Astyqty Arqa ónirine issaparmen shyqqan Preziydent Nazarbaev janar-jagharmaydyng nelikten qymbattap shygha kelgenine baylanysty oiyn aityp bylay dedi:

«Búl ekonomika zandary.Oghan eshtene istey almaysyn.  Biz ortaq (ekonomikalyq) kenistiktemiz: keden joq, shekara ashyq. Sondyqtan shara qoldanyp, barlyghyna týsinistikpen qaraugha tura keledi».

«Týsinistikpen qaraugha tura keletin» negizgi jayt: biz AIY-92, AIY-95 markaly janarmaydyng 30 payyzyn Reseyden tasymaldaydy ekenbiz. Osy rette Preziydent: «AIY-92-95 benziynining 30 payyzyn biz Reseyden satyp alamyz. Eger biz olay  jasamasaq, bizde bir aidan keyin benzin mýlde bolmaytyn edi», - dep týsinik berdi. Elbasynyng «Eger biz olay jasamasaq», - dep otyrghany shamasy: «Eger biz atalghan markaly janarmaydyng baghasyn ósirmesek, qolymyzda bardy kórshi elding naryghy alyp qongy mýmkin», - degendi bildirse kerek. Qalay dese de, әiteuir, Preziydent eldegi ekonomikalyq ahualgha alandap, jii sóz alyp, mәselening mәn-jayyn týsindiruge barynsha ynta tanytyp jýr. Tamyz aiynyng 20-y kýni dollardyng baghamyn erkin ainalymgha jiberip, tengeni targetteu kezinde de Aq Ordagha kәsipkerlerdi jiyp alyp jalghyz ózi sóiledi. Tiyisti vedmostva basshylaryna da kezek-kezek tapsyrma berip, olardyng úsynystaryn yjdahatpen tyndap otyrdy. Biraq, sol jiynda Ýkimet basshylyghyna ýsh mәrte taghayyndaghan, ózi «daghdarys menedejeri» dep tanyghan – Premier-ministr Kәrim Mәsimovti kózine ilgen joq. Mәsimov әdetinshe shashyn jyltyrata qayyryp, jan-jaghyna mardamsy qarap otyrghany bolmasa, әlgi jiyngha jәy әnsheyin kele salghan kópting biri siyaqty kórindi. Ásilinde, elding әleumettik-ekonomikalyq túrmysyna birden-bir jauapty túlgha – ol – Premier-ministr. Tap osynday kezde bәrinen búryn Ýkimet basshysy jarqyldap kórinuge tiyis edi. Nemese... «bizding qoldan kelgeni osy boldy. Endigi el sharuasyna qayyr-hosh», - dep ketui kerek edi.

Mysaly, Grekiyanyng kreditorlarmen kelissózdi nәtiyjeli ayaqtaghan jap-jas Premier-ministri Aleksis Sipras ózi súranyp Ministrler kabiynetindegi basshylyq qyzmetin toqtatty. Jalpy, ekonomika tyghyryqqa tirelip, halyqtyng jaghdayy qiyndaghan tústa sayasy mәdeniyeti kemel memleketting Ýkimeti túz-týgelimen otstavkagha attanyp jatady. Tek bizde ghana eshkim eshqashan ózgermeydi. Bәlkim, Nazarbaev pen Mәsimov Putiyn-Medvedev tandemine elikteytin bolar. Onday jaghdayda ekeuine bir-eki mәrte qyzmet auystyrugha tura keledi. Alayda, búnday qyzmet almasudy El de, Elbasy da qalamaydy. Endeshe, tek shiykizat qoryn satudy ghana biletin «menedjer» Mәsimovty mәpeleuding qajeti qansha? Ol osy kýnderi Preziydent Nazarbaevty tyghyryqqa tirelgen daghdarysty ekonomika ahualynda jalghyz qaldyryp, el aldyna kórinudi de qoydy. Júrt qazir «kedeni joq, shekarasy ashyq ortaq (ekonomikalyq) kenistikte» oigha batyp, «Tәuelsizdigimizge qauip tónip túr», - dep janúshyryp jýrgen Preziydentti ghana kórip otyr. Al, Premier ýnsiz. Nege?

Aytpaqshy, Belarussiya Preziydenti A. Lukashenko: «Qosymsha qarajat kózin tabyndar da janar-jagharmaydyng baghasyn qymbattatpandar. Halyqtyng qaltasyna týspender!» - dep Ýkimet mýshelerine qatang tapsyrma berdi. Belarussiya – biz sekildi  múnaydy tizesinen keship jýrgen el emes. Áytse de, jiyn-terin kezinde janarmaydyng baghasyn ústap túru ýshin qosymsha qarjy kózin tabugha tәuekel etude. Batikanyng búl tәuekelin bireuler Belarussiyada әne-mine bolyp qalatyn Preziydent saylauymen úshtastyruy mýmkin. Áriyne, taqtan taymau ýshin Lukashenkonyng baryn salyp baghatyny bayaghydan belgili. Alayda, «qara altynnyn» әlemdik naryqtaghy qúny qúntiyp, barreli 40 dollardan tómen týsui yqtimal deytin boljamdar shyghyp túrghanda, janarmaydyng baghasyn shynghyrtyp qoya bergen, múnay óndeytin zauyttardyng júmysyn jaqsarta almaghan, «kedeni joq, shekarasy ashyq», Premier-ministri jauapsyz  Qazaqstannyng jaghdayyna qarap janyng ashidy eken.  

P.S. RF Qyrymdy annkesiyalap, Ukrainanyng shyghysyna basyp kirgende, oralman-qandas bauyrlaryn esine alyp Elbasy «Halyqtyng kóshi-qony tural» zang jobasyn shúghyl qarap, Soltýstik aimaqtargha kóship kelushilerding sanyn arttyru jóninde Ýkimet pen Parlamentke tapsyrma bergen edi. Atalghan zannyng jobasy bir jarym jylday atqarushy biylik pen zang shygharushy organnyng ortasynda talqygha týsken-di. Tayauda Ýkimetke qaytyp barghan «Halyqtyng kóshi-qony tural» zang jobasy Mәsimovtyng surmasynda qalyp qoyypty. Parlament qabyldap jiberuge belsene kirisken 60-70 zang jobasynyng ishinde «Halyqtyng kóshi-qony tural» zang joq. Ýndemeytin Prmierding búl da bolsa eldik mýddege ýnsiz qarsylyghyn bildirse kerek.

Shәriphan Qaysar

Abai.kz