Býginde әlem kýrdeli jahandyq sayasy jәne ekonomikalyq ýderisterge tartylyp otyr. Jer asty qoynauyndaghy múnay men energiya quatyn beretin ónimder baghasynyng qúldyrauy nәtiyjesinde kóptegen elderdi jaylaghan ekonomikalyq daghdarys býkil әlemdik ekonomikagha jәne onyng ajyramas bóligi retinde bizding elimizge de eleuli yqpal etude. Halyqaralyq ahual da kýrdelenip, órkeniyetti elder arasyndaghy qayshylyqtar úlghayyp, olardyng sanksiyalyq teketiresi kýsheye týsude.

Terrorlyq qater de úlghayyp keledi, ónirlik janjaldardyng jana oshaqtary payda boluda. Bosqyndardyng jahandyq tolqyny planetanyng jana ónirlerin birinen song birin basyp aluda. Álemdik sauda kólemi tómendep, qor naryqtary qúldyrauda. Álemning búryn-sondy bolmaghan jana bet-beynesi qalyptasyp keledi. Álemdik dengeyde júmyssyzdyq pen qosa azghyndau órship túr. Sonyng saldarynan juyrda Germaniyada bosqyndar tarapynan jergilikti nemisterding qyz-kelinshekterin jappay zorlap ketu qylmystary tirkelgenin estip, tórtkýl dýnie dýr silkindi.

AQSh pen Batystan jasalghan aqparattyq tasqyn, tehnokrattyq damu, óz jemisin bere bastady, qazaq últyna tәn qasiyetterining bәrin jalmap, kemirip, qúrtyp barady. Jaqynda 29 qantar kýni keshqúryn KTK telearnasynan keshki janalyqtardan keyin «Nasha pravda» tok-shouy «Polnyy striptiyz» degen baghdarlamasy bolyp ótti. Aldymen 20-25 jastaghy laqap attary «Pers» «Drama» «Shnayder» degen ýsh jigit ortagha shyqty. Týngi klubtarda jalanash kýide by biylep, aqsha tabatyndargha úqsaydy. «Estimegen elde kóp» demekshi, 15-20 jyl búryn osyndayda mamandyq bolady dep kim oilaghan. Álgi jigitterding týrlerinen qysylyp, qymtyrylu degen sezim joq, ólip qalghan. Birinen song biri jarysyp sóilep eki ezui eki qúlaghynda – mәz. Ar-namystan júrday. Baghdarlama jýrgizushi Aleksey Shahmatov ortagha shyghyp ónerlerindi kórsetinder dedi. Esh oilanbastan ýsheui ortagha әskery kiyimmen shyghyp, aqyryn biylep túryp sheshine bastady, úry itke qúiryghy sekildi búlghandap baryp aldynghy qatarda otyrghan tósining jartysy ashyq anasynday әielding keudesine basyn tyghyp alyp iyiskelep ólip bara jatyr. Sol baghdarlamagha qatysyp otyrghan jas-kәrilerding bireui «yn» demeydi, telearnany tamashalap otyrghan milliondaghan kórermenderge qúrmet atymen joq.

«Boyaushy, boyaushy degenge, saqalyn boyapty» degen sóz osyndayda aitylsa kerek. Qazaqstanda demokratiya degenge – elin qorghaytyn er azamattardy sheshingenin kórsetkeni ýshin, KTK telearnasyn  jauapqa tartu kerek. Áytpese, búdanda  soraqy kórinisterge kuә boluymyz ghajap emes. Álemning birde-bir músylman memleketinde osynday baghdarlamalardy el-júrt jata qoymaghan uaqytta, soraqy týrde jarnamalamaydy. Mәdeniyet ministri ay qarap otyr ma?

Juyrda әnshi Arman Qonyrbaevtyng ýiinde týsirilgen «Júldyzdy shanyraq» baghdarlamasyn kórip tang qalghanym bar. Armannyng kelinshegi әnshi Asha Mataydyng әkesi «Obratnaya storona» filiminde basty rólderding birin somdaghan qyzyna jalanash kýiinde dushqa týsetin epizod jayynda úsynys týsken sәtti dastarhan basyndaghy júrttyng kózinshe bayandap berdi. Alghashynda kinogha týsuden bas tartqan Ashagha әkesi óz kenesin aitqan.

«Qyzym sen perdening artynda túrasyn. Týse ber, tanymal júldyz bolasyn. Onda túrghan ne bar? Dushtyng ar jaghynda әdemi qyzdyng silueti túrady, sen bireumen qúshaqtasyp, sýiisip túrghan joqsyn, jalghyz ózing dushqa týsip túrsyn, kiyimmen emes, bylay da әdemi ekenindi býkil Qazaqstan kórui kerek» dedim dep jarty әlemge jar saldy, Ashanyng әkesi.  

Ashanyng anasy Bәtes apay bolsa, «Bir kýni Asha sahnalyq kóilegin ýide úmytyp ketip, konsertke basqa kóilek kiyip shyghuyna tura keldi. Álgi kóilegi tym qysqa kórinetin. Konsertten keyin әkesi Ashany kórip, «qyzym osynday kóilek kiyip jýr, taghy da qysqaraq kiysen, «seksualinyi» bolasyn» dedi dep aidy aspannan biraq shyghardy.

Qazirgi kýngi jetken jerimiz osynday. Jogharydaghy eki mysaldy aitu sebebim últymyzdyng ózine tәn mәdeniyeti, tili, ruhy bolmaghan jaghdayda biz ózgege de kerek emespiz aghayyn! Adam retinde óz bolmysy bolmaghan, ózgege eliktep, basqalardyng jyltyraghan beynesin ózine betperde qylyp kiyip alugha úmtylghan ruhsyz halyq, újdansyz últ eshkimge kerek  emes. Adam ózin  adamzat aldynda últtyq bolmysy arqyly tanytady. Odan ózgening barlyghy adam tabighatynan tys, mәdeniyetke jat, sayasy etiyketke negizdelgen qoghamdy adastyratyn jalghan nәrseler.

Kóp  sóz  aitqan  búrynghy  bilimdiler,

Paydalansyn, úqsyn dep keyingiler.

Syngha  salyp  talghamay talapty jas,

Sonyn  bәrin  qatesiz  jón dep biler.

Olay  emes, oilasan,  talay  min  bar.

Búryn shyn, qataly  shyn, anyq  shyn bar.

U  berdi me, susyn  dep  su  berdi me,

Kózin  júm da, júta ber degen kim bar? – dep Shәkәrim qajy Qúdayberdiúly aityp ketken eken jaryqtyq.

Júmamúrat  Shәmshi, tariyh  ghylymdarynyng kandidaty  

Abai.kz