Ardaqty aghayyn! Qadirmendi qazaqstandyqtar, bauyrlar, qandastar!

Men býginde sizderdi «syrlastarym, múndastarym, mýddelesterim!» dep ataghym kelip túr.

Men de sizder tәrizdi tәuelsiz el atalghanymyzgha 23 jyl tolsa da, sonyng әli kýnge deyin jemisi men jenisin kóre almay, biyiktegi biylikting erik-yrqymen ghana bas kóterip, keude tiktemesten qybyrlaytyn ashy ózek, ash qaryn qazaqtyng birimin.

Men de dәl sizderdey ómirimdi alsa da, bostandyghym men derbestigimdi eshkimge alghyzba dep Allasyna mandayyn taqyldatyp úryp, azattyqty anasynday qúrmetteytin Alash júrtynyng bir perzentimin.

Men de egemendigimizben egile jylap, erkindigimizben enirey qoshtaspayyq degen zar tilegin mynau mylqau Jalghangha jariyalay jetkizip, Reseymen euroaziyalyq odaqqa mýshe bolyp kirsek, búrynghy ýsh jýz jyldyq tóbemizden toqpaqtatqan otarshyldyqtyng temir búghauyna qaytadan bodan bolyp kiremiz-au degen qorqynyshymdy keudemnen syghyp shygharyp, elbasygha qúlaqqaghys etip ashyq hat jazyp dalbasalaghannyng birimin.

Joghary jaqtan jauap bererdey tyrs etken ýn, shylp etken erin bolghan joq. Qayta euroodaqqa kirgen boyda qaghanaghymyz qarq, saghanaghymyz sarq bop, paydanyng astynda qalyp, ýlde men býldege oranar túrmys-tirlikke kýmp etip enip ketermiz deytin órekpulerin BAQ-tyng barlyq týrinen baqyldap, taqyldap berip jatqan basshylardy da, sol basshylardyng taqyldaularyn barshagha taqymdap otyryp jetkizip jatqan úyatyn úrlatyp alghan jurnalshylardy da tyndaudan qúlaq sarsyldy.

Meni birazynyz qalamger retinde tanularynyz mýmkin. Kópshiliginiz tanymaysyz da. Biraq men býgin sizderge óte jaqynmyn. Sizdermen birmin. Sizdermen birgemin. Sebebi men de dәl sizder siyaqty әr saylauda óz dausyn úrlatqyzatyn sharasyz múndas pendemin. Men de sizder tәrizdi sonau Janaózendegi beykýnә qyrylghan qyrshyndardyng qazasyn aza tútqan, jýregi qan jylaghan qazaqtyng birimin. Sondyqtan da men sizderding syrlas, múndas mýddelesinizbin.

Janaózen oqighasyna, mine, ýsh jyl tolypty. Osynau ýsh jylda ýsh kýndik tendik tappaghan qazaghynnyn, osy ýsh jylda erkindigining ayasyn barynsha taryltyp alyp, jogharydaghylardyng zan-nizamdy belinen basyp, bayyghan ýstine bayyp jatqanyna ash-jalanash tirligining ózegine as, jyrtyghyna jamau taba almay jýrgen, tómendegi qandastarym, sizderding esterinizge biyliktegilerding sol qylmysty әreketin qaytalap jetkizgim bar.

Óitkeni Janaózendegi qandy qyrghyn – býkil qazaqtyng keudesine qadalghan qandy jebe bolatyn;

 Óitkeni Janaózendegi qandy qyrghyn – býkil qazaqtyng jýregin qaq tilgen jazylmas jara salghan;

Óitkeni Janaózendegi qandy qyrghyn – býkil qazaqty biyliktegi, biyiktegi basynghan shaghyn top pen tómendegi óksigen, ashynghan qalyng kópti eki bólgen qandy meje edi;

Óitkeni Janaózendegi qandy qyrghyn – mýlgip, shúlghyp mәngýrttengen qazaqty júlqyp oyatyp, sharpyp oilantyp, esin jighyzyp, erik-yrqyn bosatyp alugha iytermeley jazdaghan ghalamat oqigha edi;

Óitkeni Janaózendegi qandy qyrghyn – «Qazaqqa qazaq nege oq atty? Qazaqty qazaq nege qyryp saldy? Qazaqty qazaq atugha kim búiryq berdi?» degen qanjarday  tilgileytin súraqtardy әrqaysymyzdyng keudemizden aitqyza bastap edi-au. 

