Seysenbi, 8 Sәuir 2025
Kýbirtke 292 0 pikir 7 Sәuir, 2025 saghat 14:58

Kishiaraldy qalay túshylandyrugha bolady?

Suret: qazaly.kz saytynan alyndy.

Túshy sudyng adam ómirindegi manyzdylyghy bәrimizge belgili. Túshy su kezkelgen órkeniyetting ómir sýruindegi eng manyzdy matyrialdyq qúndylyq. Túshy susyz eshqanday mәdeniyet nemese qogham ómir sýre almaydy.

Sondyqtan Kishiaraldy túshylandyru Aral ónirindegi qoghamdyq tirshilikti saqtap qalu men damytudaghy eng manyzdy strategiyalyq shara bolu kerek dep oilaymyn. Eger Kishiaral túshylansa, Aral qalasy men qosa sol ónirdegi eldimekender tolyghymen túshysumen qamtamasyz etilip qoymay, Kishiaral manynda egin sharuashylyghy, malsharuashylyghy, balyq sharuashylyghy keninen damyp, jana eldimekender payda bolyp, qyzyghan ómirge tolar edi. Nu orman ósiruge bolady. Sonymen qatar Manghystau ónirin de Kishiaraldyng túshy suymen qamtamasyz etuge bolar edi. Áriyne onyng ashy sudan túshy sugha ótuinen key ondaghy balyq týri joghalyp ketui mýmkin. Alay da onyng ornyna túshy sugha tәn balyq týrlerin kóptep ósirip jana ekologiya qalyptastyrugha bolady. Búl túshy suy tapshy Qazaqstan ýshin taptyrmas oray.

Al endi ony qalay túshylandyrugha bolady? Kezkelgen ashy kóldi túshylandyru ýshin onyng barlyq suyn túshy sumen auystyrugha tura keledi. Ol ýshin oghan aghyp kiretin ózen bolu kerek. Ol ózenning suy kólding bir basynan aghyp kirip ekinshi basynan aghyp shyghu kerek. Sonda ózen suy kóldi tolyqtay aralap ótedi de ashy su ekinshi jaghynan birtindep aghyp shyghyp, jyldar óte kól suy janalanyp túshylanady. Kishiaralgha aghyp kiretin ózen ol Syrdariya bolyp, ol kólding shyghysontýstik jaghynan aghyp kiredi de sol tústaghy sutospasy arqyly Ýlkenaralgha aghyp shyghyp ketedi. Yaghyny ózen suy kóldi tolyq aralap shygha almaydy. Sondyqtan búl jaghdayda Kishiaral suy túshylanbaydy. Ony qalay túshylandyrugha bolady?

Kishiaraldy túshylandyru ýshin:

  1. Syrdariyanyng suyn sәl soltýstikke taman búryp Kishiaraldyng dәl shyghys jaghynan, mýmkin bolsa Shyghyssoltýstik jaghynan kirgizu;
  2. Kishiaraldyng batysontýstik búryshynan ontýstkke Ýlkenaralgha qanal qazyp ashy suyn Ýlkenaralgha qaray aghyzu;
  3. Qazirgi Kishiaral sutospasyn topyraq damby arqyly bitep ony biyiktetip úlghaytyp su dengeyin mýmkindiginshe taghy 5-10 metir kóterip 1970 jylghy dengeyge jetkizip kól erneuin Aral qalasyna jaqyndatu.

Jogharydaghy sharttar oryndalsa Syrdariyanyng suy Kishiaraldy tolyghymen aralap shygha alady da ashy su kólding batys jaghynan birtindep aghyp shyghyp ketedi de kól suy birtindep janaryp túshylanady. Kishiaral 10-20 jyl uaqytta tolyghymen túshylanyp bolady. Sonymen qatar Kishiaraldyng batysynan aghyp shyqqan su Túshyteniz degen kólge qúiyp odan keyin Ýlkenaralgha qaray aghyp ketedi. Kishiaral túshylanyp bolghan son Túshyteniz de birtindep túshylanady. Búnday jaghdayda olardyng jaghalauynda egin sharuashylyghyn jýrgizip damytugha bolady. Qanyrap bos jatqan ónirde eldi mekender payda bolyp damy týsedi. Manghystau ýstirtine nasostar arqyly su shygharyp, ol ónirdi de gýldendiruge bolady. Nu orman ósiruge bolady. Sondyqtan uaqytty jibermey búl strategiyalyq sharuagha el bolyp júmylyp qazirden bastap kirisuge shaqyramyn.

Órken Toqtarúly

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

46 - sóz

Qayrauly qara semser

Esbolat Aydabosyn 1584
46 - sóz

Tilendiyev nege Tarazidyng qúlaghyn qyrshyp aldy?

Tóreghaly Tәshenov 4188
Anyq-qanyghy

Europagha Resey aumaghynsyz shyghu joly

Ashat Qasenghaly 4304
46 - sóz

Bizge beymәlim Baraq han

Jambyl Artyqbaev 3211