12 kýndik soghys: Kim jendi?!

Sonymen Izraili bastaghan, AQSh qostaghan Orta Shyghystaghy әlemdi alandatqan kezekti qaqtyghys tynshyghanday boldy. Netaniyahu men Tramp әlemge jar salghan parsy biyligin atomsyzdandyru operasiyasy óz degenine jetti me?
Izraili men Aq ýy basshysy ózderining jenisine senimdi.
Netaniyahu: «Josparly shabuyl qatesiz degen maqsatyna jetti, Irannan keletin zymyran soqqysy men atom qaupi de joyyldy», - dedi.
Tramp ta ózining arqasynda, AQSh әskerining qúdyrettiligining arqasynda: «Iran islam biyligin atom qúrylghylarynan júrday qyldyq», - deydi.
Iran taraby da júrt oilaghanday jenilisin moyyndap otyrghan joq. Búlar da: «Kәpirlerdi tәubesine keltirdik, betin qaytardyq», - dep otyr.
Álemdik sarapshylar búl jolghy soghysta Iran, Izraili, AQSh – ýsh taraptyng qaysysy jendi, qaysysy jenildi, degen súraqqa qyzu pikirlesude. Soghys shyghyny túrghysynan Iran jenildi. Izraili birden әue qorghanysy men zymyran jýiesin ilikke alghysyz etip, strategiyalyq túrghydan basymdyqqa ie boldy. Biraq Iran da qarap qalghan joq. Qarymta soqqy jasap ýlgerdi.
Netaniyahudyng ertegisine sengen jóitter jer astyna tyghylyp, әue soqqynyng qanday bolatynyn shynayy sezindi. 20 aidan beri soqqynyng astynda kele jatqan kýnәsiz Gaza júrtynyng kebin kiydi. Al Irannyng AQSh әskery bazasyna jasaghan shabuylynan eshtenesi qiraghan joq.
Búl jolghy Izraili bastaghan soghystyng basty sebebi Netaniyahu oilap tapqan Iran islam biyligining birer aida yadrolyq oqtúmsyqtar óndiruge shaq qalghany delingen edi. Tramp ta onymen sybaylas boldy.
Mәselege soghys maqsatyna jetti me, Irannyng jer astyndaghy uran bayytu qondyrghylary býkildey qirap, atom bombasyn jasau armany kýlge ainaldy ma, degen súraq túrghysynan qarasaq Izraili men AQSh Irandy jene almady.
Amerikanyng solshyl basylymdary Aq ýy men әskery sarapshylardyng qortyndysyna sýienip, búl jolghy shabuyldyng Irannyng atom qondyrghylaryna aitarlyqtay núqsan keltire almaghanyn, birer aida qalpyna keltiruge bolatyn qiyndyqtar tudyrumen ghana shektelgenin jazuda. Jasandy jer seriginen týsirilgen suretterde Irannyng 19 yadrolyq oqtúmsyq jasaugha jetkilikti delingen 60 payyz bayytylghan uran qorynyng basym bóligin qúpiya oryndargha jótkep ýlgirgenin kórsetken.
Al Irannyng diktator biyligin audaramyz dep dauryqqan AQSh pen Izrailiding «onday oiymyz bolghan joq» dep, óz aitqanyn ózi joqqa shygharyp, nege shegindi?
Búnyng jauaby - ekonomikalyq faktorgha baylanysty ekeni anyq. Irannyng әlemdegi múnay men gaz tasymalynyng 20 payyzy ótetin Ormuz búghazyn jabugha sheshim qabyldauy – strategiyalyq sheshim boldy.
Netaniyahu men Tramp ozyq qaruyn aityp maqtanghanymen, onyng auadan jasalmaytyny anyq. Maqsataryna jetu ýshin milliardtaghan dollar júmsady. Onyng bәri ekonomikagha salmaq. Ekonomika keri ketse halyqtyng senimine selkeu týsedi. Búnyng belgileri Irannan búryn Izraili men Amerikada anyq bayqaldy. Iran preziydenti atap ótkendey búl jolghy soghysta jóiitterding aqparattyq shabuylyna ermegen, joyqyn qaruynan qaymyqpaghan, el shetine jau kelgende birligin joghaltpaghan Iran halqy jendi.
Abai.kz