Qoghamda qúqyqtyq mәdeniyetting joghary dengeyde boluy zandylyqty qamtamasyz etu men zandylyqty nyghaytudyng manyzdy sharttarynyng biri bolyp tabylady. Sebebi, qoghamnyng qúqyqtyq mәdeniyeti azamattardyng qúqyqtyq sanasy men zandardy saqtau dengeyin anyqtaydy, sonday-aq qoldanylyp jýrgen zannamanyng sapasyn jәne memlekettegi qúqyq qoldanu tәjiriybesining nәtiyjelerin kórsetedi.

Qazaqstan Respublikasy Preziydentining 2021 jylghy 15 qazandaghy № 674 Jarlyghymen bekitilgen Qazaqstan Respublikasynyng 2030 jylgha deyingi Qúqyqtyq sayasat tújyrymdamasynda (7-tarau) «Azamattyq belsendilik qúqyqtyq memleket boluynyng qajetti sharty bolyp tabylady, búl óz kezeginde jeke túlgha men qoghamnyng qúqyqtyq mәdeniyetining dengeyine tyghyz baylanysty» delingen.

Osyghan baylanysty, qoghamnyng qúqyqtyq mәdeniyeti «adamzat órkeniyetining qúqyqtyq jýie salasyndaghy jetistigi retinde qabyldanady jәne tútastay alghanda osy jýiening qoghamnyng qúqyqtyq ómirindegi damu dengeyin sipattaydy» degen pikirmen tolyqtay kelisuge bolady der edik.(Semitko A.P. Razvitiye pravovoy kulitury kak pravovoy progress (problemy teoriiy). Avtoref.diys. … dokt. iyriyd. nauk. Ekaterinburg, 1996. - 29–30 bb).

Jeke túlghanyng qúqyqtyq mәdeniyetine keletin bolsaq, ol jeke túlghanyn  әleumettik ómirdegi zangha baghynu is- әreketterinen kórinedi.

Jeke túlghanyng belgili bir әleumettik tәjiriybeni mengerui aluan týrli jәne eng aldymen onyng qúqyqtyq qúndylyqtardy mengerui kezinde jýzege asady, sonyng nәtiyjesinde túlghanyng qalyptasuy jәne onyng ózin qorshaghan әleumettik ortanyng mәdeny qúndylyqtaryna  enui arqyly atqarylady.

Basqasha aitqanda, qúqyqtyq mәdeniyet adamnyng memleket belgilegen jәne qorghaytyn belgili bir qúqyqtyq qúndylyqtardyng jýiesine qatynasyn bildiredi. «Qúqyqtyq mәdeniyet» úghymynyng anyqtamasyna kósheyik.

Sonymen, qazaqstandyq zertteushiler V.A.Turlaev pen B.IY.Kәripbaevtyng pikiri boyynsha, «qúqyqtyq mәdeniyet qúqyqtyq shyndyqty qúqyqtyq materiyanyng naqty bar boluy, әleumettik shyndyqtyng bir týri retinde anyqtaydy» (Pravovaya kulitura kak faktor pravovoy realinostiy (sosialino-filosofskiy analiyz) // «Vestniyk Karagandinskogo uniyversiyteta» ghylymy jurnaly. Istoriya. Filosofiya seriyasy) – 2022. - № 1 history-philosophy-vestnik.ksu.kz).  

Taghy bir qazaqstandyq zertteushi, filosofiya ghylymdarynyng doktory  (PhD), qauymdastyrylghan professor A.S.Ahmetov «qúqyqtyq mәdeniyetting qalyptasuy  - úzaq әri kýrdeli prosess, ol azamattardyn  qúqyqtyq sanasynyn, qúqyqtyq sauattylyghynyng dengeyi men qúqyqtyq shygharmashylyq qyzmetinin  sapasymen aiqyndalady» dep payymdaydy. (Vestnik Evraziyskogo nasionalinogo uniyversiyteta L.N.Gumleva. Seriya Pravo. -  №3. -2023 -8-17 b.).

