P.S.Tanghy 2.00

Týn ortasynda túryp jazatyn әdetim joq edi. Bir tәulik úiqymen arpalysqanyma qaramastan ýsh-aq saghat myzghyppyn. Týs kórip jatypoyandym. Týngi eki jarym. Nazym da oyanyp, ydys-ayaqty jiystyryp jýr. Ámina men Alma túyaq serippey úiyqtap jatyr. Shylym shektim. Qadala ketetin kitap joq. Ári sonday bir tosyn, týsten basqa jaghdayda eles bop ýiirilmeytin týs kórdim.  Jorityn da jóni joq. Degenmen estelik ýshin әri úiqysyzdyqtan qútyludyng ermegi ýshin jazghym kelip túr. Abay aitqanday, óz sózim-ózimdiki ghoy!

Sonymen... Asa mәrtebeli, ózgeni qaydam, sayasat әlemin seskendiretin Putinning (әngime qayda?!.) kenes bólmesi. Stol «G» qarpine úqsata sozylghan. Asa jauapty lauazymdylar jinalypty.  Jelke býiirimde – divan, men ortadaghy oryndyqqa jayghasyppyn. Memleketting tizginin ústaghan biraz jasamys túlghalar ýkimetting sheshimine, ne sayasatyna qarsylyq bildirip, qyzmetten bas tartypty (otstavka jariyalapty). Sol «sotqarlardyn» talqysy. Olardyng ishinde men naghyp jýrmin? Bilmeymin. Ózimdi shaqyrylghan adam retinde erkin ústaymyn. Oiyma partiyanyng burosy týsedi. Búlar kensesip, taldap, kesim kesedi eken deymin. Álgiler kezek-kezek talqygha týsti. Jabyla araday ýimelep shaqqan joq... Birte-birte kórinis ózgerip, aua salqyndap, otyrys shiryghyp, búryn bosagha jaqtaghy qabyrghada otyrghan Putin terezening aldyndaghy tórgi stolgha auysyp, ýkimetting jana qúramyn jariyalaydy. Álgi talqylanghandardyng deni ýkimet tizginin ústaydy. Kenet jana taghayyndalghan premier-ministr, ile bir-eki ministr taqtan taghy da bas tartady.  Preziydentke jeke senimi bar, men biletin bir dәbir de qyzmetten bas tartatynyn tik túryp mәlimdep, esik jaqqa bettep, bosaghadaghy divangha kep jantayady. Divan mening janymda. Men endi soghan shyntaqtap maldas qúryp otyr ekem-mys. Endi Putinning ózi solardyng búl minezin tәkpirleuge kóshedi. Al analar Putinning әldebir baghytymen, sheshimimen kelispey, ýnsiz yrghasady. Ol sheshim Resey júrtyn jeksúryn ghyp kórsetetin, kórshilerine qiyanat jasaytyn  (mening sanamda Qazaqstannyng da ekonomikasy men qazaqtyng últtyq tәuelsizdigine tyrnaghyn batyratyn) shara siyaqty. Ashyq qarsy shyqqan eshkim joq. Bәri de  qysqa jauaptasyp, sholaq qayyrady. Putin ózining tyrnaghy men pighyly kórinip qalghanyn jaydaqtatqysy kelip, ózgelerding pikirin súraydy. Men ózimning múnda ne ýshin shaqyrylghanymdy bilmeymin. «Kóksoqqandardy» qostaghym bar, biraq olar ne ýshin bas tartty, Putinning ózin-ózi jazalaushy  (solay sezinemin), barlaushy retinde ústaytyny ma?  Endi Putinning nazary bizge auady. Eshkim jóndemi pikir aita almady. Sol arada kózge qanyq qazaqtyng lauazymdy eki-ýsh jasamys qayratkelerining de súlbasy kórindi. Kezek maghan da kelgen kezde... әldene esime týsip, artyma qaraymyn. Baghanaghy premier betin beri qaratyp otyr. Al... Múhtar Maghauin (!), tipti jelbegey ghoy deymin, betin ary qaratyp, júrtqa jauyrynyn berip, divannyng basyn qúsha teris qarap jatyr. Múnysy nesi? Júrttyng da, Putinning de nazary solay auady. Qúrmetti adamnyng pikirin bilgisi keledi. Múhang qozghalmaydy. Úiyqtap qalghan ba, joq «ókpelep» jatyr ma? Men aldynda erkindeu jýretin minezimdi paydalanyp, dauystap, qoltyghynan demep, basyn kóterip, elge betin qaratamyn. Joq, qalghymapty, ýlken narazylyqpen bulyghyp, qarsylyq bildirip jatyr eken. Sóilegisi kelmeydi. Demep, qamshylap qoyam sybyrlap,. Áuelide: ne aitugha bolady. Ózdering sheshetin sharua – degendey synay tanytady. Janyghanday bolamyn. Ol kenet dýr silkinip:

