Qazaqstan: Últtyq ortalyqtan Euraziyalyq poluske deyin...

Jahandyq sayasy turbulenttilik pen geosayasy auysu jaghdayynda Euraziyanyng auyrlyq ortalyghy kózge bayqalmay, biraq túraqty týrde ózgerip keledi. Búl ortalyq tek tәuelsiz Qazaqstanmen ghana emes, onyng jas, alayda qazirding ózinde kemeldengen elordasy – Astanamen de baylanysty bola bastady.
Býginde Astana elding tek sayasy jәne әkimshilik ózegi boludan qalyp, transkontiynentaldyq habqa – intellektualdyq, diplomatiyalyq, urbanistik jәne ekologiyalyq ortalyqqa ainaluda.
Uaqyt syny – Astananyng jauaby
Álemdik megapolister arasyndaghy bәsekelestikting kýshengi ayasynda Astana yqsham, biraq órshil elorda retinde euraziyalyq integrasiyanyng katalizatory bola alatynyn kórsetude. Búl túrghyda qalany institusionaldyq, sәulettik jәne infraqúrylymdyq túrghydan nyghaytu asa manyzdy.
Qazaqstan osy әleuetti iske asyra otyryp, qalanyng túraqty damuyna basa mәn berude. «Taza Qazaqstan» bastamasy ayasynda ótken songhy respublikalyq seminar – sonyng aighaghy. Astanagha elimizding barlyq ónirlerinen 100-den astam ókil, sonyng ishinde oblys әkimderi men olardyng orynbasarlary jinalyp, qalalyq ekologiyany damytu tәsilderin talqylady.
Talqylau barysynda ortalyq oryndy әkim Jenis Qasymbek úsynghan elordanyng damu strategiyasy iyelendi. Negizgi nazar ómir sýru sapasyna, әleumettik infraqúrylymgha, kólik jýiesine jәne ekologiyalyq túraqtylyqqa audaryluda.
Bolashaq qalasy — býgin
Astananyng damu vektory naqty belgilengen: mektepter, emhanalar men balabaqshalar salugha basymdyq berilgen. Sonymen qatar, kólik jýiesi janghyrtyluda. 2029 jylgha qaray qoghamdyq kólik ýlesin 41 payyzdan 71 payyzgha deyin arttyru josparlanyp otyr.
LRT jobasyna erekshe nazar audaryluda — birinshi jelining iske qosyluy qyrkýiek aiyna josparlanghan. Jana jolayyryqtar salynyp, avtobus parki janartyluda. Búl – jay ghana qalalyq ambisiya emes, Astanany halyqaralyq habqa ainaldyrugha baghyttalghan naqty qadam.
Jayau jýrginshiler infraqúrylymy men qoljetimdi qoghamdyq kenistikter qalanyng jana filosofiyasynyng ajyramas bóligine ainaluda. Biyldyng ózinde 170 nysan abattandyryldy – alandardan jaghalaulargha deyin.
Negizgi jobalardyng qatarynda «Jasyl jeli» jayau jýrginshiler dәlizi, «Maly Taldykól» ekosayaby jәne «Damu» sayabaghy bar. Búl nysandardyng barlyghy Astananyng jana ekologiyalyq biregeyligin qalyptastyruda.
Ekologiya – әser etu strategiyasy retinde
Astana jasyl damugha bet búrdy. Jyl sayyn otyrghyzylatyn millionnan astam jasyl jelek jay ghana statistika emes – búl urbanizmning jana paradigmasynyng naqty kórinisi. Aghashtardy sifrlandyru men jasyldandyru hartiyasyn engizu ekologiyagha jýieli kózqarastyng qalyptasqanyn anghartady.
Qalada tek aghash otyrghyzumen shektelmey, olargha kýtim jasalady jәne jýieli baqylau jýrgiziledi. «Taza Qazaqstan» jobasy ónirlerdi, sarapshylardy jәne qala biyligin biriktiretin tiyimdi dialog alanyna ainaluda.
Alayda búl bastamanyng qarqynyn anyqtaytyn – Astana. Múnda tek sheshimder jýzege asyrylyp qoymay, sonymen qatar tyng iydeyalar da tuyndap, býkil el boyynsha taratyluda.
Últtyq ortalyqtan Euraziyalyq poluske deyin
Býginde Astana – tek Qazaqstannyng bas qalasy ghana emes. Ol halyqaralyq forumdar, sammitter jәne diplomatiyalyq bastamalar ótetin manyzdy alangha ainaldy. ShYÚ, Birikken aumaqtyq kenistik jәne ózge de aimaqtyq formattardyng róli artyp kele jatqan shaqta, elordanyng Euraziya mýddelerining toghysatyn nýktesi retindegi manyzy da arta týsude.
Sondyqtan Astanany nyghaytu – tek elding bedelin arttyru emes. Búl – ónirdegi strategiyalyq túraqtylyqty, ózara senim men yntymaqtastyqtyng jana arhiytekturasyn qalyptastyrugha baghyttalghan manyzdy qadam. Elordany qoldau – býkil Euraziyalyq kenistikting túraqtylyghyna salynghan investisiya.
Kerimsal Júbatqanov
Abai.kz