Sayasy ghylymdardyng kandidaty G.R.Ábsattarovtyng pikirinshe, «Qazaqstan halqynyng qúqyqtyq mәdeniyeti – Qazaqstan qoghamy kemeldenuining moralidyq-әleumettik negizin qúraytyn bastapqy aiqyndaushy iydeyalar, talaptar, kózqarastar; ekinshiden, Qazaqstan Respublikasy qúqyqtyq mәdeniyetining basty talaby – qogham men túlgha әleumettik-qúqyqtyq dengeyining sapasy men dengeyin kóteru. Búl azamattar mәrtebesining kepildikterin qamtamasyz etudegi Qazaqstan sayasy biyligi is-әreketterining dәiektiligi men boljamdylyghynan kórinui mýmkin. Býgingi tanda jalpy qazaqstandyqtardyng qúqyqtyq mәdeniyeti ózekti mәselelerining sheshilui qoghamnyng birige týsui men әleumettik  ilgerileushilikke, demokratiyalyq jәne әdiletti qoghamnyng túraqtylyghyna yqpal etuimen manyzdy» (Pravovaya kulitura: harakteristika y spesifika (na priymere sovremennogo Kazahstana. cyberleninka.ru 11 aqpan 2025 j.)

Ghylymy әdebiyette qúqyqtyq mәdeniyet sonday-aq «týrli qúqyqtyq qúndylyqtardy qamtityn, qúqyqtyq jýiening sapalyq jay-kýii men jeke túlghanyng qúqyqtyq damuynyng dengeyin kórsetetin, zandylyqty, qúqyqtyq tәrtipti, әdilet kommunikativtiligin, qoghamdyq qatynastardyng rettiligi men  basqaryluyn qamtamasyz etetin, qúqyqtyng týrli subiektilerining barlyq salalary tirshiligining evolusiyasyna  progressivti әser etetin  ruhany jәne materialdyq mәdeniyetting bir týri» dep te týsiniledi (Kartashov V.N., Baumova M.G. Pravovaya kulitura: Monografiya - Yaroslavli: Yaroslavli memlekettik uniyversiyteti, 2008. - 32-b.).

Búl anyqtamadan qúqyqtyq mәdeniyetting jalpy mәdeniyetting bir týri retinde qarastyrylatynyn jәne oghan qúqyqtyq normalardy bilu, qúqyqtyq prinsipterdi (qúqyqtyq sanany) ishtey bilu, qúqyqtyq normalardy saqtaugha maqsatty týrde úmtylu, zandardy saqtau, qúqyqtyq ústanymdardy qorghau, azamattardyng zanmen bekitilgen qúqyqtary men bostandyqtaryn jýzege asyru kiretinin kóruge bolady.

Qúqyqtyq mәdeniyetti sipattaytyn taghy bir anyqtama ony qúqyqtyq jýiening tiyimdiligin, sonday-aq qúqyq salasyndaghy nәtiyjeler men jetistikterdi baghalau ýshin qoldanylatyn kórsetkishterding biri retinde qarastyrady. Mәselen, tәjikstandyq zertteushi K.H.Sanginovtyng pikirinshe, «qúqyqtyq mәdeniyet – búl jay ghana qoghamdyq qúbylystardyng jiyntyghy emes, ol qúqyqtyq jýiening damu dengeyi men tiyimdiligin sipattaytyn sapalyq kýi. Qúqyqtyq mәdeniyet qoghamnyng qúqyqtyq qúndylyqtaryn, qúqyqtyq saladaghy nәtiyjeler men jetistikterdi, qúqyqtyq teoriya men praktikanyng damu dәrejesin kórsetedi» (Sanginov K.H. Formirovanie pravovoy kulitury molodeji: Uchenye zapisky Hudjandskogo gosudarsvtennogo uniyversiyteta iym.B.Gafurova. Gumanitarnye nauki, 2013 j.№3 (36). cyberleninka.ru (qaralghan kýni: 27.01.2025).