Qadirmendi múndastar! Biyiktegi biylikting jauapsyz nemqúraylyghy barynsha asqynghandyqtan el ishindegi tómengi men jogharghynyng birin-biri týsinui mýlde joyyldy. Barlyq ónirde júmyssyzdyq beleng alyp, auyldyq jerlerde qayyrshylyqqa jaqyn júrtshylyq tirshiligi bastaldy. Jogharynyng tómendi mensinbeui, tóbesinen tónip dikildeui, ótirik aqpardy kórneu kózge algha shygharuy, saylau bitkendi birde bir ret dúrys ótkizbeui, dauys úrlauy, oppozisiyany shettetui, qudalauy, azamattargha ótirik pәle-jala jabuy kóbeydi.

Osynday kelensiz, qiytúrqy әreketterding sebep-saldarynan tútanghan narazylyq kórinisteri el ishinde  sol shaqta-aq bas kótere bastaghan-dy.

Olargha býkil qoghamymyzdyng tiregining syqyrlap syzat týsirgenin bayqatatyn jastardyng ózine-ózi qol júmsaulary aighak.

Olargha sharasyz ýleskerlerding sandaltqan kýreskerliginen esh nәtiyje shyghara almay eriksizdik búghauynda qylghynyp, ózin-ózi órteuding kóbengi kuә.

Olargha otanymyzdyng týkpir-týkpirinen diny ekstremisterding oqty qarday boratyp, qyzyl qandy suday aghyzuy dәlel.

Ol azday-aq ýsh jyl búryn halyqtyng kelisiminsiz Keden odaghyna kýmp etip qoyyp kettik te, qomaghay Reseydi tesik-jyrtyq qaltamyzgha bir týsirip edik. Erteng Euraziya odaghyna sýmendep kirip, ortaq ekonomika, ortaq valuta, ortaq shekara deytin súmdyqtardy algha shygharyp, jiyrma ýsh jyldyghyn toylaghan tәuelsizdigimizdi, jiyrma tórtinshi jyly qyl moynymyzgha qylbúrau bop týsetin Putinning qandy qanjyghasyna myqtap baylap berip, búrynghy qúldyq, kemdik, bodandyq taz kepemizdi qayta kiyemiz.

Tirshiligimizding badyrayyp túrghan osynau súrqiyalaryn kópsinip jýrgenimizde, Janaózendegi qandy qyrghyn últ tragediyasy, halyq qasireti bop taghy qosylyp edi ghoy.

Oghan ne sebep?

Ol – ortalyq, astanalyq biylikting Manghystau ólkesining asa qiyn әleumettik jaghdayyna, túrmys-tirshiligining kýrdeli mәselelerine nemkettilikpen atýsti qaraudan tuyndaghan últtyq tragediya bolatyn.

Ol – jeti ay boyy aptap pen ayazda óz mún-múqtajyn jogharygha aityp jetkize almaghan múnayshylardy alystan yzbar shasha qorqytyp, ýrkitip otyryp, búghalyqqa basyn súghar ýiirine qayta qosam deytin óktemshil biylikting úrdajyq әreketinen órbigen halyq qasireti edi.

Tórdegilerden әdilettik kýtken, aqiqatty ansaghan manghystaulyqtargha preziydent týgili, premier-ministr de, salalyq ministrler de barghan joq edi. Baru qayda, әlgilerding talap-tilekterin eskermek túrmaq, elemegen de.      

