1995 jyly eki jaqty qol qoyylghan “Qazaqstan Respublikasy men Resey Federasiyasy arasyndaghy Bayqonyr qalasynyng mәrtebesi jәne ondaghy atqarushy organdaryn qúrudyng tәrtibi men olardyng mәrtebesi turaly” Kelisim turaly osylay demeske amal bolmay túr. Sebebi osy qújattaghy 10-baptyng ýshinshi bóliginde: Bayqonyr gharysh kesheni jalgha berilgen kezende Qazaqstan Respublikasynyng myna organdary júmys isteydi: sot, prokuratura, Últtyq Aerogharysh agenttigi, Qazaqstan Respublikasy preziydentining arnayy Ókili, memlekettik mýlik komiyteti, QR Últtyq Bankining bólimshesi, әskery komissariat, QR ishki ister Ministrligi men Memlekettik tergeu komiytetining ókildikteri. Búl organdar qayta tirkeluge jatpaydy, - dep jazylghan.    

1995 jyly eki jaqty qol qoyylghan “Qazaqstan Respublikasy men Resey Federasiyasy arasyndaghy Bayqonyr qalasynyng mәrtebesi jәne ondaghy atqarushy organdaryn qúrudyng tәrtibi men olardyng mәrtebesi turaly” Kelisim turaly osylay demeske amal bolmay túr. Sebebi osy qújattaghy 10-baptyng ýshinshi bóliginde: Bayqonyr gharysh kesheni jalgha berilgen kezende Qazaqstan Respublikasynyng myna organdary júmys isteydi: sot, prokuratura, Últtyq Aerogharysh agenttigi, Qazaqstan Respublikasy preziydentining arnayy Ókili, memlekettik mýlik komiyteti, QR Últtyq Bankining bólimshesi, әskery komissariat, QR ishki ister Ministrligi men Memlekettik tergeu komiytetining ókildikteri. Búl organdar qayta tirkeluge jatpaydy, - dep jazylghan.    
Nege ekeni belgisiz sol kezde bekitilgen osy tizimge jergilikti birneshe memlekettik organdar engizilmey qalypty. Jәne kezinde memleketti basqaru biyligin reformalau barysynda aty men zaty neshe mәrte qúbylatyn qúrylymdardy qatargha qosudyng onaylatylghan tetigi qarastyrylmaghan. Eger tolyqtyrular jasalatyn bolsa mindetti týrde taraptardyng arasynda taghy da kelissóz jýrgizilui tiyis. Búl júmystardy ýilestiru eki jaqtyng Ýkimeti arasynda qúrylatyn birlesken komissiyanyng qúzyrynda. Biraq ókiletti júmys toby bes jyldan beri osy baghytta engiziletin tiyisti ózgeristerdi ózara maqúlday almay әlek. Osy aralyqta jaldyq sipattaghy ónirde ornalasqan otandastarymyzdyng Konstitusiyada belgilengen azamattyq qúqyqtaryn jan-jaqty qamtamasyz etu baghytynda qyzmet atqaratyn qúrylymdardyn  sany otyzgha juyqtady.
Qyzylorda oblystyq әdilet deparamentining qúzyryndaghy Bayqonyr  qalalyq  әdilet  basqarmasy  elimizding “Neke jәne otbasy”  turaly  Zanynda kórsetilgen azamattardyn  hal aktilerin  memlekettik  tirkeumen ghana  ainalysugha mәjbýr bolyp otyr. Óitkeni qúqyqtyq negizdegi qújattardy Resey Ýkimeti tarapynan jasaqtalatyn jergilikti atqaru biyligi rәsimdeydi. Kәsipkerlikpen  ainalysatyn zandy jәne jeke túlghalardyng bәri derlik kórshi biylikting zannamalarymen júmys jýrgizetindikten búlarmen de biregey baylanystary joq.  Sondyqtan elimizding “Neke jәne otbasy”  turaly  Zanynyn  163 babyna sәikes  tuu  men  qaytys bolghan   jәne  nekege  túru men  nekeni búzu, bala asyrap alu, sonday-aq aty-jóni men tegin  ózgertu  túrghysyndaghy  azamattardyn  hal aktilerin  memlekettik  túrghydan tirkeumen ainalysatyn әdilet basqarmasy  shekteuli shenberde júmys jýrgizuding tar shenberinen asa almay otyr.
Al, reseylik sarapshylar bolsa strategiyalyq manyzy zor nysandaghy qazaqstandyq qúrylymdar júmysynyng jýieli jalghasuyna qarsy kertartpa pikir ústanyp keledi. Atap aitqanda búl aumaqtaghy otandyq kedenshiler újymynyng on alty jyldyq tútas tarihy bar. Sala mamandary eki jaqty kelisimderge qaraylaghanymen otanymyzdyng ekonomikalyq qauipsizdigin qorghaugha basymdyq berude. Áytse de kóptegen shekteulerding kesirinen gharysh keshinine syrttan әkelinetin tauarlardyng maqsatty paydalanyluyn resmy týrde tekseruge mýmkindigi joq. Demek olar gharyshtyq baghdarlamalardy jýzege asyrugha arnalghan baghaly dýniyelerding kommersiyalyq maqsattargha júmsalmauyn baqylaytyn qúziretinen airylyp otyr. Osy túrghydan ortaq týsinistik tabugha úmtylghan qazaqstandyqtar bastamasyn talqylaytyn qarsy jaq әli de ala-auyz kórinedi. Búl qayshylyqty kózqaras týrli kelensizdikterge jol ashqany bayqala bastady.             