Basqa zertteushiler de qúqyqtyq mәdeniyetti qúqyqtyq qúndylyqtardyng boluynyng kórsetkishi retinde týsinedi (mysaly, Petruchak L.A. Pravovaya kulitura sovremennoy Rossii: teoretiko-pravovoe issledovaniye: zang ghylymdary doktorlyq diys. avtoref.  - M., 2012. -  23 b.),múnyng ózi osy kózqarastyng sonyng ishinde әlemdik tәjiriybede de taralghanyn kórsetedi.

Qúqyqtyq mәdeniyet pen qúqyqtyq sananyng baylanysyn reseylik zertteushiler de atap ótedi. Mysaly, V.P.Fedorin «qúqyqtyq mәdeniyet – qúqyqtyq sananyng qol jetkizilgen dengeyine sýiene otyryp, sonyng kómegimen óndiris, qúqyqtyq  qúndylyqtar, aqparattar men dәstýrledi saqtap, beruge qoldau kórsetiletin belgili bir әleumettik  tetik, olar jeke túlghanyng qúqyqqa say jәne qoghamdyq-belsendi is-әreketterge yqpal etedi» dep esepteydi. ((Kojevnikov S.N. Sosialino-pravovaya aktivnosti lichnosty y usloviya ee deystvennosti: diys. … d-ra yuriyd. nauk / S.N. Kojevnikov. – M., 1991. – 125 b.).

Professor A.B.Vengerovtyng pikirinshe, qúqyqtyq mәdeniyet – búl «qúqyqtyq sananyng neghúrlym  joghary әri  qabiletti týri» (Kudryavsev V.N. Pravomernoe povedeniye: norma y patologiya / V.N. Kudryavsev. – M.: Nauka, 1982. – 112 b.).

Jogharyda keltirilgen anyqtamalardan qúqyqtyq mәdeniyetting qúqyqtyq sanamen tyghyz baylanysty ekeni bayqalady, ony qúqyq qorghau memlekettik organdarynyn, úiymdar men mekemelerdin, sonday-aq qoghamdyq instituttar men úiymdardyng praktikalyq qyzmetinde kórinetin qúqyqtyq iydeyalardyn, qúqyqtyq kózqarastar men qúbylystardyng jýiesi retinde qarastyrugha bolady.

Osyghan sәikes, qúqyqtyq sana qúqyqtyq mәdeniyetti aiqyndaydy jәne qúqyqtyq sananyng dengeyi neghúrlym joghary bolsa, qúqyqtyq mәdeniyetting kórsetkish de soghúrlym joghary bolady. Demek, qúqyqtyq mәdeniyetti de qúqyqtyq sananyng damu dengeyi retinde qabyldaugha bolady.

Qúqyqtyq sananyng joghary dengeyi qogham men memleket ómirindegi qúqyqtyng manyzyn bilu men týsinudi qamtidy. Qúqyqtyq mәdeniyetting tómendigi, halyq arasynda qúqyqtyq dәstýrlerding damymauy, kóbinese tikeley qúqyqtyq nigilizmge ainaluy, qúqyqtyng qajettiligi men qúndylyghyn joqqa shygharu bizding qoghamda revolusiyagha deyingi uaqyttan beri tereng tamyr jayghan. Qúqyqtyq sananyng tómen dengeyi azamattarda qúqyqtyq mәdeniyetting boluy turaly aitugha mýmkindik bermeydi, múnyng ózi  Qazaqstandaghy qogham ómirining barlyq aspektilerining bolashaq jaghdayyna alandaushylyq tughyzady jәne qoghamda jaghymsyz saldargha әkelui mýmkin. Osylaysha, qúqyqtyq normalardy búzghan azamattar basqa azamattardyng ómiri men densaulyghyna qauip tóndiredi jәne qogham men memleketting ong damuyna kedergi jasaydy.

