P.S.تاڭعى 2.00

ءتۇن ورتاسىندا تۇرىپ جازاتىن ادەتىم جوق ەدى. ءبىر تاۋلىك ۇيقىمەن ارپالىسقانىما قاراماستان ءۇش-اق ساعات مىزعىپپىن. ءتۇس كورىپ جاتىپوياندىم. تۇنگى ەكى جارىم. نازىم دا ويانىپ، ىدىس-اياقتى جيىستىرىپ ءجۇر. ءامينا مەن الما تۇياق سەرىپپەي ۇيىقتاپ جاتىر. شىلىم شەكتىم. قادالا كەتەتىن كىتاپ جوق. ءارى سونداي ءبىر توسىن، تۇستەن باسقا جاعدايدا ەلەس بوپ ۇيىرىلمەيتىن ءتۇس كوردىم.  جوريتىن دا ءجونى جوق. دەگەنمەن ەستەلىك ءۇشىن ءارى ۇيقىسىزدىقتان قۇتىلۋدىڭ ەرمەگى ءۇشىن جازعىم كەلىپ تۇر. اباي ايتقانداي، ءوز ءسوزىم-وزىمدىكى عوي!

سونىمەن... اسا مارتەبەلى، وزگەنى قايدام، ساياسات الەمىن سەسكەندىرەتىن ءپۋتيننىڭ (اڭگىمە قايدا؟!.) كەڭەس بولمەسى. ستول «گ» قارپىنە ۇقساتا سوزىلعان. اسا جاۋاپتى لاۋازىمدىلار جينالىپتى.  جەلكە بۇيىرىمدە – ديۆان، مەن ورتاداعى ورىندىققا جايعاسىپپىن. مەملەكەتتىڭ تىزگىنىن ۇستاعان ءبىراز جاسامىس تۇلعالار ۇكىمەتتىڭ شەشىمىنە، نە ساياساتىنا قارسىلىق ءبىلدىرىپ، قىزمەتتەن باس تارتىپتى (وتستاۆكا جاريالاپتى). سول «سوتقارلاردىڭ» تالقىسى. ولاردىڭ ىشىندە مەن ناعىپ ءجۇرمىن؟ بىلمەيمىن. ءوزىمدى شاقىرىلعان ادام رەتىندە ەركىن ۇستايمىن. ويىما پارتيانىڭ بيۋروسى تۇسەدى. بۇلار كەڭسەسىپ، تالداپ، كەسىم كەسەدى ەكەن دەيمىن. الگىلەر كەزەك-كەزەك تالقىعا ءتۇستى. جابىلا اراداي ۇيمەلەپ شاققان جوق... بىرتە-بىرتە كورىنىس وزگەرىپ، اۋا سالقىنداپ، وتىرىس شيرىعىپ، بۇرىن بوساعا جاقتاعى قابىرعادا وتىرعان پۋتين تەرەزەنىڭ الدىنداعى تورگى ستولعا اۋىسىپ، ۇكىمەتتىڭ جاڭا قۇرامىن جاريالايدى. الگى تالقىلانعانداردىڭ دەنى ۇكىمەت تىزگىنىن ۇستايدى. كەنەت جاڭا تاعايىندالعان پرەمەر-مينيستر، ىلە ءبىر-ەكى مينيستر تاقتان تاعى دا باس تارتادى.  پرەزيدەنتكە جەكە سەنىمى بار، مەن بىلەتىن ءبىر ءدابىر دە قىزمەتتەن باس تارتاتىنىن تىك تۇرىپ مالىمدەپ، ەسىك جاققا بەتتەپ، بوساعاداعى ديۆانعا كەپ جانتايادى. ديۆان مەنىڭ جانىمدا. مەن ەندى سوعان شىنتاقتاپ مالداس قۇرىپ وتىر ەكەم-مىس. ەندى ءپۋتيننىڭ ءوزى سولاردىڭ بۇل مىنەزىن تاكپىرلەۋگە كوشەدى. ال انالار ءپۋتيننىڭ الدەبىر باعىتىمەن، شەشىمىمەن كەلىسپەي، ءۇنسىز ىرعاسادى. ول شەشىم رەسەي جۇرتىن جەكسۇرىن عىپ كورسەتەتىن، كورشىلەرىنە قيانات جاسايتىن  (مەنىڭ سانامدا قازاقستاننىڭ دا ەكونوميكاسى مەن قازاقتىڭ ۇلتتىق تاۋەلسىزدىگىنە تىرناعىن باتىراتىن) شارا سياقتى. اشىق قارسى شىققان ەشكىم جوق. ءبارى دە  قىسقا جاۋاپتاسىپ، شولاق قايىرادى. پۋتين ءوزىنىڭ تىرناعى مەن پيعىلى كورىنىپ قالعانىن جايداقتاتقىسى كەلىپ، وزگەلەردىڭ پىكىرىن سۇرايدى. مەن ءوزىمنىڭ مۇندا نە ءۇشىن شاقىرىلعانىمدى بىلمەيمىن. «كوكسوققانداردى» قوستاعىم بار، بىراق ولار نە ءۇشىن باس تارتتى، ءپۋتيننىڭ ءوزىن-ءوزى جازالاۋشى  (سولاي سەزىنەمىن), بارلاۋشى رەتىندە ۇستايتىنى ما؟  ەندى ءپۋتيننىڭ نازارى بىزگە اۋادى. ەشكىم جوندەمى پىكىر ايتا المادى. سول ارادا كوزگە قانىق قازاقتىڭ لاۋازىمدى ەكى-ءۇش جاسامىس قايراتكەلەرىنىڭ دە سۇلباسى كورىندى. كەزەك ماعان دا كەلگەن كەزدە... الدەنە ەسىمە ءتۇسىپ، ارتىما قارايمىن. باعاناعى پرەمەر بەتىن بەرى قاراتىپ وتىر. ال... مۇحتار ماعاۋين (!), ءتىپتى جەلبەگەي عوي دەيمىن، بەتىن ارى قاراتىپ، جۇرتقا جاۋىرىنىن بەرىپ، ديۆاننىڭ باسىن قۇشا تەرىس قاراپ جاتىر. مۇنىسى نەسى؟ جۇرتتىڭ دا، ءپۋتيننىڭ دە نازارى سولاي اۋادى. قۇرمەتتى ادامنىڭ پىكىرىن بىلگىسى كەلەدى. مۇحاڭ قوزعالمايدى. ۇيىقتاپ قالعان با، جوق «وكپەلەپ» جاتىر ما؟ مەن الدىندا ەركىندەۋ جۇرەتىن مىنەزىمدى پايدالانىپ، داۋىستاپ، قولتىعىنان دەمەپ، باسىن كوتەرىپ، ەلگە بەتىن قاراتامىن. جوق، قالعىماپتى، ۇلكەن نارازىلىقپەن بۋلىعىپ، قارسىلىق ءبىلدىرىپ جاتىر ەكەن. سويلەگىسى كەلمەيدى. دەمەپ، قامشىلاپ قويام سىبىرلاپ،. اۋەلىدە: نە ايتۋعا بولادى. وزدەرىڭ شەشەتىن شارۋا – دەگەندەي سىڭاي تانىتادى. جانىعانداي بولامىن. ول كەنەت ءدۇر سىلكىنىپ:

