MÁSELE «I»-DE EMES, IRINDE
Qansha jauyr bolsa da aitpayyn deseng kýidirip bara jatqan memlekettik tilding jayy taghy. 10 ai búryn, Pavlodardaghy bank bólimderining birine salyq tóleuge barghan Ruza Beysenbaytegine «Sesnabank» qyzmetkerleri «aty-jóniniz qazaqsha bolghandyqtan qyzmet kórsete almaymyz» dep jauap beregen. Belgili til janashyry Ruza «Memlekettik til» turaly zandy algha tartyp, azamattyq qúqyghyn talap etkennen keyin ghana atalghan bank qújatty qabyldaghan. Biraq, bank tarapy tútynushynyng qazaq tilinde jazghan aty-jónin qújatqa týsiniksiz belgilermen toltyryp beripti. Múnyng sebebi retinde bankte memlekettik tilde jazatyn baghdarlama joq dep týsindirgen. Memlekettik tilding búlay qorlanghanyna narazy bolghan Ruzanyng Astana qalasyndaghy audandyq sotqa týsirgen shaghymy nәtiyjesin berdi. Sot sheshimi boyynsha bank Ruza Beysenbaytegine 56 myng tenge moralidyq ótemaqy tóleuge mindettelgen. «Sesnabank» ókilderi sot sheshimimen kelispey qayta qaraugha aryzdanghan. Alayda, Astana qalalyq soty sheshimdi ózgerissiz qaldyrdy.
Qazaq tilin mensine qoymaytyn «Sesnabank» Qazaqstanda 22 jyldan beri júmys istep keledi. Bank óz baghdarlamasyna qazaq tilin qosudy 20 jyl ishinde esh oilanbapty. Ruza Beysenbaytegining esiminde bar jalghyz qazaqsha әrip - «i». Búl әrip kez kelgen orys tildi baghdarlamada tanyla beredi, qala berdi ol latyn qaripining de qatarynda bar. Anyghynda mәsele qazaq әripterining bank baghdarlamasynda joqtyghynda emes, mәsele bankting memlekettik tildi syilamaytynynda bolyp otyr.
Qysqasy, «Sesnabanktin» búl әreketi qazaqty, qazaqtilin qorlaudyn, mazaq etuding kezekti kórinisi bolyp tabylady. Áytepese, atalghan bank óz kliyentining jýikesine tiyip, tabanynan tozdyryp, әuire-sarsangha salmas edi. Dep kelgende mәsele jalghyz qazaq qaripi «I»-de emes, ishtegi irinde ekeni týsinikti. Bizding qoghamdaghy astam oily, nigilistik dertke úrynghan qauymnyng ishindegi irinde...
P.S. Azamattardyng ótinishterine qaytarylatyn jauap tili Memlekettik jәne memlekettik emes úiymdardyng azamattardyng ótinishteri men basqa da qújattargha qaytaratyn jauaptary memlekettik tilde nemese ótinish jasalghan tilde beriledi.
(Qazaqstan Respublikasynyng Til turaly Zany, 2- tarau 11-bap)
Núrtay Núrghaliy
Abai.kz