Jogharyda aitylghandardy eskere otyryp, eng aldymen zang әdebiyetterinde әrtýrli týsindirmeler men anyqtamalar bar «qúqyqtyq mәdeniyet» úghymy turaly birynghay týsinikti qalyptastyrghan jón.

Bizding oiymyzsha, «qúqyqtyq mәdeniyet» úghymy turaly birynghay týsinikting joqtyghy onyng dengeyin kóteruding negizgi tәsilderin әzirleuge mýmkindik bermeydi jәne búl baghyttaghy kýsh-jiger jalang әri nәtiyje bermeytin bolyp shyghady.

Búl, eng aldymen, «qúqyqtyq mәdeniyetti onyng mazmúnyn, funksionaldyq maqsatyn jәne qoghamda bar (nemese qol jetkizilgen) kórsetkishti (nemese dengeydi) bilmey-aq arttyrugha bola ma?» degen saualgha baylanysty. Onyng ýstine, «qúqyqtyq mәdeniyet» degen týsinikting zannamalyq anyqtamasynyng joqtyghy da búl salada qúqyq qoldanu men iske asyrudyng birynghay tәjiriybesin damytugha mýmkindik bermeydi.

Sonymen birge, jogharyda atalghan avtorlardyng kópshiligi qúqyqtyq mәdeniyet – búl qoghamnyng qúqyqtyq ómirinin  sapaly jaghdayy,  ol  qúqyqtyq qyzmettin, qúqyqtyq aktilerdin, qúqyqtyq sananyng qol jetkizilgen damu dengeyinen, qúqyqtyq sanadan jәne  tútastay alghanda, subiektining qúqyqtyq damuynyng dengeyinen, sonday-aq memleket pen azamattyq qoghamnyng adam qúqyghy men bostandyghyn qamtamasyz etuge kepildik beru dәrejesinen  kórinedi degen pikirmen kelisedi.

Jeke túlghanyng qúqyqtyq mәdeniyetinen myna elementterdi anyqtaugha bolady: jeke túlghanyng qúqyqtyq sanasy; zangha baghynatyn is-әreketterge daghdysy; adamnyng qúqyqtyq belsendiligi nemese, basqasha aitqanda, adamnyng qoyghan maqsattaryna qol jetkizudegi onyng zandyq jәne adamgershilik normalardy tmimdi paydalanugha beyimdiligi men biliktiligi.

Osy atalghan komponentterge qysqasha toqtalayyq.

Qúqyqtyq sanany zang ataulyda   bilimning bar ekendigin kózdeytin aqparattyq-baghalaushy element retinde qabyldaugha bolady. Qúqyqtyq ómirdin  prinsipteri turaly týsinikter qogham mýshelerining kýndelikti qarym-qatynasy men ózara is-әreketterinin  nәtiyjesinde qalyptasady.

Qúqyqtyq әdet erik-jiger elementine qatysty, yaghny adamnyng qanday bir jaghdayda da  ózin qalay   ústaudy tandau  turaly  sheshimining eng dúrystyghy – qúqyqqa say, zangha baghynatyn jýris-túrys.  Zangha say jýrip-túrudy  ýirenu turaly bilimdi mengerip  qon ghana emes, múnyng ózi keybir individterge әrdayym jetise bermeydi,  sonymen qatar,  ýirenshikti әri tabighy siyaqty qúqyqtyq jýris-túrysty qalyptastyrudyng da qajet ekendigi kýmәnsiz.

