Almatydaghy aty shuly «Shanyraq-2» shaghynaudanynan taghy da shu shyqty. Búl joly tabighat apatynan zardap shegushiler kimdi kinәlaryn bilmey daghdaryp qaldy. Óitkeni mamyr jangha jayly ay bolmay shyqty. Jii jaughan janbyr nóserge úlasyp, say-saladan baspana salghandardy әbigerge týsirude. «Shanyraqta» ótken beysenbidegi janbyr suy shaghynaudannyng joghary túsynda ornalasqan bógetti búzyp ketip, onsyz da әzer kýn kórip otyrghan jýz elu ýide túratyn myndaghan túrghyndy shyrqyratyp qoydy. Saydaghy saman kesekpen salynghan ýiler syr berdi. Olardyng ishinde 40-tan astam baspana qúlap qaldy.
Qalalyq tótenshe jaghdaylar jónindegi departament basshylarynyng aqparattaryna qaraghanda, Alatau audanyna qarasty «Aqbúlaq», «Darhan», «Shanyraq-1» jәne «Shanyraq-2» shaghynaudandarynda da su astynda qalghan jer telimderi jetkilikti. Olardyng ishinde «Shanyraq-2»-degi jaghday eldi elendeterliktey. Jasandy kólge jinalghan 1 mln tekshe metr jaghalaudy jyryp ketken.

Almatydaghy aty shuly «Shanyraq-2» shaghynaudanynan taghy da shu shyqty. Búl joly tabighat apatynan zardap shegushiler kimdi kinәlaryn bilmey daghdaryp qaldy. Óitkeni mamyr jangha jayly ay bolmay shyqty. Jii jaughan janbyr nóserge úlasyp, say-saladan baspana salghandardy әbigerge týsirude. «Shanyraqta» ótken beysenbidegi janbyr suy shaghynaudannyng joghary túsynda ornalasqan bógetti búzyp ketip, onsyz da әzer kýn kórip otyrghan jýz elu ýide túratyn myndaghan túrghyndy shyrqyratyp qoydy. Saydaghy saman kesekpen salynghan ýiler syr berdi. Olardyng ishinde 40-tan astam baspana qúlap qaldy.
Qalalyq tótenshe jaghdaylar jónindegi departament basshylarynyng aqparattaryna qaraghanda, Alatau audanyna qarasty «Aqbúlaq», «Darhan», «Shanyraq-1» jәne «Shanyraq-2» shaghynaudandarynda da su astynda qalghan jer telimderi jetkilikti. Olardyng ishinde «Shanyraq-2»-degi jaghday eldi elendeterliktey. Jasandy kólge jinalghan 1 mln tekshe metr jaghalaudy jyryp ketken.
Ђkinishke qaray, byltyr da osy jerge at basyn búrghan әkimqaralar tosyn apatqa dayar túru ýshin saydyng tabanynan eniske qaray qúbyr tartatyndyqtaryn aitqan edi. Amal qansha, búl bastama ayaqsyz qalghan. Onsyz da nóserli kýnderi ayaq alyp jýrgisiz balshyqqa ainalatyn saygha endigәri baspana salmaugha kenes te berilgen. Biraq taghy da ýiler boy kótere bastapty. Búl joly da olar su astynda qaldy. TJD mamandary taratqan mәlimetterge qaraghanda, jasandy ózennen tómen ornalasqan 700 jer telimining iyelerin әli de qanday tosyn jaghdaylar kýtip túrghany belgisiz.
Eng bastysy, týn ishinde kólding su búzghan erneuin túrghyndar ózderi baryp bekitip, alghashqylardyng biri bolyp qútqaru júmystaryn jýrgizgen. Eger kól dengeyi údayy ólshenip, saqtyq sharalary jasalghanda, búl oqigha bolmas ta edi.
– Búl kólding iyesi belgisiz. Baqylaushylar da joq. Qauipti aimaq sanalatyn jerde bes jyldan beri túramyz. Múnday súmdyq bolmaghan edi. «Endi ne isteu kerek?» degen súraq tuyndaydy. Ákimshilikten mamandar kelip, qazir qútqaru sharalary jasalyp jatyr. Eng birinshi kezekte saydaghy su arnayy tehnika kýshimen sorghyzyp alynyp, ýlken aryqqa aghyzyluda. Osynda kelgen әkimshiliktegiler Mәskeuden mamandar shaqyrtyp, jerding keskindemelerin anyqtap, qosymsha sharalar qabyldau ýshin memlekettik baghdarlamagha engizbekshi. Qysqasy, saydyng tabanyna jinalghan su aghyp ketetin qúbyrlar salynady. Kómekke kelgen azamattargha raqmet, әkimshiliktegiler qúlaghan, jaramsyz ýilerdi zandastyryp, naqty kómek beretindikterin aitty.
Qazir tótenshe jaghdaylar departamentining ókilderi týnning suyq boluyna baylanysty túrghyndardy №26 mektepke aparyp qondyrdy. Ystyq tamaqpen qamtamasyz etude, – deydi japa shekken túrghynnyng biri Roza Myrzabekova.
– Mening jeti balam bar. Ýiimizdi osydan bes jyl búryn salghan edik. Qújattary zandastyrylghan. Ákimshilikten kelgender kómektesuge uәde berdi. Sodan ýmittenip otyrmyz, – deydi Balghaysha Jeksembaeva.
Su oryp ketken jaghalaudaghy kishkene ghana baspanasynan aiyrylyp qalghan jesir kelinshek Oralay Bәiimbekovanyng «baspanaly» bolghanyna tórt jyl bolypty. Shyndyghy kerek, zandastyrylmaghan da. Soghan qaramastan, audandyq әkimshiliktegiler ol kisini de tabighat apatynan zardap shekkender qataryna qosyp, baspanaly boluyna mýmkindik jasamaqshy kórinedi. Búl da qolynda biyligi bar kisilerding ýlken azamattyghy ekeni dausyz.
Júrtqa bәrinen de saydy sudan tezirek tazartyp, ýilerin jóndep alularyna kómek qajet bolyp túr. Sebebi baspanasy su astynda qalghan otbasylardyng balalary әli kýnge dalada jýr. Kýnning salqyndyghy da túrghyndargha onay tiymegen synayly. Alatau audanynyng mamandary keshkilik aumaqta palatkalar tigudi úigharypty. Tósek-oryndar taratylghan. Qalalyq qútqaru qyzmeti avtomatty elektr quatymen qamtamasyz etetin jabdyq ornatqan.
Alghashqy kýnderi osynda bolghan qala әkimi Ahmetjan Esimov te kóldegi sudyng kólemin azaytyp túru ýshin arnayy qúbyrlar salyp, sudy Búrynday baghytynda aghyzyp túrugha uәde etipti. Qazir «RegionGidroStroy» JShS júmysshylary qúbyr salugha kirisip te ketti.
Jany kýizelgen júrtqa jәrdemdesudi jón kórgen «Shanyraq» respublikalyq qoghamdyq úiymy da arnayy shtab qúryp, júrtty ASARGhA shaqyryp jatyr. Olar qayyrymdy azamattardan azyq-týlik, palatka, matras, su, kiyim-keshek jetkizudi súraydy. Búl ýshin arnayy qúrylghan shtabqa
385-10-43, 385-10-44, faks 292-36-85, 8-700-32-31-8-31, 8-777-308-18-94 telefondary arqyly habarlasugha bolady.

Joldasbek DUANABAY
“Ayqyn” gazeti 27 mamyr 2009 jyl