Qadirli Abai.kz oqyrmandary!

Endi sanauly kýnderden son, kýntizbe auysady. Qayghasy men quanyshy, qyzyghy men shyjyghy qatar ótken 2025 jyl da qatpar-qatpar qalyng tarihtyng qoynauyna enip barady.

«Ótken jylgha ókpe joq» deymiz ghoy... Biylghy jyl shyn mәninde, biz ýshin ghana emes, býkil әlem júrtshylyghy ýshin de qaltarysy men búltarysy kóp jyl boldy. Keler jyldan ýmit kóp dep baryp, ótip bara jatqan jyldyng basty oqighalaryna sholu jasaghandy dúrys dedik.

Birinshi bólim: Jyl qorytyndysy: Mәdeniyet salasynda ne isteldi?

Ekinshi bólim: Jyl qorytyndysy: Qazaq әdebiyetinde qanday janalyq?

Jalt-júlt etken uaqyt zyrlap aghyp, taghy da bir jyldy artqa qaldyryp baramyz. Biylghy jyl bizding el ýshin tabysty da tartymdy jyl bolghany sózsiz. Ár salada aituyly ózgerister bolghany kónilge quanysh úyalatady. Býgin biz oqyrmandarymyzgha osy jyly el ekonomikasynda qanday ong nәtiyjeler bolghany jóninde aitpaqpyz. Sol ýshin bilikti sarapshy, qarjy mamany Aybar Oljaydyng pikirin úsynyp otyrmyz. 

«Osy jyldyng ekonomika salasyndaghy basty oqigha – salyq reformasynyng jasaluy jәne jana salyq kodeksining qol qoyylyp, 2026 jyldan bastap júmys isteu. Búlardy osy jyldaghy basty oqigha deuge bolady».

Últtyq ekonomika viyse-ministri Bauyrjan Qúdaybergenovtyng aituynsha, Qazaqstandaghy QQS mólsherlemesi әlemdegi eng tómen mólsherlemening biri sanalady. QQS tabystyng manyzdy kózi bolyp tabylatynyna qaramastan 2022 jyly ol jalpy ishki ónimning (JIÓ) tek 4 payyzyn qúrady, búl salystyrmaly kiris dengeyi 7% bolatyn elder boyynsha ortasha kórsetkishten әldeqayda tómen. Qosymsha qún salyghyn nyghaytu kiristi arttyryp qana qoymay, qúbylmaly múnay kiristerine tәueldilikti azaytady jәne elding infraqúrylymy men industriyany damytu baghdarlamasyn qarjylandyrugha sep bolmaq.

«Sonymen birge KTK qúbyryna qauip tónui. Osy arqyly elimizding jana múnay qúbyr joldaryn izdey bastauy. Sonday-aq bizding jana ekonomikalyq paradigmagha týsip, ózimizdi ózimiz asryrau rejiymine ótu, Últtyq qordan alatyn aqshany azaytugha sheshim qabyldaghanymyz, salyqtardy arttyryp, sonyng esebinen respublikalyq bujetti ústaugha degen sheshimdi aitar edik. Syrtqy qaryzdy baqylap otyratyn arnayy kenes te qúryldy. Ol bizding ekonomikalyq janalyqtyng birine jatady».

Eki ay búryn Novorossiysk qalasynda ornalasqan port audanyndaghy teniz infraqúrylymyna úshqyshsyz qúrylghylar shabuyldaghan bolatyn. Sonyng saldarynan ailaqtaghy tieu qondyrghysy (ATQ-2) isten shyqqan. Tankerler terminal akvatoriyasynan tys jerge shygharylghan. KTK arqyly Qazaqstan óz múnayynyng 80%-yn eksporttaydy. Áriyne, geosayasy jaghday ushyqqan 2022 jyldyng aqpanynan bastap memleket múnay tasymalyn әrtaraptandyru joldaryn qarastyrugha kiriskeni anyq.

«El ekonomikasynyng ósui 6 payyzdy qúrady, bilyghy jyldy osynday kórsetkishpen ayaqtayyn dep otyrmyz, shyn mәninde búl ýlken kórsetkish. Sonymen birge biyl eldegi ishki jalpy ónimimiz 300 milliyard dollardan asuy tiyis, asqan da shyghar. Rezervterimiz de qatty úlghayyp, 227 milliyard dollardan asty. Basa aita keterligi, halyqaralyq valuta qorynyng esebinshe, bizding elding adam basyna shaqqandaghy ishki jalpy ónim boyynsha Reseydi basyp ozdyq».

Ýkimetting baspasóz qyzmetining mәlimetinshe, ósu qarqyny qantardan qyrkýiekke deyin jedeldedi: qantarda – 3,8%, qantar-aqpanda – 5,4%, qantar-nauryzda – 5,6%, qantar-sәuirde – 6%, qantar-mamyrda – 6%, qantar-mausymda – 6,3%, qantar-shildede – 6,3% jәne qantar-tamyzda 6,5% boldy.Búl ósu qarqyny ekonomikany әrtaraptandyru jәne salalardy tengerimdi damytu esebinen jýzege asyryluda. Ósimning negizgi drayverleri kólik jәne qoymalau qyzmetteri (+21,2%), qúrylys (+14,9%), sauda (+8,8%), tau-ken (+9,3%) jәne óndeu ónerkәsibi (+6,2%) bolghan.

Abai.kz