Qazaq jerin bir qauipti eles kezip jýr. Búl - paryqty últtar arasyndaghy týsinispeushilik qauip...

Patshalyq jәne sovettik biylikting túsynda «agha» atanyp, aitqanyn alyp ýirengender, sóz joq, qazaqtyng erkindigine quanu bylay túrsyn, kótere de almay әlek...

Mysaldar myn-san, sonyng bireui mynaday: Shyghys Qazaqstan oblysy Glubokiy audanynyng (búl audannyng atyn ózgertuge tiyis qazaq atqaminerleri adal nan jep otyrghan joq. Q.Gh.) D. esimdi 36 jasar túrghyny vahtalyq tәsilmen Mәskeude júmys isteydi eken.

Týsinikti ghoy: mәskeulikter ózge últ ókilderin ólerdey jek kóruge daghdylanghan. Aq sausaq, aram tamaq, taqyr bas, qyzyl shash jalqaulargha eliktegen әlgi D. bir kýni ukrainanyng Lugansk jәne Donesk oblystarynda jatjúrtqa baryp oiran salyp jýrgen reseylik seperatisterge kómektespekshi bolady. Avtobusqa minip, satylap jýrip qandastaryna jetip, Lugansk әuejayy ýshin keskilesken atys­ta jaraqat alady. Búdan keyin reseylik orystar qazaq jerinen kelgen qandastaryn - mensinbedi me, senbedi me, qorlady ma, – ol jaghy belgisiz, әiteuir D. qaytadan Qazaqstangha jetken...

D. jaqynda sottaldy, zang boy­ynsha 7 jyl qatang tәrtipti baqy­lau týrmesinde qamauda otyruy kerek edi, kenet, qaralaushy nemese aiyptaushy prokurordyng jýregi «jylyp ketip» jat elge baryp, qolyna qaru alghan adamgha shartty týrde ghana 3 jyl súrady. Bir «ghajaby» әdette qabaghyn qar basqan sot búghan kelise ketti...

Esesine, әlemjelide ghana «Re­seyding aqparat qúraldaryn Qazaqstanda taratugha tiym salu kerek» - dep, jәy ghana óz pikirin aityp, sóz aitqan (Eskerte keteyik: Shyghys Qazaqstan oblysynyng túrghyny, azamat D. sekildi bógde elding isine aralasyp, qolyna qaru alyp, soghyspaghan. Q.Gh.) Batys Qazaqstan oblysynyng tumasy, últy qazaq, «Múhtar Ayjan» atty logiyni bar qandas bauyrymyz «Últaralyq qatynastardy qozdyrdy» degen bappen aiyptalyp, 3 jyl bas bostandyghynan aiyryldy.

Osy eki ýkimning qaysysy әdildikke jatady?..

Qazaqsha aitqanda: «Ayran ishken qútylyp, shelek jalaghan tútylyp» túrghan joq pa?..

...Meninshe, qazaq pen ózge últtyng arasyndaghy týsinbeushilikting basy - Kremliden bastau alyp, kishken­tay kensede qozyp jatyr. Mysaly, kýni býgin bizding atajúrtyna kelgen oralman qaryndasymyz әri qandasymyz, 4 sәby qazaqtyng anasy Elivira QADYROVANY orys tilin bilmegeni ýshin qazaq emes basshylary uaqytsha jataqhanadan quyp shyghyp, júmystan bosatyp jiberipti.

«Ata-babamnyng ata qonysyna jat últtyng tilin bilmegenim ýshin qorlanamyn, ózge últtar­dan azap kórem dep kóship kelgenim joq! Maghan ózgelerdi aidap salyp, tórt adamgha úrghyzdy...» - dep, namystanyp, óz qúqyn qor­ghaugha úmtylyp, nebәri júmysy­na Kelisim-shart qana súraghan Eli­virany múryndaryna esek­qúrt kirip, kimning nanyn jep jýr­gen­digin úmytqan zorlyqshyl bas­shysymaqtary: «Újymmen siyspady» – dep mingirleytin kórinedi...

Sonda әlgi basshysymaq-kelim­sekter qazaqtyng qyzyn qanday «qyzmetten» quyp otyrghanyn bilesiz be? Elivira Qadyrovanyng «qyzmeti» – eden juushy...

Qazaqqa eden juudy bermey, qazaqtyng jerindegi baspanasynan (jataqhana) quatynday búlar kimder?!.

Aynalayyn, bauyrlar­ym! Biz ata-babasynyng tughan topy­raghynda bir qazaqty da qorlatpauymyz kerek! Ár qazaq­qa qiyanat - bar qazaqqa jasalghan qiyanat, dep týsinuge tiyispiz. Qandasymyzgha jasalghan zorlyqtyng – kýni erteng óz basymyzgha jetui әbden mýmkin!

Qúqyq qorghau oryndary, әsire­se, últtyq qauipsizdik komiyteti últaralyq qatynastardyng asa nәzik mәsele ekendigin eskerip, erekshe saq әri múqiyat boluy kerek, dep oilaymyn.

Qajymúqan GhABDOLLA

Abai.kz