16 jeltoqsan 2011 jyl. Býkil elding tәuelsizdigimizdi merekeleytin qasiyetti de, kiyeli toy kýni edi. Al sol aituly meyram kýnimiz qasiretti kýnge, qayghyly kýnge ainaldy. Halyq qara jamyldy. Últty ýrey biyledi. Últ keudesin kek jaylady. Qazaqqa qazaq oq atty!.. Nege? Ne ýshin? Kim ýshin? Kim atqyzdy? Kim búiyrdy?

Halyqtyng jýregine sonda oq qadaldy. Býkil últ bolyp ókinishting jolyna óksip týstik. Ókirip kór qúshtyq. Búrynghy bir armanymyz, bir tilegimiz, bir talabymyz bir-aq sәtte byt-shyt bop ydyrady. Tóbe bir bólek. Tómendegi bir bólek. Bir dindegi, bir dildegi, bir tildegi últ ekiúday. Ákege bala, inige agha qarsy bolghanymyz ba shynymen... Nege?

Óitkeni ziyalymyz tozdy da azdy. Olardaghy jaghympazdyq, jaltaqtaushylyq, sybagha kýtip qol jaishylyq, azamattyq paryz ben qaryzdy, ar men úyatty, qayyrym men meyirimdi úmyttyrdy. Kýshtining әlsizdi pisirmey-aq jeytini, myqtynyng nashardy oiynshyq qyp oinauy, qúrbandyqqa shaluy – býgingi bizding әdetke ainalghan tirshiligimiz ghana.

Qúldyq kýidegi qoghamnyn, mýlgigen, shúlghyghan qoghamnyng әr túsynan biylikting qiyanatyna qarsy qadau-qadau dauys kótergen bes-alty qalamger bolmasa, tútas ziyaly qauym ziyandy qauymgha ainalyp ketkendey-aq. Abyz aqsaqaldarymyz, úlyghatty deytin ýlkenderimiz ýnsiz qalsa, biylikting manayynda jýrgen qalamgerler  múnayshylardy «búzaqy! basbúzar!» dep kinәlap, qara qarghysyn qúya salghan-dy.

Al elimizdegi basqa últ ókilderi, sonday-aq pravoslaviye, iudaizm tóniregindegilerding birde-biri tis jarghan joq. Soghan qaraghanda, olargha qazaqtyng birin-biri qyrghany qyzyq bolatyn siyaqty-au.

«Siyaqty-au!» deuim ber jaghy ghana. Reseyding tútas eldi tulaqtay silkip, shýberektey jyrtyp Ukrainadan Qyrymdy bas-kózge qaramay tartyp alghanyn kórmey otyrghan joq. Kórgen song óz elimizdegi, óz ishimizdegi biraz orys júrtynyng delebesi nege qozbasyn. Kýni erteng el basyna «Últym!» deytin últjandy azamattar kelse, qazaghymyzdyng qasiyeti men kiyesi ógey qalpynan ozyp, biyik mәrtebesin iyelense, ana tilimiz bosaghadan syghalaghan ornyn tórge shygharsa, últtyq tilimiz ben qadir-qasiyetimizdi elemey, múryn shýiiretin shýldirlegish jerlesterimiz (oghan orystildi ózimizdiki de qosylary sózsiz) referendum degendi әlden-aq syltauratyp, soltýstik oblystarymyzdy bólip әketuge janyn salaryna esh kýmәniniz bolmasyn, aghayyn.

Óitkeni dәl osy jymysqy әreket Kremliden bastau alyp, aitaqtap qosar Jirinovskiy, Limonov tәrizdi jandayshaptarynyng dýbirletuimen irgemizding beriktigine syna qaghyp, shanyraghymyzdy shayqaltpaq bolyp aq ter, kók terge bógip әlekke týsude. Al osynday qaskóy tilekti, jauyzdyq niyetti tyiy ýshin oy terbep, sausaq qimyldatqan biyliktegilerding bireui boldy ma? Bolghan joq. Keyin de bolmauy mýmkin.