– Ne aitatyny bar. Eki-aq jol bar. Birinshisi: búl jigitterding tilegin qabyldaysyz. Otstavkagha jiberesiz. Sodan keyin ózinizge belgili jolmen, otqa jaghasyz ba, sugha batyrasyz ba, bir-birlep kózin qúrtasyz. Su isherligi barlar, qamyn erte qarastyrghandar, onyng ishinde joly bolghandary sizding qúryghynyz jetpeytin jerge ketedi. Ekinshisi, siz olardy aitqan baghdarymen júmys isteuge mýmkindik beresiz.

«Mine, men biletin Maghauiyn» – deymin ishimnen sýisinip. Qoltyghynan qolymmen qysyp qoyamyn. Kenet, qaydan alghanyn bilmeymin dóngelek súr qalpaqty shekelete kiyip, kózi sharalana ottanyp:

– Ashyghyn aitayyn, siz maghan: qazaqty qorlaudyng eng qastanshyqpaghyr túsy qaysy, sony timiskilep  jýrip tauyp alyp, piskileudi qaskýnemdikpen mashyq etetin siyaqtysyz. Bir jol emes, eki jol emes... On jol emes. Ýnemi. Siz taqqa otyrghannan beri solay. Sorly qazaqtyng sory endi tipti qaynaytyn boldy, – degende kózinen jas parlay yrshyp ketedi.

Yrshyp qalpaghynyng jiyegin dymqyldata jerge aghyp týsti. «Astapyralla!» – dep dauystap jiberippin. Dauysymdy júrt ta estiydi. Tek ýnsiz. Tórde, terezege shýidesin berip otyrghandyqtan da, betin kólenke basqan Putin dauysyn júmsartyp, júbatqanday jaymalay sóiledi. Tura jelkemde, esikting tabaldyryghyna jýrelep otyrghan eki jasamys qazaq dәbiri (bireui Ermek Amansha eken deymin) kýbirlese sybyrlap, Putinning sózin estirtpedi.

Men  Maghauinge qarasam, qalpaghyn shekesine ysyryp, qara kózi ottanyp, múrty jinishkere ernine qymqyrylyp, tura aldyna súghyna qarap otyr eken.

– Jigitsin, jigitim! Býrkit siyaqty ishine tyghyp jýrgen súsyndy endi syrtqa shygharghan ekensin. Mysynmen bastyn. Búl mys qazaqtyng mysy,– deymin ishtey. Qoltyghyna súghynghan qolymmen bilegin qysyp qoyamyn.

Biraq ol esh ynghay bermeydi. Mening ensem kóterilip qaldy. Nege shaqyrylghanymdy, ne dep sóilerimdi endi bilemin. Isting beti ashyldy – degen oy biyley bastaghanda... kýbir men kýmbir kóbeyip, eles búldyrlanyp sala berdi.

... Kózimdi ashsam Niu-Yorktegi Manhettenning 128-kóshesindegi ýiding besinshi qabatyndaghy ýsh bólmeli pәterding ortanghy bólmesinde jatyrmyn. Týn ortasy. Nazym aspúzylda ydys-ayaqty jiystyryp jýr. Ol da oyanyp ketip, úiyqtay almay jýr eken.

Álgi  týs ne týs? Múnyng joramaly ne? Jalpy jorugha bola ma? Qalay degenmen de Múhtar aghamnyng janaghy sózi, janaghy kóz jasy, janaghy mysy tebirentti. Úmytugha bolmaytyn mys.

Shynymen de qazaqtyng mysy qayyrylyp orala ma eken?!. Týs qabyl bop, qayyrylyp oralsa eken.

Baqyt apay Almatygha keldi dep edi. Men barghansha Pragaga qaytyp ketpese, osy týsimdi amanat-sәlem retinde Múqana joldaymyn.

Áne, tanghy saghat tórt boldy. Amerikadaghy túnghysh tanym. Kýn qalay shyghar eken? Sarghayyp pa, sazaryp pa?

Áyteuir kóshe tynysh.

(Jalghasy bar...)

Abay.kz