Qazaq halqynyng bay tarihy ótken joly bar, onyng tarihynyng betteri býkil Ortalyq Aziya men Euraziyanyng tarihymen tyghyz baylanysty, onyng aumaghy zandy týrde adamzat órkeniyetining eng ejelgi ortalyqtarynyng biri bolyp sanalady. Tarih ghylym retinde jeke adamnyng da, jalpy qoghamnyng da ruhany damuynyng qúramdas elementi bolyp tabylady.

Otarshyldyq pen kenestik unitarizm kezinde qazaq halqynyng tarihy sanasy qatty deformasiyalanghanyn aita ketken jón. Taptyq, iydeologiyalyq kózqarastardyng basym boluyna baylanysty tarihiy-ghylymy zertteulerding mýmkindikteri aitarlyqtay taryldy. Totalitarizm kezindegi tarih rejimdi qoldau qyzmetin atqardy.

Býgingi tanda Qazaqstan tarihy janasha tuyluda. Qogham ruhaniyatyn janghyrtudyng belsendi ýderisi jýrip jatqan Tәuelsizdik jaghdayynda onyng últtyq ózindik sanasy men últtyq maqtanyshynyn, tarihy jadynyng ósui, Qazaqstannyng ejelgi dәuirden býgingi kýnge deyingi obektivti jәne shynayy tarihyn qalpyna keltiruding manyzy zor.

Uaqyt ótkenning tarihy tәjiriybesine obektivti jәne syny bagha berudi talap etedi, óitkeni biz odan býgingi kýnning kóptegen kýrdeli súraqtaryna jauap tabamyz. Qazaqstan tarihyn dýniyejýzilik tarihy ýderistermen baylanyssyz dúrys týsinu mýmkin emes. Kurstyng maqsaty – Qazaqstan tarihyn tek Ortalyq Aziya aimaghynda ghana emes, býkil dýnie jýzinde bolyp jatqan prosestermen baylanystyra oqytu.

Qazaqstan tarihyn zerdeleu barysynda ony filosofiyalyq kategoriyalarmen tyghyz baylanysta kóp ólshemdi tarihy prosess, әrtýrli tarihy dәuirlerding ong jәne teris baghalary men olardyng qogham men memleketting progressivti damuyna qosqan ýlesin obektivti taldau arqyly materialdy beruding logikalyq formasy retinde ashyp kórsetu qajet.

Búl rette últtyq qúndylyqtardy, halyqtyq dәstýrler men әdet-ghúryptardy, diny nanymdardy eskeru manyzdy. Olar bizdi Qazaqstannyng tarihy prosesin әlemdik-tarihy ýderis ayasynda teren, jan-jaqty zertteuge baghyttap, ony zertteuding basym baghyttaryn aiqyndaydy.

Kerimsal Júbatqanov,

tarih ghylymdarynyng kandidaty, S. Seyfullin atyndaghy Qazaq agrotehnikalyq zertteu uniyversiytetining dosenti.

Abai.kz