Jeke túlghanyng qúqyqtyq qyzmeti josparlanghan nemese qoyylghan maqsattargha jetu ýshin qúqyqtyq qúraldardy tiyimdi paydalanu daghdylaryn damytudy kózdeydi. Qúqyqtyq mәdeniyetti qalyptastyru prosesi qúqyqtyq prinsipterdi belsendi týrde mengerudi jәne jýzege asyrudy boljaydy, óitkeni onday qyzmetsiz qúqyqtyq normalardy kýndelikti qyzmette qoldanu mýmkin emes.

Qarastyrylyp otyrghan «qúqyqtyq mәdeniyet», «adam jәne azamattyng qúqyqtary men bostandyqtaryn qorghau» jәne «qúqyqtyq bilim», sonday-aq «qúqyqtyq tәrbiye» jәne «qúqyqtyq sana» siyaqty kategoriyalar bir-birimen tyghyz baylanysty әri qarastyrylyp otyrghan salada jýrgizilip jatqan qúqyqtyq sayasatqa keshendi kózqarasty aiqyndap, birin-biri tolyqtyryp túrady, óitkeni, olardyng bireuining tiyimdiligi qalghandarynynyng da jaghdayyna tәueldi.

Sonymen, qoghamnyng qúqyqtyq mәdeniyeti halyqtyng qúqyqtyq sanasynyng damu dengeyine, sonday-aq olardyng adam qúqyqtary men bostandyqtaryn qorghau mәselelerin qanshalyqty tereng mengergendigine; azamattardyng zang talaptaryn saqtaugha tәrbiyelenuine; daulardy sheshude, ymyragha kelude zandyq proseduralardyng qúndylyghyna jәne t.b.baylanysty

Sonymen qatar, qazirgi kezde adam qúqyqtary men bostandyqtaryna qúrmetpen qaraudy qalyptastyrugha, azamattardyng qúqyqtyq sauattylyq dengeyin jәne qúqyqtyq sanany arttyrugha kedergi keltiretin jәne tiyisinshe mýmkindik bermeytin birqatar problemalardyng bar ekeni bayqalady. Mәselen, kәmeletke tolmaghandar men jastardyng qúqyqtyq tәrbiyesine teris әser etetin faktorlargha qarsy qúqyqtyq immuniytetti qalyptastyrudyng maqsatty jәne egjey-tegjeyli tәsili jetkilikti týrde qoldanylmaydy.

Jekelegen azamattar arasynda qúqyqtyq bilimning jetispeushligi bayqalady,  múnyng ózi qúqyq qoldanu tәjiriybesin jýzege asyrudyng týrli aspektilerine eleuli kedergi keltiredi, qabyldanghan zandar men ózge de normativtik qúqyqtyq aktilerding tiyimdiligine, olardy el túrghyndarynyng ústanuyna, sonday-aq adam men azamattyng qúqyqtary men bostandyqtaryn jýzege asyrudyng  jәne olardyng qúqyqtyq qorghaluynyng tabystylyghyna әser etedi.

Sonday-aq qazirgi әlemdik qauymdastyqta bayqalyp otyrghan qúqyqtyq mәdeniyettegi daghdarysty atap ótken jón, búl  memleketaralyq qatynastarda, halyqaralyq qúqyqta oryn alghan qayshylyqtar men olqylyqtardan, qúqyqtyq retteu mehanizmi men qúqyqty jýzege asyru mehanizmining jetilmegendiginen kórinedi. Daghdarys sebepteri halyqaralyq qatynastardy damytudyng sayasi, ekonomikalyq jәne gumanitarlyq salalaryndaghy problemalarmen tikeley baylanysty.

Búl orayda qúqyqtyq mәdeniyetti qalyptastyru, әdette, qúqyqtyq tәrbie men qúqyqtyq oqytu prosesinde jýzege asady.

Adamnyng óz qúqyqtary men bostandyqtary turaly bilimi bala kezinen qalyptasady, sondyqtan qúqyqtyq bilim beru jýiesi qúqyqtyq tәrbie jýrgizuge jәne qúqyqtyq sanany qalyptastyrugha baghyttaluy kerek, sonyng arqasynda oqushynyng boyynda qoghamda ózin ózi ústaudyng belgili bir erejeleri qalyptasady.

