ómirding syryn úqtym.

Ayaz qalam – ónerding әuliyesi

Aq sýngige japsyryp kýmis shyqty,
Appaq dala jamylghan rys qútty.
Tau tabighat әinekke kóship kelip,
Terezemnen kóremin tynyshtyqty.

Aqyngha ayaz jyr berip selbesedi,
Appaq núrgha ainaldy qyr keshegi.
Ayaz qalam – әinekting suretshisi,
Naghyz ghajap ol tilsim gýl sheberi.

Qanat jalghap qiyalgha tau kiyesi,
Ayaz qalam ónerding әuliyesi.
Jeltoqsan men qantarda suret salghan,
Naghyz ústaz ómirge tәrbiyeshi.

Ayaz sening ústazyng ómirge – óner,
Suretine zer salghan senim berer.
Ketkim keldi mýlgigen tynyshtyqqa,
Tilsim syry әinekten kórine ber.

Ayaz sheber oiymdy jýr jetelep,
Altay qysty jýrgende biz mekendep.
Terezemning gýline qaray berem,
Qalam alghan suretshi qyz ba eken dep.

Ghajap syrdyng qaraymyn týr-týsine,
Zer tabighat qalpyna kir týsirme.
Aqyn bolghym keledi ózinmenen,
Uaqyttyng qúrmet qyp ýlgisine.

Jaray qalsa tilegim, qabyl isim,
Jana jylgha tamsandy saghynyshym.
Appaq qardan izdeymin men joghaltqan,
Ayaz qyzdyng jasyrghan әdirisin.

Tas jibiydi qyratta qara kemik

Tabighatqa  shalqymas kónil neden?
Bir jana arman talpyndy býgin menen.
Nauryz kókting jamyrap tirshiligi,
Qar sógilip, jusangha jyr týlegen.

Tirshiligin ghalamnyng qybyrlatyp,
Mayda samal jyr aitty sybyrlatyp.
Bir jýgirip,  bir toqtap, jol qaraydy,
Qúmyrsqada qyl múrtyn jybyrlatyp.

Qús әnine bólenip dala kórik,
Tas jibiydi qyratta qara kemik.
Aralaghan ghalamdy qydyr ata,
Aq tilekke qút berer dara kelip.

Núr kóktemde, pәktikting perisi de,
Bata berip  Qydyr jýr el ishinde.
Qoryqtyghyn  uyz ghyp sapyrady,
Qoy tóldetken shopannyng óriside.

Meyirine bar ghalam mekirenip,
Jomart bolar mystanda dәtti berik.
Alatauda aq bórkin sypyrady,
Áz-nauryzdyn  jyp-jyly demine erip.

Aqyndyqqa amal ne tilim qysqa,
Sendelektep jem boldy jyrym qúsqa.
Ýzilgende oiymnyng qauyrsyny,
Sýirep ketti oljalap bir qúmyrsqa.

Qús tilimen men býgin jyr jazamba,
Jýk artqanday kóktegi bir qazangha.
Áz-Nauryzda tirshilik týgel ólen,
Til shyqqanday jalghyz tal qyl qalamgha.

Úshyp jýrgen jan-jaghym týgel ólen,
Kisneydi kil sәurik kýreng dónen.
Alghys aityp jatady abyz  jýrek,
Arman kóktep nauryzda tilegimnen.

Tolqyn Múhamәdiyúly,

Shyghys Qazaqstan oblysy, Zaysan qalasy.

Abai.kz