– نە ايتاتىنى بار. ەكى-اق جول بار. ءبىرىنشىسى: بۇل جىگىتتەردىڭ تىلەگىن قابىلدايسىز. وتستاۆكاعا جىبەرەسىز. سودان كەيىن وزىڭىزگە بەلگىلى جولمەن، وتقا جاعاسىز با، سۋعا باتىراسىز با، ءبىر-بىرلەپ كوزىن قۇرتاسىز. سۋ ىشەرلىگى بارلار، قامىن ەرتە قاراستىرعاندار، ونىڭ ىشىندە جولى بولعاندارى ءسىزدىڭ قۇرىعىڭىز جەتپەيتىن جەرگە كەتەدى. ەكىنشىسى، ءسىز ولاردى ايتقان باعدارىمەن جۇمىس ىستەۋگە مۇمكىندىك بەرەسىز.

«مىنە، مەن بىلەتىن ماعاۋين» – دەيمىن ىشىمنەن ءسۇيسىنىپ. قولتىعىنان قولىممەن قىسىپ قويامىن. كەنەت، قايدان العانىن بىلمەيمىن دوڭگەلەك سۇر قالپاقتى شەكەلەتە كيىپ، كوزى شارالانا وتتانىپ:

– اشىعىن ايتايىن، ءسىز ماعان: قازاقتى قورلاۋدىڭ ەڭ قاستانشىقپاعىر تۇسى قايسى، سونى تىمىسكىلەپ  ءجۇرىپ تاۋىپ الىپ، پىسكىلەۋدى قاسكۇنەمدىكپەن ماشىق ەتەتىن سياقتىسىز. ءبىر جول ەمەس، ەكى جول ەمەس... ون جول ەمەس. ۇنەمى. ءسىز تاققا وتىرعاننان بەرى سولاي. سورلى قازاقتىڭ سورى ەندى ءتىپتى قاينايتىن بولدى، – دەگەندە كوزىنەن جاس پارلاي ىرشىپ كەتەدى.