Jaman aitpay jaqsy joq, úly derjavalyq dәrejeni kýni-týni ansaghan kórshimizding tútastyghymyzgha syzat týsirer әlimjettik jasar әreketi bastalyp ketse...

Armiyamyzdyng Ukraina armiyasymen salystyrugha qauqary әlsiz ekenin sezsek...

ertenimizding erkindigin uysymyzdan shygharyp alarmyz-au deytin ókinishti óksikpen tógiler qalyng uayymgha batam de ketem, armandastarym.

Sonday-aq tarihtyng kóksheshek jetimegindey, lenindik-stalindik sayasattyng múragerindey bop, tipti zang shygharugha da iykemdelgen assambleya da tyrs etip ýndeuge jaramaghan. Óitkeni ol últaralyq dostyq, tatulastyqqa emes, biylikke qyzmet etip, solardyng shashbauyn kóteretinin sol kezde de, býgin de dәleldeumen keledi.

Tórdegi topqa oily, mily bastyn, zerdeli zerek keudenin, intellektining týkke de qajeti joq. Myqty boluyng ýshin, ósuing men bósuing ýshin tóbede otyrghan tóre klannyng ókili bolsang jetip jatyr. Mektep múghaliminen tizim arqyly-aq mәjiliske deputat, kolhoz agronomynan oblysqa әkim, akusherden general, slesari-santehnikten zauyt diyrektory, hәm qojasy bolyp shygha kelu – týkirip tastaudan da onay.

Halqymyzdyng kemengerligi, janynyng kendigi, kónimpaz kónteriligi – jogharydaghylar ýshin nasharlyq, sorlylyq, әlsizdik hәm bisharalyq bop sanalady. Sol sebepti de olar ózderin Qúday, nemese qúdaydan bylay emestey kóredi. Sol sebepti de memleketimiz býgin ghana tua salghanday, últymyz әlginde ghana jaratylghanday sezinuimizkerek. Óitkeni sonyng bәrin jasaushy memleketting irgesin qalap, shekarasyn bekitken jalghyz ghana Qúdiret iyesi bizge ghana núryn shashyp otyrghanday ghajayyp maqtanyshqa bólenuge tiyis ekenbiz.

Biraq bólene almaymyn. Men de dәl sizderdey osynshama jer asty, jer ýsti baylyghymyzdyng tap ortasynda otyryp, qayyrshynyng kýiin keshetinime qatty qinalam.

Men de sizder siyaqty osynsha yrys-dәuletting barshamyzgha týgel adaldyqpen bólinbey, tórdegi obyr tobyrdyng bir tolmas qúrdymday óneshine qúiyla bere me dep ókinishimdi ókpemnen tógem.

Al óz kenimizdi ózgeler qazyp alyp, bayyp jatqanynda, bas qalamyzdy basqalardyng alabajaq etip salyp jatqanynda mýlde júmysymyz joq. Duyldap, shuyldap daliyamyz, dalaqtaymyz kep. Al Janaózendegidey qandy oqighalar bolghanda ghana esimiz shygha alaqtaymyz kep.

Óitkeni biz «Habardy» kórip, «Egemendi» oqyp, baylyqty keship jýrgen belshesinen, bizderde mynanday bar, mynanday bar!» degen biyliktegilerding uaghyznamasyna kýdikpen qarau týgili, kiltipan keltirudi bilmeytin «jýndeuge jaqsy juas týiege» ainalghan kónteri júrt bop baramyz. Búrynghy tegin bilim alu, tegin medisinalyq emdi paydalanu, tegin pәterge ie bolyp, otanymyzdyng shyn maghynasyndaghy tolyq qúqyly azamaty degen ardaqty ataghymyzdy qalpyna keltirudi jogharydaghylardan óneshin júlyp alarday qaysar tabandylyqpen talap etudi әldeqashan úmytqanbyz. Sodan son-aq әldekimderding ózimshil ambisiyasy ýshin ótkizgeli jatqan EKSPO-gha júmsalar milliardtaghan qarjy-qarajatty taghy da salyqtan salyqty ýdetip, tyr jalanash halyqtyng ashyq-tesik qaltasyna sumandatyp qol súghudy bastap ketken ýkimetke qarsy qabaq shytu túrmaq, janar tikteuge de shamamyz joq.

