Bas prokuratura: Joldaghy qúqyq búzushylyqtar sany 8,5 milliongha jetti

Qazaqstan Bas prokuraturasy әkimshilik qúqyq búzushylyqtardyng aldyn alu boyynsha jýieli júmys jýrgizip jatqanyn habarlady. Azamattardyng qauipsizdigine tikeley baylanysty kólik jәne jol sharuashylyghy salasyndaghy búzushylyqtargha erekshe nazar audarylyp otyr.
Memleket basshysy halyqqa Joldauynda atap ótkendey: «Halyqtyng ómiri men densaulyghyna tikeley әser etetin taghy bir týitkil, búl – jol qauipsizdigi. Árbir adam óz ómirine jәne ainalasyndaghy adamdardyng qauipsizdigine jauapty ekenin sezinuge tiyis. Kólik jýrgizu mәdeniyetin býkil qogham bolyp qalyptastyru qajet».
Elimizde zamanauy beynebaqylau jýieleri engizilip, sifrlyq tehnologiyalar damyghan sayyn qúqyq búzushylyqtardy anyqtau dengeyi artty. 2025 jyldyng alghashqy alty aiynda 8,5 mln-gha juyq әkimshilik qúqyq búzushylyq tirkeldi, onyng 7 mln-nan astamy (84%) kólik salasyna qatysty.
«Qayta jasalatyn búzushylyqtar sany erekshe alandatuda – shamamen 1,5 mln jaghday tirkelgen. Onyng ishinde 85 myngha juyq adam ýsh nemese odan da kóp ret qúqyq búzghan. Búl derekter zang talaptaryn jýieli týrde oryndamaudyng aldyn alu ýshin profilaktikalyq sharalardy kýsheytudi qajet etedi. Osyghan baylanysty tómen túrghan prokurorlargha jәne Ishki ister ministrligine tiyisti núsqaular berildi», - delingen aqparatta.
Bas prokuratura jol qozghalysy erejelerin saqtamau qauipti jәne qayghyly saldargha әkeletinin atap ótti. Avtokólik – joghary qauip-qaterding kózi, jolda jauapsyz minez-qúlyq tek búzushylargha ghana emes, kinәsiz azamattargha da ziyan keltirip, olardyng qaza tabuyna sebep boluda.
Alty aidyng qorytyndysy boyynsha jol-kólik oqighalarynan 5,5 mynnan astam bala zardap shekti, 135 bala qaytys boldy.
Vedomstvonyng aituynsha, múnday qayghyly jaghdaylar kóbinese ata-analardyng balalardy qarausyz qaldyruy men salghyrttyghynan tuyndaydy.
- Mas kýiinde kólik basqaru derekteri de alandatarlyq. 2025 jyldyng alghashqy jartysynda osynday qúqyq búzushylyq ýshin 11 mynnan astam adam jauapqa tartyldy. Olardyng 158-i jol apatyn jasap, saldarynan 282 adam jaraqat alyp, 17 adam qaza tapty.
Elektrosamokattardy paydalanu da jol qozghalysy qauipsizdigine әser etude. Jyl basynan beri olardyng qatysuymen 213 jol apaty tirkelip, 224 adam zardap shekken. 42 jaghdayda apatqa samokat jýrgizushilerining ózderi kinәli bolghan, - dep jazdy baqylaushy organnan.
Bas prokuratura azamattargha jolda qarapayym erejelerdi qatang saqtaudy eske salady: jayau jýrginshiler joldy tek jayau jýrginshiler ótkelinen kesip ótui tiyis, ótkel joq jerde – kólikterding kórinui jaqsy aimaqta ghana ótuge bolady. Jýrgizushiler jyldamdyqty jaghdaygha qaray rettep, әsirese jayau jýrginshiler ótkelderi, mektepter men balalar alandarynyng manynda asa múqiyat boluy kerek.
Sonday-aq aua rayynyng әseri de nazardan tys qalmauy tiyis. Úzaq qúrghaqshylyqtan keyingi alghashqy janbyr kezinde asfalitta mayly qabat týzilip, tejegish jolyn úzartyp, apat qaupin arttyrady.
Úiqy rejiymining búzyluy men sharshau da jýrgizushining reaksiyasyn tómendetip, apat qaupin arttyrady. Prokuratura úzaq sapardy dúrys josparlaudy, jýrgizushilerge demalys berudi jәne jolaushylardyng da qyraghylyq tanytyp, jýrgizushining jaghdayyn baqylauyn úsynady.
Eske salamyz, Azamattyq kodeksting 931-babyna sәikes, joghary qauiptilik kózi iyesi jol apaty ýshin tikeley kinәli bolmasa da, keltirilgen zalal ýshin materialdyq jauapkershilikke tartylady.
Bas prokuratura jol qozghalysynyng barlyq qatysushylaryn zandy qatang saqtaugha, sanaly tәrtipke jәne ózara syilastyqqa shaqyrady.
«Adam ómiri – bagha jetpes, qayghyly jaghday oryn alsa, ony eshkim qaytara almaydy», – dep atap ótti vedomstvo.
Ayta keteyik, ShQO joldarynda qarasha aiynan bastap tәulik boyy kezekshilik jýrgiziledi.
Abai.kz