Álipting artyn baqqanbyz. Áleumettik jeli shu ete qalghanda elp ete týspedik. Ayqaygha attan qosyp, ataq shygharudan aulaqpyz.

IYә, bayypty pikirler keyin shyqty. Berik aghamyzdyn, Gýlmәriya apamyzdyng taraptarynan. Ekeui óz jazghandaryn tolyqtyru men qorytyndylaugha oralyp ta soqty. Bәrin oqydyq.

Býkil qogham demesek te, pikir aitqandar ekige jaryldy. Búl qazaq ýshin otyz jyldyng ishinde qalyptasyp, әdepki kóriniske ainalyp ketken.

Bәrin oqydyq degenmen bir nәrse әli kózimizge týsken joq. Ángimemiz sol turaly.

Abaydyng «Jiydebay-Bórili» memlekettik tarihiy-mәdeny jәne әdebiy-memorialdyq qoryq-muzeyi diyreksiyasy tarapynan resmy mәlimdeme kýtkenbiz. Áliyanyng әjuasy osy mekemege qarasty Jiydebaydaghy Abaydyng muzey-ýiinde týsirilgen. Demek, Abaydyng «Jiydebay-Bórili» memlekettik tarihiy-mәdeny jәne әdebiy-memorialdyq qoryq-muzeyi diyreksiyasy resmy mәlimdeme taratuy kerek edi.

Nege?

Áliyanyng әjuasyna qaraghanda býkil muzey Abaydyng óz әielin «netkenin» kórsetu, dәleldeu ýshin qúrylghan, jәdigerler sol ýshin jinaqtalghan bolyp shyghady. Búl osy muzeydi qúrghyzghan, onda qyzmet etken adamdyng bәrin mazaqtau bolyp estiledi. Auzynan bayqausyzda shyghyp ketse jaraydy. Joq, ózi eki ret qaytalaydy. Ári qaray qasyndaghy qúrbysyna aitqyzbaq bolady. Tipti, «Abaydyng әielin netuin» búlargha mýlde qatysy joq, muzeydi kóruge kelgen kisige aitqyzbaq bolady. Ol kiside úyat bar eken, sheginshektep shyghyp ketti.

Demek, Áliya aldyn ala osy ýshin dayyndalyp kelgen. Áytpese, ony әleumettik jelige jýkter me edi. «Ábestik isteppin-au» dep toqtar edi ghoy.

Osynyng bәrin oy eleginen ótkizgen son, Abaydyng «Jiydebay-Bórili» memlekettik tarihiy-mәdeny jәne әdebiy-memorialdyq qoryq-muzeyi diyreksiyasynyng әreketin kýtkenbiz. Joq, eshtene bolmaghanday, typ-tynysh otyr.

IYә, «netu» sózi – boqtyq emes, qorlau emes, sondyqtan qylmystyq nemese әkimshilik jauapkershilikke tartugha aryz jaza almaysyn. Biraq, ruhany jaghynan muzeyge súrapyl núqsan kelgeni dausyz. Sondyqtan mekeme tarapynan әli de bolsa mynanday әreket isteledi dep kýtemiz:

- Áliyanyng qújattaghy tolyq aty-jóni anyqtalady. Óitkeni, talaylardyng jelidegi jamylghy attary qújattaghy attarynan bólek bolyp shyghady.

- Muzeyding diyrektory arnayy búiryq shygharyp, osy adamnyng (qosymshada fotosyn kórsete otyryp) búdan bylay muzeyge kirgizilmeuin kassagha, kýzetke tapsyrady. Óitkeni, osy adamnyng oiyna Abaydyng taghy bir pendelik isi týsip, ol turaly da әlemge әigileui ghajap emes. «Adam – pende, pende әlsiz» dep jazghan abaytanushylardyng eng aldynghy qatarynda túruy tiyis M. Maghauiyn.

- Kelesi búiryqpen nemese osy búiryqtyng kezekti paragrafy etip Abaydyng 180 jyldyq toyy ayaqtalghansha muzey ishinde beyne, dybystyq jәne jәne foto týsirilim jasaugha tyiym salady. Muzeyge kelip, búghan ókingender bolady әriyne. Biraq olardyng arasynan taghy bir «Áliya» shyqpasyna kim kepil.

Jete me, joq!

Endi Abaydyng «Jiydebay-Bórili» memlekettik tarihiy-mәdeny jәne әdebiy-memorialdyq qoryq-muzeyi diyreksiyasy 2018 jyly qúryluyna ózi atsalysqan «Qazaqstan túlghalyq muzeyler qauymdastyghy» qoghamdyq birlestigine kirgen 59 muzeydi ózining osy sheshiminen qúlaghdar etedi. Olardyng Áliyany kirgizu-kirgizbeui óz yqtiyarynda. Biraq saq bolghan jón. Búl adam erteng Ahmet Baytúrsynúlynyng muzey ýiinde túryp «Ahmet atamyz Badrisafany osy bólmede netken» dep jar saluy mýmkin ghoy.

Mine, osynday naqty shara ghana sabaq bolar edi. Halyqqa. Úrpaqqa. Úrpaqqa tәrbie berui tiyis jurnalisterge. Atyn shygharu ýshin jer órtep jýretin blogerlerge.

Al qoghamnyng aiyptaghany eshtene emes. Shybyn shaqqanday bolmaydy.

Keshirim súrau da eshtene emes. Kýni erteng úmytylady.

Bir ret ashy sabaq berse, sonda ghana sanagha shegelenedi.

Qazaqty qazaq etemin dep ashy sabaq bergen Abay atamyzdyng ózi emes pe!

Qaynar Oljay

Abai.kz