QAZAQ TILI. ZANG NE DEYDI?
Býgin osyndaghy dostarym talqylap jatqan negizgi taqyryp - Elbasymyz N.Á.Nazarbaevtyng Almatydaghy jiynda orys tiline qatysty bildirgen pikiri eken.
Múndaghy qazaqtildi dostarymnyng kópshiligi "Oybay, Preziydent qazaq tilin - orys tilining astyna jyghyp berdi! Qúrydyq, bittik" dep baybalam salsa, orystildi auditoriya "bizding tilding mәrtebesin asyrdy, boldy endi kez-kelgen jerde oryssha sóiley beremiz" dep bórikterin aspangha atyp alaqaylap jatyr. Eki tarap ókilderining kózge kórinip túrghan óreskel qateleri - taqyrypqa qatysty zang baptarymen beytanystyghy. Endi, QR kez-kelgen lauazymdy túlghadan joghary túratyn Konstitusiyasy, Zany ne deydi eken, soghan toqtalayyq...
«Qazaqstan Respublikasyndaghy til turaly» QR Zanynyng 24 babyna sәikes, lauazymdy adamnyng memlekettik tildi bilmeymin degen jeleumen aryzdy qabyldaudan bas tartqany ýshin jәne basqa da joldar arqyly memlekettik tilding qoldanyluyna kedergiler jasaghany ýshin zang aktilerimen jauapkershilik kózdelgen. Atalghan bapqa sәikes, jauapkershilik menshik nysanyna qaramastan, mekemening birinshi basshysyna jýktelgen. Oghan qosa, 2007 jyly Múhtar Shahanov bas bolyp ózgeris engizgen Zang jobasyna sәikes, kez-kelgen memlekettik qyzmetker ózi qyzmet atqaratyn mekemege jýgingen azamattyng hatyna (ótinishine, aryzyna, t.b.) memlekettik tilde nemese sol jýgingen tilde jauap beruge ERIKTI (oryssha aitqanda "na svoe usmotreniye").
Onymen qatar, «Tútynushylardyng qúqyqtaryn qorghau turaly» QR 2010 jyldyng 4 mamyryndaghy №274-IV Zanynyng 24 babynyn, 1-tarmaghyna sәikes, «Satushy (dayyndaushy, oryndaushy) tauar (júmys, kórsetiletin qyzmet) turaly, sonday-aq satushy (dayyndaushy, oryndaushy) turaly qazaq jәne orys tilderinde aqparat beruge mindetti». Endi qasang tilmen jazylghan osy baptardy "jalpaq tilmen" "tәpsirleyik"...
Eger, siz kez kelgen memlekettik mekemege memlekettik qazaq tilinde ótinish nemese aryz bildirseniz, sizge sol memlekettik tilde jauap beruge MINDETTI.
Endi memlekettik emes (kommersiyalyq, kommersiyalyq emes) mekemeler de siz qay tilde jýginseniz (hat jazsanyz) - sol tilde jauap beruge mindetti. Oghan ekinshi keltirgen QR «Tútynushylardyng qúqyqtaryn qorghau turaly» Zany mindetteydi. Sondyqtan, qúr shulay bermey, qoldanysta bar Zang baptaryna sýienip, әreket ete bergen dúrys.
Núraddin Sadyqov
Facebook-tegi paraqshasynan