Al erteng «barmaq basty, kóz qystysy» erekshe damyghan jýzikting kózinen óterdey әldebireulerimizding jylpostyghynyng arqasynda 2022 jylghy qysqy olimpiada Almatyda óter bolsa... Qúday basqa salmasyn. Qaltasynan ghana emes, qasyghyndaghysyn da salyq dep auzynan qaqshyp alar sheneunikterge jem bolghan qarabayyr búqara jyrtyghyn jamau bylay túrsyn, jamau japsyrar jyrtyghynyng ózin taba almay, aq qar, kók múzda býrsendegen jalanash jotasyn... jotasynan tómengi túsyn tús-tústan qaptap keletin sheteldik qonaqtardyng tanyrqaghan kózderine tosa qoyar-au dep әlden-aq kýnirene bastaghan ishimning kirnesin ózderine aqtaryp tastap otyrmyn, alashymnyng anqau úldary.

Qúday-au, deyikshi: «Qan ne ýshin tógildi? Qyrshyn úldardyng qany! Eldi jaudan, erdi daudan qorghauda tógildi me? Joq! Aqsha ýshin. Ózgelerding erteng qorjynyna milliardtap qúiylar onay olja ýshin!

Anau «Qazaqmystyn» jartysy ózgeniki. Anau «Qarajanbas múnaydyn» toqsan payyzy ózgeniki. Eki-ýsh jyl búryn sonyng on payyzyn ózimizge qaytaryp aldyq dep ýkimet shәpkisin aspangha atyp quandy ghoy. «Qarajanbas múnaydyn» nege toqsan payyzyn qaytaryp almaydy. Sóitip býkil eldi, barshamyzdy nege quantpaydy?

Janaózendegi tótenshe jaghdaydyng merzimin biylik nege úzaqqa sozdy degen súraq, qadirli múndastarym, mening de  miymdy shaghyp, mazamdy qashyryp bitken-di sonda. Ne ýshin sozu qajet boldy? Qolmen jasaghan qylmysty kómbelep jasyru ýshin be? Ólgen qyrshyndardyng anyq sanyn bildirmeu ýshin be? Izsiz-týzsiz joghaldy degenderding izin jong ýshin be? Álde qorqytu-ýrkitu, úryp-soghu arqyly anau ójet jandardyn, ójet Adaylardyn, ójet oralmandardyng mysyn basu ýshin be?

«Bәrine, bar kelensizdikke oralmandar kinәli» - deydi D. Ahmetov te, Shýkeev te, Mәsimov te. Oralmandar otanyna oralghany ýshin kinәli me? Júmyssyz, ýisiz, kýisiz bolghany ýshin kinәli me? Onday joqtardy ýkimet nege bar qylmaydy?

Ou, jarandar! Kindikjúrtynan kenestik kezenning úrdajyqqa baghyshtalghan zorlyghynan bassaughalap auyp ketken miskinderdi nege kinәlaymyz. Tughan jerding týtinin ansap, sýiegimiz bayyrghy atamekenning topyraghynda qalsyn dep, jýregin qolyna ústap, elin, jerin saghynyp jetken bauyrlarymyzdy nege kýstanalaymyz. Otanymyzdyng ary men baryn joqtar tóltumalarymyz kóbeyse, kóz alartatyn qos kórshimizge kәdimgidey ses emes pe. Syrttaghy 5 million qandasymyzdy týgel, kóshirip әkelip, sonau «qúridy, óshedi, qiraydy!» deytin Arqalyq, Janatas siyaqty bosap qalghan qalalargha nege ornalastyrmaymyz. Sonda olar júmyssyz, ýisiz, kýisiz bolmay, ózderi-aq óndiris oryndaryn ashyp, auylsharuashylyq újymdaryn kóbeytip, tasqyndaghan enbekting ýlgisin tanytar edi-au. Olardy «oralman» dep keudeden týirer oqshaulaudy joyyp, «ózim, ózektesim!» dep qaghaz-qújattaryn esh sozbastan kelgen boyda qoldaryna ústatyp, alashtyng aqjýrek adaldyghyn nege tanytpaymyz. Áytpese býgingi biylikti ógey úl basqaryp otyrghanda, óz qandasymyzdy ónmeninen iyterer kisәpirlikten qútyluymyz qiyn.

