QR Bilim jәne ghylym ministrligining juyrda shygharylghan № 26 búiryghyna qatysty pikir, qoghamda әli de qyzu talqylanuda. Atalghan búiryqtyng 2.13-tarmaghynda mektep formasyna qanday da bir dinge qatysty aiqyndaytyn kiyim elementterin qosugha jol berilmeytindigi aitylghan bolatyn.

Osydan keyin búl talapty jaqtaushylar da, dattaushylar da tabylyp jatty. Alayda, orta bilim beru mekemelerining birynghay kiyim formasyna qoyylatyn talaptar kóptegen memleketterde bar tәjiriybe.

Qoghamnyng qyzu talqysyna týsken búl mәselege qatysty mamandardyng pikirlerine jýgingendi jón sanadyq.

Aydar Ábuov, filosofiya ghylymyng doktory, professor

BIREGEY MEKTEP FORMASY  –  ORTAQ ShEShIM

Zayyrly memleketting atqaratyn qyzmeti men diny qúndylyqtardyng baghdary men talaby әrtýrli boluy qazirgi әlem elderining basym kópshiligine tәn qúbylys. Olay bolatyny, memlekettik jýie sol qoghamda ómir sýrip, bilim alyp jatqan barlyq azamattargha birdey mýmkindikter jasaugha negizdeletin bolsa, diny qaghidattar belgili bir dindi ústanushylargha ortaq mindetter jýkteydi.

Elimizde songhy birneshe jyl kóleminde qoghamda ekiúshty pikir qalyptastyryp jatqan týitkildi mәselelerding biri - mektepte diny ýlgidegi kiyim kiige qatysty ústanymnan tuyndap otyr. Bilim jәne ghylym ministrligining jaqynda ghana bekitken jalpy orta mekteptegi kiyim formasyna qoyylatyn talaptardyng ishinde bilim beru mekemelerinde diny ýlgidegi kiyim ýlgilerine jol berilmeytindigi aitylghan bolatyn.

Búl, eng birinshiden, memleketting әrtýrli etnikalyq jәne konfessiyalyq erekshelikterge ie azamattardyng ortaq bilim aluyna jaghday jasau qajettiliginen tuyndaydy. Eger memleket belgili bir dinning mýddesine basymdyq berer bolsa múnday jaghday basqa konfessiyalardy ústanushylargha әdiletsizdik bolar edi. Al ekinshi jaghdayda, yaghny barlyq  konfessiya ókilderine bilim beru mekemelerinde kiyimge qatysty tolyq tandau berilip, erkin forma úsynylatyn jaghdayda әrbir konfessiya ókilderi ózderining ózindik erekshelikterin kórsetuge tyrysyp, oqushylar arasynda qayshylyqtyqty qarym-qatynas oryn alghan bolar edi.

Bizding elimizde Konstitusiyada oryn alghan memleketimizding zayyrly sipatyna sәikes barlyq diny senimderge qúrmet kórsetilip, olar qarqyndy damyp keledi.

Desek te, mektep formasyna qatysty bekitilgen jana talaptargha jekelegen dindar azamattardyng birjaqty syny pikir tanytuy kórinis berude. Múnday synarjaq kózqaras ústanudy  qate dep sanaymyn, óitkeni әrbir dindar azamat ózining diny senimine barynsha qúrmetpen qaraytyn memlekettik organnyng ústanymdaryna týsinistik tanytyp, óz  boyyndaghy  ruhani-adamgershilik qaghidattardy jetildiruge jәne tolyq bilim alugha talpynuy tiyis. Eng bastysy, búl talaptar mektep oqushylaryna ghana qoyylyp otyrghanyn eskeruimiz qajet.

Múnday ortaq forma tәjiriybesi әlem elderinde keng taralghan tәjiriybe. Sondyqtan naghyz músylmandy ruhany dýniyesi bay jan-jaqty damyghan adam dep aitar bolsaq, ol zaman aghymyna ilese otyryp, ózining san qyrlylyghymen basqalargha ýlgi bola bilui kerek.  

Dosay KENJETAY, filosofiya jәne teologiya ghylymdarynyng doktory, professor:  

DIN ATRIBUTTARDY JELEU ETUGE JOL BERILMEYDI

Islam dininde adamdar jynysyna qaramastan jaratylysynan teng bolghandyqtan әiel men er adamdargha bilim alu birdey paryz etilgen. Býgingi jahandanghan dýniyede, zayyrly bilim sapasy túrghysynan elimiz basqalarmen terezesi teng bolu maqsatyn ústanady. Sondyqtan,  orta mektepte oqityn kez kelgen oqushyny din atributtaryn jeleu etip, memlekettik mekemede oqshaulanuyna, daralanuyna, erekshelenuine jol berilmeydi. Mektep jasyna jetken barlyq balalar mektepten bilim aluy shart deytin bolsaq, mektep kiyimine qatysty janadan bekitilgen talaptardan eshkim attap kete almaydy.

Sondyqtan azamattar memleketting jalpy bilim beretin orta mektepterde ortaq kiyim ýlgisin engizu talaptaryna moyynsúnulary tiyis.

Múhitdin ISAÚLY, teologiya ghylymynyng doktory, islamtanushy:

BALANY MEKTEPKE JIBERMEU– ENG ÝLKEN KÝNÁ

Bizding elimizding basty bir qúndylyghy - adamnyng jeke basyna erekshe mәn berip, onyng bilim aluyna, densaulyghyn saqtaugha, júmys isteuine, demaluyna barynsha jaghday jasaluy keninen qarastyrylghanynda. Atap aitqanda, elimizde balalardyng mektepke baryp bilim aluy zanmen mindettelgen.

Jalpy, bilim alu - Islamnyng eng basty qúndylyghy. Sol sebepti, Qúrannyng eng alghashqy ayaty «Oqy! Jaratqan Allanyng atymen oqy!» dep týsti. Allanyng búl jerde «Oqy!» dep otyrghany qay kitap? Ol eki kitap.

Biri - Qúran kitaby, al ekinshisi - jaratylys kitaby. Al jaratylys iliminen habary joq adam Qúrandy dúrys týsine almaydy. Osy túrghydan alghanda mektep qabyrghasynda oqytylatyn himiya, matematika, biologiya jәne taghy basqa pәnderding barlyghy dýniyening qúdiretin  tanugha jol ashady.

Demek, mektep - qasiyetti oryn. Býgingi tanda mektepting kiyim formasy «hijabqa» sәikes kelmeydi dep, býldirshin sәby balany Allanyng eng manyzdy paryz etken iliminen aiyrugha bolmaydy.

Men osy jerde myna nәrseni ashyq aitqym keledi. Balany mektepke jibermey «jahiyl» etu, yaghny qaranghy nadan etu - eng ýlken kýnә.

Al mektepte «basqa oramal tartugha» kelsek, ol pәlendey basty mәsele emes. Ol ekinshi mәsele. Áueli ilim almaghan úrpaqtan kýni erteng «jahiyl», qaranghy qogham shyghady. Biz osyny myqtap týsinip aluymyz qajet.

Abai.kz