«Aldaghy Mәjilis saylauynda últshyldar qay partiyany qoldauy kerek?» degen saual songhy kýnderi jii estiletin boldy. Onyng ishinde saylaugha boykot jariyalap, mýlde qatyspau, dauys bermeu kerek degen de oilar da aityluda. Sonymen birge últshyl azamattar týrli partiyalargha kirip, sol arqyly Parlament minberine kóteriluge tiyis. «Mәjiliste últshyldar kóp bolsa, jaghday jaqsarady, últ mýddesi qorghalady» degen synaydaghy úsynystar da qylang berude.

Endi sәl saralap, saraptap qaraytyn bolsaq, besinshi shaqyrylymda Mәjilis tórinen tabylghan ýsh partiyanyng keminde ekeuinen saylanghan deputattar ishinde ózderin «últshylmyz» dep sanaytyndar, tipti sol arqyly óz immidjin jasap jýrgenderi de boldy. «Alashorda» partiyasynyng ornyn basqysy kelgen, sayasy baghdarlamasynda «Bizding partiya HH-ghasyrdaghy alashordashylardyng izbasarlarynyng biri bolady»  dep jazghanyn da kórdik.  Alayda ol úrandar ýlken bastamamen úlasa almady,  ary ketkende  «dóngelek stoldar» men shaghyn jinalystarda kópirte sóilep, kólgirsip bayandama jasaumen ayaqtaldy.

Tipti Parlamentke at basyn tirey almaghandardyng ishinde de últtyq mýddeni tu etip ústap, últshyldyqtyng minberine ainalghysy kelip otyrghany bayqalmaydy.

Qazirgi birigip, kýsheyip kele jatqan jýieli-jýiesiz últshyl toptardyng qay qaysysy da belgili bir partiyany qoldaugha әzir emes. Sebebi, partiyalardyng bәri býgingi biylikting aitqanynan shygha almaydy nemese biylikting ózi qúrghan. Al biylikting úrany – qazaqstandyqtardan túratyn kóp últty Qazaqstan qúru. Sóite túra memleket qúrushy qazaq últynyng mýddesin әlsiretip, Qazaqstan halqy assambleyasy siyaqty zansyz biylik instituty arqyly últshyldyqty auyzdyqtap ústau.

Olay bolsa saylauda últshyl toptar qay partiyany qoldauy kerek?

Partiyalardyng deputattyqqa ýmitker tizimine kiretin últshyl belsendilerding tizimin jasap, partiyalar aldyna naqty talap qoi, sol talapty oryndaghan partiyalardy qoldau da úsynyldy.

Búl da kókeyge qonymdy úsynys deyik... Biraq, qay partiya ózining saylaualdy nemese jalpy sayasy baghdarlamasyn búljytpay oryndap keledi? Ekinshi jaghynan, Mәjiliske basqa qanday partiya kelse de kóp dauys alatyn biylik partiyasy jәne onyng synary Qazaqstan halqy assambleyasynyng degeni bolady. «Olay bolsa aram ter bolyp nege kerek?» degen de oy tuyndaytyny zandylyq.

Ekinshi jaghynan, «solay bola beredi, bәribir» dep teris qarap jatyp alghannan jýiening de, biylikting de ózinen ózi ózgere salmasy taghy anyq.

Olay bolsa ne istemek kerek?

Osy jerde QR «Sayasy partiyalar turaly», «Qoghamdyq úiymdar turaly», «Kommersiyalyq emes úiymdar turaly» jәne «Qoghamdyq baqylau turaly»  zandarynyng negizinde partiyalar janynan qoghamdyq kenes qúrugha bolady.

Ol kenes partiyagha baghynyshty emes, sayasy әriptestik negizinde qúryluy tiyis. Ol keneske últshyl toptar men últshyldyq baghyttaghy qoghamdyq úiym jetekshilerin toptastyryp, sol jerde partiyamen birlese otyryp, arnayy baghdarlamalar men josparlar jasaugha mýmkindik tuady.

Osy orayda shashylyp, әr úiym әr  jaqqa emes, jalpy últshyl toptar bir partiyany qoldaghany dúrys. Biraq, qazirgi tanda qay partiyany qoldau kerek?

Shyndyghyna kelsek, songhy 20 jyl ishindegi biylik sayasatynyng nәtiyjesine qaraghanda, «aldymen ekonomika, artynan sayasat» ústanymynyng jemisi óz apageyine jetken qazirgi sәtte ózin últshylmyz dep sanaytyn sanaly azamattyng bәri biylikke oppozisiyalyq baghytty ústanuy tiyis dep oilaymyn.

Biraq taghy da ózin resmy oppozisiya retinde dәripteytin partiya da, QR «Parlamenttik oppozisiya turaly» zang jobasyn úsynghan partiya da shynayy oppozisiya bola almay otyr.

Sózding týiini, «Bez butylky ne razberyoshisya» dep orys aghayyn aitqanday últshyldardyng saylau turaly naqty ústanymyn belgilep, qay partiyany qoldauy kerek ekenin anyqtau ýshin kezekti  Halyq ókilderining qúryltayyn   nemese Qazaq Últtyq kenesining keneytilgen mәjilisin ótkizu qajettiligi tuyndap otyr.

Sol jerde kózi tiri últshyldar bas qosyp, tek aldaghy saylau ghana emes, daghdarys jaghdayyndaghy elding erteni, últtyng bolashaghy turaly da keleli oy aitylyp, kesimdi sheshim qabyldanuy tiyis dep oilaymyn. 

Maqsat Iliyasúly, zanger, Qazaq Últtyq kenesining mýshesi

Abai.kz