Endi jetispey túrghany osy edi. Aldaghy uaqytta qazaqstandyq dәrihanalarda balalargha arnalghan mýsheqaptar (prezervativter) satylymgha shyghuy mýmkin.

«Vremya» basylymyna silteme jasaghan «Nur.kz» sayty osylay dep jazady.

Qazaqstandyq psihologtardyng aituynsha, 12 jastan bastap balalardyng jynystyq tәjirbiyeleri payda bolady. Sondyqtan oqushylardyng basym kóbisi mektep qabyrghasynda jýrip-aq, jynystyq qatynastargha týsip ýlgeredi-mys.

Psiholog Irina Terentievanyng pikirinshe, ýidegi ata-ana óz balalarymen seks jәne kontrasepsiya taqyrybynda ashyq pikirlese almaytyndyqtan, búl qazirgi kýngi ózekti mәselege ainalyp otyr.

«Qazir 70 payyz qazaqstandyq mektep oqushylary jynystyq qatynasqa týsip ýlgergen. Balalargha arnalghan mýshe qaptardyng eresekterdikinen aiyrmashylyghy olardyng ólsheminde bolmaq»,- deydi Terentieva hanym.

Onyng pikirinshe, mektep qabyrghasynan bastap әielder dәrigerleri (giyekologtar) qyz balalargha jýkti bolyp qaludyng aldyn-ala sharalaryn ýiretui tiyis. Sirә, Terentieva hanymnyng aityp otyrghany mynau mýshe qaptar bolsa kerek.

«Kóbinese, qazirgi jasóspirimder arasynda pәktikten aiyrylu emes petting qyzyq. Pәktikting saqtaluy sizding balanyzdyng jynystyq qatynasqa týspegenining kepili bola almaydy»,-deydi psiholog.

Ózining aituynsha, Terentieva hanymnyng jeke tәjirbiyesinde eng jas әke atanghan jigitting jasy – 15 te bolghan. Ózining óshleminen ýlken mýshe qappen jynystyq qatynasqa týskendikten, qyz jýki bolyp qalghan.

"Bәrimiz týsik tastaudyng ýlken kýnә ekenin bilemiz, búl - balany óltiru. Ondaygha jol bermeu ýshin ata-analar, tipti 2 - 2,5 jasynan bastap múnday taqyryptardy ol týsinetin tilde birtindep qozay bastauy qajet", - deydi ol.

Irina jynystyq qatynas turaly qyz balalarmen de ashyq sóilesu kerektigin eskertti. Onyng sózine sensek, qazirgi jetkinshekter internet arqyly da jynystyq qatynas turaly kóp nәrseni bilip alady, sol sebepti jynystyq qatynasqa týsuding ózindik mәdeniyetin ata-anasy týsindirgeni abzal.

Qazaqstanda kәmelettik jasqa tolmay jýkti bolyp, jasandy týsik jasatatyn nemese ana atanatyn qyzdar jyl sayyn kóbeyip keledi. Mamandar kóp jastardyng jýktilikten saqtanu joldaryn bilmeytinin aitty. 

Mamandar jasósirimder arasyndaghy múnday jaghymsyz ýrdiske «olargha beriletin aqparattyng azdyghy kinәli» deydi. 

Dýniyejýzilik densaulyq saqtau úiymynyng mәlimeti boyynsha, jyl sayyn әlemde 16 milliongha juyq qyz bala kәmelettik jasqa tolmay jýkti bolady. Bir jylda 15-19 jastaghy ýsh million boyjetken qauipti týsik jasatady.

Mysaly, biylghy jyldyng ózinde Qazaqstannyng qalalarynan búryn-sondy kóz kórip, qúlaq estimegen súmdyq jaghdaylargha kuә boldyq. Jol jiyegine kólik terezesinen laqtyryp ketken shaqalaq nemese dәrethana tesiginen tabylghan nәreste t.s.s. oqighalar songhy kezderi qaptap ketkeni jasyryn emes. Úyadan tәrbie bere almasaq, ýkilegen qyzdarymyz ýide otyryp jýkti bolyp jatsa aiyp sizden. Endeshe balalargha býldirshin kezinen bastap jynystyq aqparattardy ýirete beru kerek dep otyrghan  psihologtardyng sózimen keliskenimiz jón be?!

Qazaqstanda balalargha arnalghan mýsheqaptar kerek pe?

Gýlzat Toghjan

Abai.kz