Janaózendegi kiraghan-býlingendi qalpyna keltiru ýshin jәne әleumettik maqsattargha milliardtap qarjy bólinbek eken. Bólinse, sol qarajat tiyisti ornyna dúrys jetti me? Álde sheneunikterding qomaghay óneshine sýngip ketti me? Gәp osynda. Al Mәsimov joldas sol qyruar qarjyny óz qaltasynan shygharghanday kerilip, kerdendep manghazdanghan bolatyn. Der kezinde әlipting aldyn alyp, anau ereuildegen múnayshylardyng talap-tilegine kónil bólgende, qan tógilmes edi. Osynshama shyghyn bolmas ta edi. Qatelikti kóre bilu de, kórsete bilu de óte qajet ekenin eng aldymen preziydent eskerse der edim. Áytpese, «elbasygha tek qana kómekshimin!» deytinder kóbeyip, tómendegilerding talabyna qúlaq asatyndar azaya bermek.

Halyqtyng biylikke degen úly senimi sóne bastady. Sol senimdi qalay qalpyna keltire alamyz? Anau shanyraqtary shayqalghan manghystaulyqtardyn, kóptegen qalanyng tóniregine shoghyrlanghan sharasyz qazaqtyng últaraqtay jer taba almay, tapsa, qorghay almay jýrgenderding kóniline medeu, ýiine bereke, auylyna mereke berer qanday aldanysh pen júbanysh bar? Bar ma sonday meyirim men peyil biylikte? Álde osy uaqytqa deyin toqtatpaghan úryp-soghuyn, jazyqsyz jazalauyn, týrmege toghytuyn, ýrkitip-qorqytuyn jalghastyra bere me?

Qymbatty mýddelesterim! Men de sizder siyaqty «Saylau nege dúrys ótpedi? Dausymyz nege úrlandy? Oppozisiya serkeleri tizimnen nege týsip qaldy?» deytin kóp súraqtyng qamauynda qaldym. Olargha jauap joq. Bolmaydy da. Óitkeni búl biylikke ózine qarsy sóiler auyz qajet emes. Odagha, maqtau-madaqtaugha ýirengen qúlaq syn men mindi tyndamaydy.

Al ziyaly qauymdy – ziyandy qauymgha ainalyp barady deuimiz jalghan emes. Óitkeni biz jogharydaghylargha batyryp aita almaymyz. Jaltaqtap kýn kórip, jalpaqtap etek sýiip, jalpyldap oda jazyp tirlik keshemiz. Qúnymyz preziydent stiypendiyasy deytin 300 myng tengening tóniregi ghana. Ózimizge tiyesi әldeneshe million dollargha tatityn qalamaqymyzdy – qalamgerlik enbegimizding óteuin jiyrma ýsh jyldan beri ala almay jýrgenimizben mýlde isimiz joq. Sol qalamaqymyzdy úrlap, tyghyp otyrghan biylikke qarsy mynq etip te kórgen emespiz. Ziyaly dep atansaq ta, ózimizdi-ózimiz kemitip, ózimizdi-ózimiz qorghay almay, ózimizge ózimiz ziyandyq jasap jýrmiz.