Qúqyqtyq mәdeniyetti qalyptastyru prosesining ózi jan-jaqty boluy kerek, yaghny balalardy mektepke deyingi jasynan bastap qúrbylarymen jәne eresektermen qarym-qatynastyng jalpy qabyldanghan normalary men erejelerimen tanystyrugha tartu, bilim beru mekemelerinde qúqyq negizderin oqytu tәjiriybesin damytu, aqparat taratu, BAQ,tele jәne radioarnalar, mәdeny mekemeler arqyly pozitivti qúqyqtyq sanany  qalyptastyrugha yqpal etu, bazalyq qúqyqtyq bilim beru jóninde shygharmashylyq jobalar әzirlep,  qylmystyq mәdeniyetti jariya  etuden bas tartyp, ózin ózi qúqyqqa say jәne әleumettik  ústaudyng ong mysaldaryn kórsetuge kóshu qajet.

Qúqyqtyq mәdeniyetti qalyptastyru prosesinde qúqyqtyq normalar men tújyrymdardy mengeru ghana emes, sonymen qatar mәdeniyet iyesin qúqyqtyq qyzmet prosesine qosu, tek qúqyqtyq bilim alu ghana emes, sonymen qatar qúqyqtyq әdisterdi qoldanu arqyly belgili bir ómirlik mәselelerdi sheshu daghdylaryn mengeru manyzdy, múny  bilim beru úiymdarynyng sanaly úiymdastyrylghan jәne baqylanatyn kómegi arqyly tabysty jýzege asyrugha bolady.

Bolashaq mamandardyng qúqyqtyq mәdeniyeti tap osy oqytu ýderisi barysynda qalyptasady, sondyqtan oqu ornynyng maqsaty – studentterding kәsiby mamandyghyn iygeruge kómektesu ghana emes, sonymen qatar olardyng boyynda joghary dengeydegi qúqyqtyq mәdeniyetti qalyptastyru bolyp tabylady. Qúqyqtyq mәdeniyet individting ózin ózi ústauyn ózgertip qana qoymaydy, sonymen qatar qúqyqtyq qyzmet prosesinde oghan ózining shygharmashylyq әleuetin jýzege asyrugha da  kómektesedi.

Bizding oiymyzsha, qazirgi jaghdayda, «qúqyqtyq mәdeniyet» úghymyn zannamalyq túrghydan bekitu, onyng sipatty belgileri men qúramdas bólikterin, sonday-aq qoghamda qúqyqtyq mәdeniyetti qalyptastyru jónindegi júmystyng negizgi baghyttaryn naqtylau maqsatqa say bolyp otyr. Kórip otyrghanymyzday, úsynylyp otyrghan zannamalyq týzetuler, Qazaqstanda songhy jyldary últtyq qúqyqtyq jýieni týbegeyli reformalau, adam qúqyqtaryn qamtamasyz etu tetikterin janghyrtu, adamdar men azamattardyng qúqyqtary men bostandyqtaryn, sonday-aq zandy mýddelerin iske asyru ýshin barlyq qajetti jaghdaylardy jasau boyynsha jýrgizilip jatqan auqymdy júmystardy kýsheytuge jәne keneytuge mýmkindik beredi. Al adam men azamattyng qúqyqtary men bostandyqtaryn tiyimdi jýzege asyrudyng arqasynda Qazaqstan qoghamynda ilgerileushilik, minsiz sapa  men ekonomikalyq, sayasi, qúqyqtyq, әleumettik-mәdeny jәne  basqa da problemalardy sheshuding jyldamdyghy aitarlyqtay artady.

