قازاق ادەبيەتتانۋ عىلىمىنىڭ كوكجيەگىن كەڭەيتىپ، شاكىرت جۇرەگىنە ءبىلىم شىراعىن جاققان ۇلاعاتتى ۇستاز، ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قازاق ادەبيەتى جانە ادەبيەت تەورياسى كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور الۋا بەرىكبايقىزى – سانالى عۇمىردىڭ ءورىسىن ايقىندايتىن، وتكەنگە شولۋ جاساپ، بولاشاققا جاڭا سەرپىن بەرەتىن مەجەلى بەلەس ەلۋ جاسقا تولىپ وتىر.

1975 جىلى وسكەمەن قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن الۋا بەرىكبايقىزى جاستايىنان-اق بىلىمگە قۇشتارلىعىمەن، ادەبيەتكە دەگەن ەرەكشە ىنتاسىمەن دارالاندى. ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىن ۇزدىك ءتامامداپ، ماگيستراتۋرا مەن اسپيرانتۋرادا جالعاستىرعان ىزدەنىستەرى تىڭ عىلىمي جاڭالىقتارعا جول اشتى.

الەمدىك ادەبيەتتانۋعا العاش رەت «تەمپورالدى ىرعاق تەورياسىن» ەنگىزىپ، كوركەمدىك حرونوتوپ كاتەگورياسىنا جاڭا كونتسەپتسيا ۇسىندى. بۇل باعىت ادەبيەتتى تەك مازمۇندىق تۇرعىدان ەمەس، ۋاقىت پەن كەڭىستىكتىڭ كوركەمدىك ۇيلەسىمى ارقىلى ساراپتاۋعا مۇمكىندىك بەردى. ياعني، عالىمنىڭ جاڭاشىل ويلارى قازاق ادەبيەتتانۋىن الەمدىك دەڭگەيدەگى عىلىمي اينالىمعا ەنگىزدى.

عالىم ەڭبەگىنىڭ باستى قۇندىلىعى شاكىرت تاربيەلەۋىندە دە ەرەكشە ورىن الادى. «عىلىمعا ادال بولۋ – ادامدىققا ادال بولۋ» دەگەن ۇستانىمدى شاكىرت ساناسىنا ۇدايى ءسىڭىرىپ كەلەدى. شاكىرتتەرى «ادامگەرشىلىگى بيىك، تالاپشىل ءارى ءادىل جەتەكشى» دەپ سيپاتتايتىنى دا سوندىقتان. الۋا اپاي بىزگە تەك عىلىمدى ۇيرەتكەن جوق، ەڭ الدىمەن ىزدەنىستەن قورىقپاۋدى، شىندىقتى قورعاۋدى، ۇستازدىق پاراساتتى باعالاۋدى ۇيرەتتى.

الۋا بەرىكبايقىزىنىڭ عىلىمداعى ىزدەنىسى تەك قازاقستانمەن شەكتەلگەن جوق. ۇلىبريتانيا، گەرمانيا، مالتا ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە تاعىلىمدامادان ءوتتى. يسپانيا، ۆەنگريا، اقش، رەسەي ۋنيۆەرسيتەتتەرىمەن تىعىز بايلانىس ورناتىپ، قازاقستاندىق ماگيسترانتتار مەن دوكتورانتتارعا شەتەلدىك تاجىريبەدەن وتۋگە مول مۇمكىندىك جاسادى.

الەمدىك عىلىمي كونفەرەنتسيالاردا قازاق ادەبيەتىنىڭ تەوريالىق جەتىستىكتەرىن تانىستىرىپ، بەدەلدى باسىلىمداردا ماقالالار جاريالادى. وسى ەڭبەكتەرى ارقىلى ۇلتتىق عىلىمدى حالىقارالىق دەڭگەيگە كوتەرۋدىڭ ناقتى ۇلگىسىن كورسەتە ءبىلدى.

ا.بەرىكبايقىزى 2012 جىلدان بەرى ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دىڭ قازاق ادەبيەتى جانە ادەبيەت تەورياسى كافەدراسىنا جەتەكشىلىك ەتىپ كەلەدى. ونىڭ باسقارۋىمەن ءۇش دەڭگەيلى – باكالاۆريات، ماگيستراتۋرا، دوكتورانتۋرا بويىنشا «ادەبيەتتانۋ» ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى ازىرلەنىپ، ءۇش تىلدە جۇزەگە اسىرىلدى. شاكىرتتەرى بۇگىندە PhD دارەجەسىن قورعاپ، جاڭا بۋىن عالىمدارىنىڭ قاتارىن تولىقتىرىپ وتىر. بۇل – ۇستاز ەڭبەگىنىڭ زاڭدى جەمىسى ەكەنى ءسوزسىز.

ەتكەن ەڭبەك، توگىلگەن تەردىڭ ەلەۋسىز قالعان كەزى بار ما؟! الۋا بەرىكبايقىزىنىڭ ەڭبەگى مەملەكەتتىك جانە حالىقارالىق دەڭگەيدە دە جوعارى باعالاندى. قر پرەزيدەنتى ستيپەندياسى، تۇڭعىش پرەزيدەنت قورى سىيلىعى، گ.سكوۆورودا مەن ن.ۆ.گوگول اتىنداعى حالىقارالىق سىيلىقتار – ونىڭ عىلىمداعى بيىك بەدەلىن ايقىندادى. سونىمەن قاتار «ەۋروپالىق ساپا» التىن مەدالى، قازۇۋ-دىڭ «ەرەن ەڭبەگى ءۇشىن» مەدالى، تۇركسوي ماراپاتتارى، عالىمنىڭ قاجىرلى ەڭبەگىنە بەرىلگەن ءادىل باعا دەپ بىلگەن ءجون.

عالىمدى ارىپتەستەرى ارقاشان تاباندىلىعى ءۇشىن باعالاسا، شاكىرتتەرى مەيىرىمى مەن پاراساتى ءۇشىن قادىرلەيدى. الۋا اپايدىڭ ەڭ باستى قاسيەتى – عىلىمداعى باتىلدىعى مەن ومىردەگى قاراپايىمدىلىعىنىڭ ۇيلەسىمىندە.

بۇگىندە، مىنە، وتكەندى تارازىلاپ، جاڭا بەلەستەرگە بەت بۇراتىن شاق ەلۋ جاسقا تولعان الۋا بەرىكبايقىزى، الداعى ۋاقىتتا دا قازاق ادەبيەتتانۋىن الەمدىك عىلىممەن توعىستىرىپ، جاس عالىمداردى تاربيەلەۋدى باستى مۇرات سانايتىنىنا سەنىمىمىز مول. اياۋلى عالىم، سۇيىكتى ۇستازىمىزعا عىلىمداعى ىزدەنىستەرى جاڭا بەلەستەرگە جول اشىپ، شاكىرتتەرىنىڭ جەتىستىگىنە كۋا بولا بەرۋىن تىلەيمىز.

سۋلتان ەرتاي،

PhD دوكتور، اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عىلىمي قىزمەت جانە يننوۆاتسيالار جونىندەگى پرورەكتورى.

داۋتوۆا گۇلناز،

PhD دوكتور، ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قاۋىمداستىرىلعان پروفەسسور م.ا.

Abai.kz