Erten, yaghny 30 qyrkýiekte Almatynyng Ortalyq stadionynda Chempiondar ligasynyng kezekti matchy ótedi. «Qayrat» futbol komandasy ataqty «Real» (Madriyd, Ispaniya) futbolshylarymen kezdesedi. Qonaqtar keshe týn ortasynda Almatygha úshyp kelip, stadiongha tayau ornalasqan InterContinental Almaty qonaqýiine ornalasty.

Ispan klubyn «ataqty» deuimiz jay sóz emes, olardyng danq-dәrejesi rasynda da tanqalarlyqtay. Sonau 1902 jyly qúrylghan komanda – rasynda da әlemdegi eng tanymal, eng jenimpaz, eng jýldesi kóp futbol újymy. «Real» 36 ret Ispaniya chempiony atanghan, 20 ret el kubogyn, 13 ret el superkubogyn jenip alghan. UEFA Chempiondar ligasynyng 15 dýrkin jenimpazy (1956, 1957, 1968, 1959, 1960, 1966, 1998, 2000, 2002, 2014, 2016, 2017, 2018, 2022, 2024). FIFA  madridtik superklubty «HH ghasyrdyng ýzdik komandasy» dep tanydy. «Real» qazir de UEFA reytinginde 1-orynda túr.

Suret: fondoruso.ru saytynan alyndy.

Áriyne, múnday qarsylastan úpay jyryp aludyng ózi «Qayrat» komandasyna onaygha soqpasy anyq. Tipti qazaq jankýierlerining arasynda «әiteuir masqara bolmay, abyroymen jenilsek te jaman bolmas edi» degen kónil kýiding basym ekeni de jasyryn emes.

«Realdy» әlem baspasózi týrli ataumen atay beredi. Sonyng ishinde «Kilegeyliler» (oryssha «Slivochnye», ispansha «Los Merengues») degen atau jii kezdesedi. Múnyng syry nede?

Aldymen jalpy ispan futbol komandalarynyng laqap attaryna sholu jasap kóreyik.

Ispaniya qúramasynyng laqap aty «Furiya roha» (La Furia Roja) ekeninen habardar shygharsyzdar. Yaghny «Qyzyl furiya». Furiya – kóne rim mifologiyasyndaghy kek tәniriyasy (boginya mestiy). Ispan futbol komandasynyng «minezine» oray solay atalyp ketken.

«Barselonany» kiyimining týsine qaray «Blaugranas» (katalonsha) nemese «Asuligranas» (ispansha) dep ataydy: katalonsha «blau» jәne ispansha «asuli» – «kók» degen sóz, al «grana» – «anar» jemisining (granat) týsin bildiretin úghym.

«Valensiya» komandasyn «Murcielagos» (Mursielagos), yaghny «Jarqanattar» (Letuchie myshi) deytin sebebi – búl týngi qús komandanyng gerbinde bar. Jarqanat jalpy Valensiya aimaghynyng simvoly sanalady. Anyz boyynsha, HIII ghasyrda kezekti shayqas aldynda Valensiya men Kataloniya ónirin arab jaulaushylarynan qorghaghan I Hayme qolbasshynyng dulyghasyna bir jarqanat kep jarbiyp qona qalypty. Sol shayqas búlar ýshin tabysty ótip, Haymening әskeri jaulaushylardy oisyrata jengen eken. «Bizge osy jarqanat sәttilik әkeldi» dep úghynghan júrt sodan beri jarqanatty әulie tútpasa da, kәdimgidey әspetteytin bolypty.

Bilibaonyng «Atletiyk» komandasyn júrt «Arystandar» dep ataydy. Sebebi – bask halqynyng batyry Mamesti hristian dinine ótkeni ýshin radikal mәjusiyler qazylghan ordaghy ash arystandardyng auzyna tastap óltirgen. Ony júrt «Arystan jýrekti Mames» dep pir tútqan. Bilibaodaghy stadion qazir «San Mames» (Áulie Mames) dep atalady.

