Senbi, 8 Aqpan 2025
Aqmyltyq 237 3 pikir 8 Aqpan, 2025 saghat 14:04

Jalghan aqparat jar astynda ma?

FILE PHOTO: People hold placards outside the USAID building, after billionaire Elon Musk, who is heading U.S. President Donald Trump's drive to shrink the federal government, said work is underway to shut down the U.S. foreign aid agency USAID, in Washington, U.S., February 3, 2025. REUTERS/Kent Nishimura/File Photo

Sonymen, AQSh-ta biylik basyna kelgen Donalid Tramptyng onsyz da shatqalaqtap túrghan әlem arhiytekturasyn týbegeyli ózgertui mýmkin oghashtau bastamalary bizding elge de óz әserin tiygize bastady.

Aldymen aitarym sol: Tramptyng basqa elderden keletin tauarlargha baj salyghyn kýrt kóbeytui әlemdik naryqqa múnay, gaz, baghaly metaldar, uran satu arqyly qatysyp otyrghan Qazaqstan ekonomikasyna da óz salqynyn tiygizeri haq. Oghan bizding úkimet dayyn ba, dayyn emes pe, ony bir Qúday biledi.

Tramptyng USAID sekildi úiymdy jauyp, ony qarjylyq auditten ótkizui de tikeley bizge qatysty bolyp otyr.

Bilmeytinderge aqparat: USAID (ySAIYD) – halyqaralyq damu jónindegi amerikandyq agenttik, 100-den astam elde júmys isteydi, ol tizimde Qazaqstan da bar.

Mine, kýni keshe Donalid Tramptyng baspasóz hatshysy Karolin Levitt brifingte: "Qazaqstangha jalghan aqparatqa (dezinformasiyagha) qarsy kýreske arnalghan 4,5 million dollar bólingeni" turaly resmy aqparat taratty.

IYә, qazaqstandyq qoghamdyq úiymdar USAID-pen baylanysta ekenin bilemiz. Ártýrli salalar men baghyttar boyynsha granttar alyp jatqany da jasyryn emes.

Óz basym әrtýrli, sonyng ishinde, gumanitarlyq, aghartushylyq, әleumettik jobalar boyynsha halyqaralyq úiymdardan grant alyp jýrgen úiymdargha esh qarsylyghym joq. Ol - qalyptasqan halyqaralyq praktika.

Bir ghana talap: ol úiymdar ne jeke túlghalar halyqaralyq úiymdardyng granttaryn aqtaymyn dep, Qazaqstannyng týpkilikti mýddesine ziyan keltirmeui shart!

Aq ýy baspasóz hatshysy jetkizip otyrghan aqparatta meni alandatyp otyrghany 4,5 million dollardyng «jalghan aqparatqa qarsy kýreske arnalghany» degeni.

Ol ne degen jalghan aqparat? Ony taratyp otyrghan kimder? Ol óz ishimizdegi túrymystyq sipattaghy feyk taratushylar ma? Mәselen, osynau «anqau elge –aramza... aqparat» ýstemdik etken kezende faktcheking auaday qajet dep sanaymyn.

Álde búl aqparattyq kýresting ishki sayasy nemese syrtqy, halyqaralyq sipaty bar ma? Olay bolsa, ol qanday elder men yqpaldy ortalyqtar?

Múnday qomaqty qarjy qansha uaqytta berildi? Ony kimder, qanday kólemde alghan eken? Ýkimetke bergen be? Qoghamdyq úiymdar ne jeke túlghalar alghan ba?

Sayasy konspirologiya túrghysynan kelsek, әgәrәky onday aqparatty AQSh jaqtan bireuler taratsa, grant alghandar olargha qanday bagha bere alady?

Ishki jәne syrtqy qauipter memleket Tәuelsizdigine, jerimizding tútastyghyna, últtyq qauipsizdikke qauip tóndirip otyrghan gibridtik soghystar zamanynda búl degeniniz jay súraqtar emes!

Mine, mәsele qayda jatyr.

Bayden men Tramptyng geosayasy ústanymynyng aiyrmashylyghyn barsha jýrt kórip otyr. «Kim muzykagha aqsha tóleydi, qyzben sol biyleydi» degen sóz taghy bar emes pe? Eger de Aq ýiding býgingi iyesining geosayasy kózqarasy Qazaqstannyng týpkilikti mýddelerimen qarama-qayshylyqqa kelse, onda qazaqstandyq grant alushylar ne istemek?

Aytpaqshy, AQSh-tan bólek basqa da yqpaldy elder bar. Qytay, Resey degendey. Ol elderding soyylyn soghyp jýrgen belsendilerimiz olardan qarjy ala ma? Ol jaghyn da bir tekserip qoyghan lәzim bolar.

Ámirjan Qosanov

Abai.kz

 

3 pikir