Al elbasymyzdyng osy biylghy enteletip, erteletip tóbemizden ýie salghan joldauynan әldebir tónip kele jatqan dýrbelennin, ekonomikalyq daghdarystyng basyp qalarday dýrildetip jaqyndaghanyn sezem be, úiqym mýlde qashyp ketti, bauyrlarym. Sol qúbyjyq tirlikting aldyn almaq bolyp, qúbyjyqtyng ayaq-qolyna keshiktirmey kisen salmaq bolyp, daghdarystan aman-esen alyp shyghar ma deytin «Núrly jolyn» eli men júrtynyng aldynan ashpaq bolyp janúshyra qimyldaghan preziydentting әreketin de bir kisidey týsinemin-au. Áy, biraq bilim aludyn, qoljetimdi ýy aludyng qiyametke ainaluyn, zeynetaqynyng bolymsyzdyghy men kredit berudin, shaghyn jәne ortasha bizneske kómek kórsetuding joqtyghyn jongdyng dәl býgingi tanda sharalary tabyla qony neghaybyl ghoy. Azamattardyng tabys kózi men elimizding ekonomikalyq kórsetkishterining qúldyrauy, júmyssyzdyqtyng sharyqtap ósui barynsha etek alyp ketken kezde, tyghyryqqa tirelgen aldymyzdan qanday da bir joldy ashyp berem deu – ertegining ertegisindey sezileri haq.

Kózding qarashyghynday saqtalugha tiyisti últtyq qorymyzdan sauyldatyp qúiyp ala bastauymyz – sharasyzdyqtyng anyq belgisi emes pe.

Ol ol ma, songhy kezdegi kadr auystyrulardyng týsiniksizdigi ýkimetting tyyanaqsyzdyghyn taghy bir dәleldep ketkendey. Osylardyng arasynan әsirese Ahmetov Serik әldebir qiyanpúrys eseptin, әldebir klandyq mýddening jazyqsyz qúrbany bolyp ketti-au deytin kýdik oiymdy da, boyymdy da bosatar emes.

Jetpis jasqa tolghanymda oblysymnyng әkimi bolyp túrghan Ahmetov: «Sәke, sizdi Qaraghandygha әne shaqyramyz, mine shaqyramyz!» deytin jalghan uәdesimen oblysym týgil audanyma, auylyma tóbemdi kórsetpey, Astanagha auysyp ketken Serikke ókpemning qara qazanday ekenin de jasyrmaymyn. Biraq osy azamattyng tazalyghyna, eshbir klandy basqarmaghanyna, ózge myqtylarday jyly-júmsaqqa túmsyghyn tygha súghynyp ketpegenine qalamgerlik sezimtaldyqpen kózim jetetindey. Sonau bir jyldary әldekimning әldebir jikshildikke úrynghan jetesiz tapsyrmasyn oryndau ýshin be (ol arasyn ashyp aita almaymyn), biraq tapjyltpas tegeurinmen orta jýz tútas ornalasqan Semey, Kókshetau, Jezqazghan, Arqalyq oblystary joyylyp ketip edi. Sol ónirlerding býginde qúldyraudyng shegine jetip otyrghanyn barshamyz bilemiz. Al mynau Qaraghandy arghyndaryna qarsy bastalghan qasaqy shabuyl sonday zymiyan esepting әdeyi oilastyrylghan әreketimen kýrmele qaluy mýmkin-au demeske lajym joq. Elbasynyng ózi «Kez kelgen ministr, әkimdi qolynan jetektep aparyp, temir tordyng arghy jaghynan syghalata salugha olardyng qyzmet ornyn paydalanuy, sybaylastyghy, jemqorlyghy jetkilikti!» demep pe edi. Endeshe Ahmetovtyng da, Ábdishevting de kýn sayyn qabattalyp jatqan «qylmystary» anau kreslolarynda shalqaqtap «tiri» otyrghan әkim-tórelerden artyq emesine men ghana emes, qazaq júrty týgel senimdi. Ony men tóniregimdegilerding dәl osynau qaraghandylyqtardy túqyrtudy elbasynyng ózi kýshtik qúrylymdargha tapsyruy mýmkin dep ishtey qarsylyq bildirip, bas shayqaularynan anyq sezem.