Reseyding SENKY federalidyq memlekettik kәsipornyna qarasty  SENKIKOM filialyndaghy lauazymdy túlgha 2005 jyly osy mekemege jenildetilgen tәrtip arqyly әkelingen tauardy “Permskie avialinii” mekemesine satyp jiberui kesirinen keltirilgen zalal retinde 3 360 340 tenge shyghyn memleket esebine qaytarylsa, 2006 jyly “Baykonurenergo” memlekettik birtútas kәsipornyna jetkizilgen baghaly dýniyelerding óz maqsatynda paydalanyluyn tekseru kezinde elimizding ekonomikasy 6 601 058 tenge ziyan shekkeni naqtylanghan-dy. Odan keyin “Qiyr” әuejayynan Mәskeu qalasyna baghyt alghaly túrghan úshaq jolaushylarynyng zattaryn rәsimdeu kezinde Resey Federasiyasynyng A.N.esimdi azamatyn resmy týrde toqtatugha mәjbýr bolghanyn bildik. Gharysh ailaghyndaghy 44108 әskery bólimning qyzmetkerining qol jýkterin tekseru barysynda kýdik rastalyp, jeke kiyimderining arasynan alty sellofon paket tәrkilenedi. Ol óz sózinde jasyl týsti jәne erekshe iyisi bar ósimdik tәrizdes belgisiz týiinshekterdi Mәskeuge alyp barghysy kelgenin aitypty. Arnayy jýrgizilgen sot-himiyalyq saraptamanyng qorytyndysynda jalpy salmaghy 324,1 gramdy qúraytyn búl narkotikalyq zat esirtki aralasqan keptirilgen marihuana ekendigi anyqtalypty. 
- Kontrabandaghy qarsy kýres bólimi әlgi azamatqa qarsy Qazaqstan Respublikasy Qylmystyq Kodeksindegi 250 baby jәne 259 babynyng birinshi bólimderi boyynsha qylmystyq ister qozghap, keyinnen Bayqonyr qalasyndaghy qazaqstandyq prokuratura arqyly Resey Federasiyasynyng Qorghanys Ministrligining gharysh ailaghyndaghy әskery prokuraturasyna tergeu rettiligine baylanysty joldanghany ras, - deydi otandyq kedenshiler. Al, byltyr Qazaqstan Respublikasy Ishki Ister Ministrligining Bayqonyr qalasyndaghy Ókildigining qyzmetkerleri irgeles Qarmaqshy audanyna qarasty Tóretam kentindegi avtokólik beketining janynda narkotikalyq zatty zansyz saqtaumen birge  tasymaldaugha tikeley qatysy boluy mýmkin eki kýdiktini qúryqtady.  Olardyng aty-jónderin anyqtau barysynda 1977 jyly tuylghan Vakulenko Andrey Vyacheslavovich pen 1962 jyly tuylghan Kim Eduard Livovich Bayqonyr qalasynda túratyn Resey Federasiyasynyng azamattary ekendigi naqtylghan. Olardyng jeke basyn tintu kezinde alghashqysynan 8,65 gr. geroin tәrkilense, songhysynyng boyynan da 12,02 gramm tabylghan. Ayghaqty zatty ózderiniki ekenin moyyndaghan sheteldikter uly úntaqty әkelu ýshin Shymkent qalasyna arnayy baryp, beytanys kisiden alghandaryn aitypty. Osy derek boyynsha qylmystyq is qozghalyp, kinәliler jazalandy. Basqa da baghyttardaghy osynday olqylyqtardyng sony zansyzdyqtargha úlaspauynan saqtanu ýshin gharysh kesheninde tirkelgen qazaqstandyq qúrylymdardy arnayy tizimge jedel týrde engizu qajettiligi joghary dengeyde de talqylandy. Nәtiyjesinde N.Nazarbaev pen V.Putin “Qazaqstan Respublikasy men Resey Federasiyasy arasyndaghy Bayqonyr keshenining tiyimdi paydalanyluyn qamtamasyz etu baghytyndaghy yntymaqtastyqtardy ilgeri damytu jónindegi” Memorandumdy (09.01.2004j) maqúldau barysynda eki jaqtyng Ýkimetterine búryn qabyldanghan birneshe kelisimderding mәtinine zaman talabyna say qayta týzetu jasaugha naqty tapsyrmalar berilgenin de bilemiz.
Biraq jaldaushylar jaghy osy mindettemelerdi jýzege asyrugha kelgende ylghay da qúlyqsyzdyq tanytyp jýr. Týrli syltaumen keyinge syrghyp qalatyn qújattardaghy kemshilikterding kimderding mýddesine  tiyimdi júmys istep túrghanyn angharu asa qiyn emes. Qysqasy jaldyq sipattaghy Bayqonyr qalasy  reseylikterding yrqyna baghyp, Qazaqstan ókimetining zandaryna baghynbay barady.

Núrlan TILEGENÚLY, jurnalist. Bayqonyr qalasy, 29. 05. 2009 jyl.