Qúqyqtyq mәdeniyetti damytugha baghyttalghan basqa da is-sharalardyng qataryna mynalar da jatady:

- óskeleng úrpaqqa Qazaqstan Respublikasy Konstitusiyasynyng asa manyzdy erejelerin ýiretu jәne olardyng sanasynda qúqyqtar men mindetter, adaldyq pen sanalylyq úghymdaryn, sonday-aq etikalyq normalardy bekitu;

- elde jýzege asyrylyp jatqan әleumettik-ekonomikalyq jәne qúqyqtyq reformalardyn, qabyldanghan zannamalyq aktiler men memlekettik baghdarlamalardyng mәni men maqsatyn halyqqa dәiekti týrde jetkizu jәne týsindiru jýiesin qalyptastyru, azamattardyng sanasynda qúqyq pen zang ýstemdigi   iydeyalaryn ornyqtyru;

- mektepke deyingi bilim beru jýiesinen bastap halyqtyng barlyq toptarynda qúqyqtyq sana men qúqyqtyq kózqarasty terendetu maqsatynda óskeleng úrpaqpen jýieli jәne ózara baylanysty oqu-tәrbie júmysyn jýzege asyru;

- elimizding qoldanystaghy zannamasynyng normalaryna sәikes qúqyqtyq bilimdi damytu mәseleleri boyynsha orta jәne joghary oqu oryndaryna arnalghan jana bilim beru baghdarlamalaryn әzirleu jәne engizu;

- Qazaqstan halqynyng tarihyn, dinin, últtyq qúndylyqtaryn zerdeleumen úshtastyra otyryp, qúqyqtyq bilim men mәdeniyetti damytu, sonday-aq әrbir azamattyng boyynda memlekettik rәmizderge degen maqtanysh sezimin ornyqtyru arqyly el taghdyryna qatystylyqty, patriottyq sezimdi nyghaytu boyynsha halyqtyng әrtýrli sanattary arasynda qúqyqtyq tәrbiyelik is-sharalar ótkizu;

- maqsatty qúqyqtyq nasihatty jýzege asyruda memlekettik jәne әkimshilik organdardyn, sonyng ishinde qúqyq qorghau organdarynyng azamattyq qogham instituttarymen ózara is-qimyldyng birlesken baghdarlamalaryn әzirleu jәne iske asyru;

- qúqyqtyq nasihattyng innovasiyalyq әdisterin, sonyng ishinde zamanauy aqparattyq tehnologiyalardy qoldanudy keninen paydalanudy qamtamasyz etu maqsatynda joghary oqu oryndary men qúqyq qorghau organdary búqaralyq aqparat qúraldaryn qúqyqtyq aqparatpen jәne anyqtamalyq materialdarmen qamtamasyz etu.

Qorytyndylay kele, Qazaqstan azamattarynyng qúqyqtyq mәdeniyetin damytudyng әri qarayghy baghyttaryn anyqtau óte manyzdy ekenin atap ótkimiz keledi, olar zandardy minsiz biluden ghana emes, eng aldymen qoghamgha qajetti jәne ózin ózi ústaudyng qolayly normalaryn tabudan da túrady. Sonday-aq  individting boyynda zangha baghynu ózin ózi ýstau әdetterin qalyptastyru jәne qúqyqtyq belsendilik jaghdayyn damytu da kýn tәrtibinde túr. Búl rette qúqyqtyq belsendilik degenimiz – zangha sәikes әreket etu jәne ózining jeke qúqyqtaryn ghana emes, sonymen birge qorshaghan azamattardyng da qúqyqtaryn belsendi týrde qorghaugha dayyn bolu ekenin basa aitqymyz keledi.

Eshanov Almaz Shýkirúly

Qazaqstan Respublikasy Bas prokuraturasynyng janyndaghy Qúqyq qorghau organdary akademiyasynyng professory, zang ghylymdarynyng doktory, agha әdilet kenesshisi, Qazaqstan Respublikasy Bilim beru isining qúrmetti qyzmetkeri

Abai.kz