Beysenbi, 5 Mausym 2025
Aqmyltyq 3790 0 pikir 3 Mausym, 2025 saghat 23:02

Ukrainanyng auqymdy operasiyasy: Bombalaushy úshaqtar kimdiki?

Suret: bbc.com saytynan alyndy.

Býkil әlem Ukrainanyng jaqynda reseylik әue bazalaryna jasaghan soqqylary turaly jii jazyp jatyr.  Ukrainagha jasalghan shabuyldarda qoldanylghan búl Tu-95MS bombalaushy úshaqtarynyng kópshiligi Kenes Odaghy ydyraghannan keyin 1990 jyldardyng basynda Qazaqstannan alynghan delinedi. Resey búl úshaqtardy svoptar men qaytarymsyz audarymdar arqyly qaytaryp alypty.    

Reseyding әue kýshterine ýlken soqqy retinde Ukraina jaqynda Resey territoriyasynyng terendiginde, sonyng ishinde Arktikadaghy, Sibirdegi jәne Qiyr Shyghystaghy bazalardy, Ukraina shekarasynan 7000 shaqyrymnan astam qashyqtyqtaghy úshqyshsyz jәne zymyrandyq soqqylarda 40-tan astam reseylik әskery úshaqty zaqymdady nemese joydy dep mәlimdedi.  

Soqqygha úshyraghan úshaqtardyng arasynda zymyrandyq shabuyldardy basqaru jәne úrys alanyndaghy barlaudy ýilestiru ýshin qoldanylatyn Tu-95, Tu-22M bombalaushy úshaqtary men A-50 erte habarlau úshaghy siyaqty strategiyalyq aktivter de boldy. 

Ukraina qauipsizdik qyzmeti búl is-әreket Reseyge 7 milliard dollargha deyin shyghyn keltirui mýmkin dep esepteydi. Bir qyzyghy, búl bombalaushy úshaqtardyng kópshiligi, әsirese Tu-95MS ýlgileri eshqashan postkenestik Reseyde jasalmaghan, biraq 1990 jyldardyng basynda Qazaqstannan úrlanghan degen boljam bar. 

Qyrghy qabaq soghys relikti qayta payda bolghany anyq. Búghan deyin united24media habarlaghanday, Kenes Odaghy 1991 jyly ydyraghan kezde onyng orasan zor әskery arsenaly jana tәuelsiz memleketterde boldy. Qazaqstan tanghalarlyqtay әlemdegi eng ýlken Tu-95MS strategiyalyq bombalaushy-40 flotyn ózine alghan bolatyn, onyng ishinde 27 alys qashyqtyqtaghy qanatty zymyrandy MS-16 jәne 13 MS-6. 

Osy mýmkindikti paydalanyp, Resey Qazaqstannyng tәjiriybesizdigi men kenestik dәuirdegi әskery yntymaqtastyghyn ýnsiz paydalanyp, resmy rúqsatsyz úshaqty qaytaryp alypty. 

1992 jyldyng basynda reseylik jәne qazaqstandyq bombalaushy úshaqtardyng ekipajdary birlesken jattyghulardy jalghastyrdy. Sonday kezenderding birinde Qiyr Shyghystaghy Ukrainka siyaqty Resey bazalaryna Qazaqstannan úshqan Tu-95MS bombalaushy úshaqtary qaytarylmaghan. Onyng ornyna Resey eski Tu-95K ýlgilerin qaytaryp bergen.   

Ádeyi aiyrbastau arqyly ma, әlde Qazaqstannyng bombalaushy úshaqtaryn qaytarudan bas tartty ma, Mәskeu ondaghan strategiyalyq úshaqtargha ie boldy. Reseylik derekkózder 1992 jyldyng basynda tek 16-18 Tu-95MS úshaghy alyndy dep mәlimdegenimen, olardyng qanshasy Resey flotyna berilgeni turaly súraqtargha qatysty naqty derekter joq. 

Búl jerde biz Ukrainanyng erekshe kelisimi turaly da aita ketkendi jón sanaymyz. 1999 jyly Ukraina Mәskeuge bombalaushy úshaqtar men qanatty zymyrandardy beru arqyly gaz qaryzyn óteu turaly kelisimge kelgen bolatyn.  

Ol kezde Ukraina strategiyalyq qarulardyng qomaqty arsenalyna ie boldy, biraq olardy ústaugha nemese janarmay jaghugha qarajaty jetpedi. Resey, kerisinshe, ózining strategiyalyq kýshteri ýshin búl úzaq qashyqtyqqa arnalghan platformalardy qaytaryp aludy jón sanady.    

Reseyding qazirgi úzaq qashyqtyqqa úshatyn bombalaushy floty – Ukrainanyng infraqúrylymyna ýnemi soqqy beru ýshin paydalanylady. Qazaqstan eshqashan joghaltqan Tu-95MS bombalaushy úshaqtary ýshin jauapkershilik pen ótemaqy alghan emes, al olardyng ornyna qaytarylghan eski modeliderding taghdyry belgisiz kýiinde qalyp otyr.  

90-shy jyldardyng basynda әskery tehnikany ýnsiz kýide auystyrudan bastalghan oqigha býgingi úrys dalasyndaghy shyndyqqa sәikes keledi. Dәl sol úshaqtar әli de belsendi týrde qoldanysta nemese qazirgi uaqytta reseylik asfalittaghy janyp jatqan synyqtar boluy әbden mýmkin.  

Abai.kz

0 pikir