ىرشىپ قالپاعىنىڭ جيەگىن دىمقىلداتا جەرگە اعىپ ءتۇستى. «استاپىراللا!» – دەپ داۋىستاپ جىبەرىپپىن. داۋىسىمدى جۇرت تا ەستيدى. تەك ءۇنسىز. توردە، تەرەزەگە شۇيدەسىن بەرىپ وتىرعاندىقتان دا، بەتىن كولەڭكە باسقان پۋتين داۋىسىن جۇمسارتىپ، جۇباتقانداي جايمالاي سويلەدى. تۋرا جەلكەمدە، ەسىكتىڭ تابالدىرىعىنا جۇرەلەپ وتىرعان ەكى جاسامىس قازاق ءدابىرى (بىرەۋى ەرمەك امانشا ەكەن دەيمىن) كۇبىرلەسە سىبىرلاپ، ءپۋتيننىڭ ءسوزىن ەستىرتپەدى.

مەن  ماعاۋينگە قاراسام، قالپاعىن شەكەسىنە ىسىرىپ، قارا كوزى وتتانىپ، مۇرتى جىڭىشكەرە ەرنىنە قىمقىرىلىپ، تۋرا الدىنا سۇعىنا قاراپ وتىر ەكەن.

– جىگىتسىڭ، جىگىتىم! بۇركىت سياقتى ىشىڭە تىعىپ جۇرگەن سۇسىندى ەندى سىرتقا شىعارعان ەكەنسىڭ. مىسىڭمەن باستىڭ. بۇل مىس قازاقتىڭ مىسى،– دەيمىن ىشتەي. قولتىعىنا سۇعىنعان قولىممەن بىلەگىن قىسىپ قويامىن.

بىراق ول ەش ىڭعاي بەرمەيدى. مەنىڭ ەڭسەم كوتەرىلىپ قالدى. نەگە شاقىرىلعانىمدى، نە دەپ سويلەرىمدى ەندى بىلەمىن. ءىستىڭ بەتى اشىلدى – دەگەن وي بيلەي باستاعاندا... كۇبىر مەن كۇمبىر كوبەيىپ، ەلەس بۇلدىرلانىپ سالا بەردى.

... كوزىمدى اشسام نيۋ-يوركتەگى مانحەتتەننىڭ 128-كوشەسىندەگى ءۇيدىڭ بەسىنشى قاباتىنداعى ءۇش بولمەلى پاتەردىڭ ورتاڭعى بولمەسىندە جاتىرمىن. ءتۇن ورتاسى. نازىم اسپۇزىلدا ىدىس-اياقتى جيىستىرىپ ءجۇر. ول دا ويانىپ كەتىپ، ۇيىقتاي الماي ءجۇر ەكەن.

الگى  ءتۇس نە ءتۇس؟ مۇنىڭ جورامالى نە؟ جالپى جورۋعا بولا ما؟ قالاي دەگەنمەن دە مۇحتار اعامنىڭ جاڭاعى ءسوزى، جاڭاعى كوز جاسى، جاڭاعى مىسى تەبىرەنتتى. ۇمىتۋعا بولمايتىن مىس.

شىنىمەن دە قازاقتىڭ مىسى قايىرىلىپ ورالا ما ەكەن؟!. ءتۇس قابىل بوپ، قايىرىلىپ ورالسا ەكەن.

باقىت اپاي الماتىعا كەلدى دەپ ەدى. مەن بارعانشا پراگاگا قايتىپ كەتپەسە، وسى ءتۇسىمدى امانات-سالەم رەتىندە مۇقاڭا جولدايمىن.

انە، تاڭعى ساعات ءتورت بولدى. امەريكاداعى تۇڭعىش تاڭىم. كۇن قالاي شىعار ەكەن؟ سارعايىپ پا، سازارىپ پا؟

ايتەۋىر كوشە تىنىش.

(جالعاسى بار...)

اباي.kz