«Atletiko Madridtin» eki laqap aty bar. Biri – «Matrasshylar» (nemese «Matras kiishiler»). Óitkeni HH ghasyrdyng basynda biraz uaqyt qarjylyq qiyndyqqa úshyraghan komanda qojayyndary futbolshylargha formany eng arzan matadan – bylayghy júrt tósek-oryndaryn (matrastaryn) qaptaytyn aq-qyzyl týsti matadan tigipti. Sodan Los Colchoneros (matrasshylar) degen at búlargha kýiedey jabysqan. Áytpese Ispaniyada «Atletikony» Rojiblancos, yaghny «qyzyl-aq kiyimdiler» («roho» – «qyzyl», «blanko» – «aq») dep te atay beredi.

«Atletikonyn» taghy bir laqap aty – «Ýndister» (indeysy, indios). Biraq búlay ataytyndar «atletterdin» ata jauy – «realdyqtar». 1973 jyly «Atletiko» Argentinanyng ýsh legionerin satyp aldy – Ruben Dias, Ruben Ayyala jәne Ramon Eredia. Bir qyzyghy, ýsheui de ýndis taypalarynyng úrpaqtary bolsa kerek, týrleri bayaghy Chingachguk pen Oseoladan aumaytyndar eken. Sodan «Real» jankýierleri búl komandagha «Ýndister» degen laqap at taqty. Qazir de «Atletikoda» Ontýstik Amerikadan shyqqan oiynshylar az emes.

«Viliyarreal» komandasyn júrttyng bәri Submarino Amarillo («Sary sýnguir qayyq», «Jeltaya submarina») dep ataydy. Biraq búl atau әu basta «Kadiys» komandasynyng laqap aty bolghan. 1966 jyly әigili «Bitlz» tobynyng «Yellow Submarine» atty әni súmdyq hit bolghany belgili. Álemning býkil elin aralaghan «Bitlz» Ispaniyagha da gastrolimen kelip, Kadis qalasynda biraz ayaldap, konsert bergen. «Kadistin» formasy da sary týsti bolghan son, jergilikti jankýierler ózderining sýiikti futbol komandasyn әigili әnning atauymen atay bastaghan. Keyin, HHI ghasyrda «Kadisten» góri sary formaly taghy bir klub – «Viliyarrealdyn» aty shyghyp ketti de, «Submarino Amarillo» atauy osy komandagha jabysty. «Kadiys» tileulesteri búl ataudy «Viliyarrealdan» әli de qyzghanatyn kórinedi.

Suret: sport25.pro saytynan alyndy.

Al «Real Madridti» – nege «Kilegeyliler» (oryssha «Slivochnye», ispansha «Los Merengues») deydi? «Eli merenge» (El merengue) degenimiz – qant pen júmyrtqanyng aghyn qosyp jasaytyn kópirshigen aq kilegey. Ispandyqtardyng sýiikti asynyng biri. «Realdyn» formasy – tútastay aq bolghasyn sol kilegeyge tenep, solay atap ketken. «Los blancos» dep te ataytyny sondyqtan («blanko» – jogharyda aitqanymyzday, ispansha «aq» degen sóz).

«Real» degen ataudyng ózi, keybirimiz oilaghanday, «realdy» («realinyi») degennen shyqpaghan. Ispansha rey (rey) – «koroli» degen sóz. Ispan korolining qamqorlyghymen qúrylghan komanda bolghasyn solay ataghan. Ispaniyada búl danqty komandany, negizi, eshkim de «Real» demeydi, «Madriyd» deydi. Óitkeni búl elde «Real» degender jetip artylady: «Real Betiys», «Real Saragosa», «Real Sosiedad», t.b. Bir-birinen ajyratu ýshin kóbinese qala attarymen ataydy.

«Qayrat» erteng «kópirshigen aq kilegeyge» meldektep toya ma, әlde sol «kilegeyding ortasynda maltygha batpaqtap», masqara bola ma?

Futbol kóreyik.

Suret: Qazsport arnasynan alyndy.

Sәken Sybanbay

Abai.kz