Qazaq әdebiyettanu ghylymynyng kókjiyegin keneytip, shәkirt jýregine bilim shyraghyn jaqqan úlaghatty ústaz, Ál-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiytetining qazaq әdebiyeti jәne әdebiyet teoriyasy kafedrasynyng mengerushisi, filologiya ghylymdarynyng doktory, professor Alua Berikbayqyzy – sanaly ghúmyrdyng órisin aiqyndaytyn, ótkenge sholu jasap, bolashaqqa jana serpin beretin mejeli beles elu jasqa tolyp otyr.

1975 jyly Óskemen qalasynda dýniyege kelgen Alua Berikbayqyzy jastayynan-aq bilimge qúshtarlyghymen, әdebiyetke degen erekshe yntasymen daralandy. Ál-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiytetining filologiya fakulitetin ýzdik tәmamdap, magistratura men aspiranturada jalghastyrghan izdenisteri tyng ghylymy janalyqtargha jol ashty.

Álemdik әdebiyettanugha alghash ret «temporaldy yrghaq teoriyasyn» engizip, kórkemdik hronotop kategoriyasyna jana konsepsiya úsyndy. Búl baghyt әdebiyetti tek mazmúndyq túrghydan emes, uaqyt pen kenistikting kórkemdik ýilesimi arqyly saraptaugha mýmkindik berdi. Yaghni, ghalymnyng janashyl oilary qazaq әdebiyettanuyn әlemdik dengeydegi ghylymy ainalymgha engizdi.

Ghalym enbegining basty qúndylyghy shәkirt tәrbiyeleuinde de erekshe oryn alady. «Ghylymgha adal bolu – adamdyqqa adal bolu» degen ústanymdy shәkirt sanasyna údayy sinirip keledi. Shәkirtteri «adamgershiligi biyik, talapshyl әri әdil jetekshi» dep sipattaytyny da sondyqtan. Alua apay bizge tek ghylymdy ýiretken joq, eng aldymen izdenisten qoryqpaudy, shyndyqty qorghaudy, ústazdyq parasatty baghalaudy ýiretti.

Alua Berikbayqyzynyng ghylymdaghy izdenisi tek Qazaqstanmen shektelgen joq. Úlybritaniya, Germaniya, Malita uniyversiytetterinde taghylymdamadan ótti. Ispaniya, Vengriya, AQSh, Resey uniyversiytetterimen tyghyz baylanys ornatyp, qazaqstandyq magistranttar men doktoranttargha sheteldik tәjiriybeden ótuge mol mýmkindik jasady.

Álemdik ghylymy konferensiyalarda qazaq әdebiyetining teoriyalyq jetistikterin tanystyryp, bedeldi basylymdarda maqalalar jariyalady. Osy enbekteri arqyly últtyq ghylymdy halyqaralyq dengeyge kóteruding naqty ýlgisin kórsete bildi.

A.Berikbayqyzy 2012 jyldan beri Ál-Faraby atyndaghy QazÚU-dyng qazaq әdebiyeti jәne әdebiyet teoriyasy kafedrasyna jetekshilik etip keledi. Onyng basqaruymen ýsh dengeyli – bakalavriat, magistratura, doktorantura boyynsha «Ádebiyettanu» bilim beru baghdarlamasy әzirlenip, ýsh tilde jýzege asyryldy. Shәkirtteri býginde PhD dәrejesin qorghap, jana buyn ghalymdarynyng qataryn tolyqtyryp otyr. Búl – ústaz enbegining zandy jemisi ekeni sózsiz.

Etken enbek, tógilgen terding eleusiz qalghan kezi bar ma?! Alua Berikbayqyzynyng enbegi memlekettik jәne halyqaralyq dengeyde de joghary baghalandy. QR Preziydenti stiypendiyasy, Túnghysh Preziydent Qory syilyghy, G.Skovoroda men N.V.Gogoli atyndaghy halyqaralyq syilyqtar – onyng ghylymdaghy biyik bedelin aiqyndady. Sonymen qatar «Europalyq sapa» altyn medali, QazÚU-dyng «Eren enbegi ýshin» medali, TÝRKSOY marapattary, ghalymnyng qajyrly enbegine berilgen әdil bagha dep bilgen jón.

Ghalymdy әriptesteri әrqashan tabandylyghy ýshin baghalasa, shәkirtteri meyirimi men parasaty ýshin qadirleydi. Alua apaydyng eng basty qasiyeti – ghylymdaghy batyldyghy men ómirdegi qarapayymdylyghynyng ýilesiminde.

Býginde, mine, ótkendi tarazylap, jana belesterge bet búratyn shaq elu jasqa tolghan Alua Berikbayqyzy, aldaghy uaqytta da qazaq әdebiyettanuyn әlemdik ghylymmen toghystyryp, jas ghalymdardy tәrbiyeleudi basty múrat sanaytynyna senimimiz mol. Ayauly ghalym, sýiikti ústazymyzgha ghylymdaghy izdenisteri jana belesterge jol ashyp, shәkirtterining jetistigine kuә bola beruin tileymiz.

Sultan Ertay,

PhD doktor, Abay atyndaghy Qazaq últtyq pedagogikalyq uniyversiytetining ghylymy qyzmet jәne innovasiyalar jónindegi prorektory.

Dautova Gýlnaz,

PhD doktor, Ál-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiytetining qauymdastyrylghan professor m.a.

Abai.kz