Kimge de bolsa qay kezende ómir sýrmeyik adaldyqtyng appaq jibinen attap ketu abyroy әpermeytinin eskere bilgenge ne jetsin, әu, aghayyn. Solay ghoy, ә...

Qymbatty múndastarym, ýzengilesterim menin! Janaózendegi qandy qyrghyn biylikke ghalamat qorqynysh tughyzghanyn menen artyq bilesizder. Biylikting oi-boyyn qúrsaulap ýlken ýreyding biylep alghanyn sol biylikting sol kezdegi solaqay әreketinen-aq kóre bastadynyzdar ghoy.     

Ol qanday әreket?

Kýndiz kýlkisin úrlap, týnde úiqysyn búzyp, qaraday qalshyldatyp bara jatqan óz keudesindegi súmdyq ýreydi biylik kópke, halyqqa audara salmaq bop jantalasa dalbasalay bastady. Biylik barshamyzdy ýrkitpek bop әlek. Bәrimizdi qorqynyshtyng qorshauyna týsirmek bop әbiger. Jalghan aiyptaulardy jabuday ghyp japsyryp, jazyqsyz jazalaulardy ózderining myzghymas tәsil-qúralyna ainaldyryp aldy.

Óitkeni ýrey biylegen keudede ójettik týnemeytinin, qorqaq jannan kýresker shyqpaytynyn tórdegiler de, týisiksiz emes, sezedi. Sondyqtan da olar әdilet izdep shyryldaghan batyl da qaytpas, jerine jetkizip aitatyn- dardy temir tordyng arghy jaghynan bir-aq shygharady.

Apyrau, ýiine, júmys ornyna sauyldap jetip kelip, dyryldatyp sýirep әketip, apyr-topyr kýide sot ýkimin tep-tez shygharyp, elimizding azat azamattaryn erkinen aiyryp, kinәsiz bolsa da qamap tastau – qay zandylyqqa, qay aqiqatqa, qay әdiletke syyady? Osyny aqtay qoyatyn qay «myqty» bar?

Osynday zansyzdyqqa qarsy bas kótergen ukraindyqtar óz elinde demokratiyanyng saltanat qúruyna jol ashty.

Reseylik BAQ-tardyng Ukrainany jerden alyp, jerge salyp jamandauy – óz qylmysyn býrkeuding jalghan әreketi. Al bir púshpaghynda soghys órti tútanghan Ukrainanyng kóp qiyndyqqa qaramastan jaghdayy jaqsaryp kele jatqanynan habardarmyz. Azat tirlik keshken azamattarynyng arqasynda sol el bir jyldyng ishinde auylsharuashylyq ónimderin eki esedey ósirip, óndirisin jandandyruda da aitarlyqtay jeniske qol jetkizip otyr.

Al biz she?.. Auzymyzgha qúlyp salyp, kózimizge shýberek baylauymyz ghana qalghanyn bayqaymyz ba, aqyldas, maqúldastarym.

Bir, on, jýz tipti myng adamdy ýrkitip, qorqytugha bolar. Biraq milliondardy seskentu mýmkin emes qoy. Endeshe, býgingi tikteler ensemizdi, jazylar belimizdi, kóteriler iyinimizdi, janghyrar jigerimizdi keudemizde saqtay bileyik. Sonda ghana Karl Markstyn: «Býkil baylyghyn azdaghan top iyemdengen memleketti otanym dep ataugha bolmaydy!» degen payymdauyna sýienip, óz otanymyzdyng bar iygiligin, әdiletin, shyndyghyn, barlyq zanyn paydamyzgha asyra alatyn azamaty atanarymyz haq.

Sol kýnge qol ústasyp, qatarymyzdy týzep tezirek jeteyik, mýddelesterim menin.

Abay.kz