Barboldyng qoynynda jatqan... tfu!.. qoyyn qaltasyndaghy telefony  qanghyrlay qaldy. Dereu alyp, betin ashsa, «Kókbúlaq» shipajayyna ketken aghasy Kópboldyng qaltatelefonynyng nómiri jetip kelipti!  Týrtip qaldy – Kópekeng sóiley jónelip: «Ua, inishegim! Mәjilisimizge «svejyi» deputat bolyp saylanghanynmen qúttyqtaymyn! Al endi sen maghan osy qazir qayyra shyldyrlat, men – eski deputatpyn, maghan aqsha problema bola bastady, sen – jana deputatsyn, saghan aqsha problema bolmaydy, davay shyldyrlat!» dedi de, joq boldy, «...kórgen týstey, saghymday».

Kisi boyy ainanyng aldynda túrghan Barbol da, «egizi» de jymyndasyp, kóz qysysty da, Barbol búrylyp, irgeles bólmege bettep, sondaghy divangha jantaya ketip, aghasynyng aitqanyn istedi, davay shyldyrlatty.  

Inisi:

- Agha, men...

Aghasy:

- IYә, sensin. Men seni jana qúttyqtadym, endi, inishegim, auzyndy jap ta, meni tynda. Sen Mәjilisting deputaty mandatyn әli alghan joqsyn, menen qalghan jyly oryngha әli qonjighan joqsyn, oghan deyin, iyә, deputattyq tórt jýz myng tenge ailyghynnyng avansyn әli uystap ýlgirgen joqsyn, sondyqtan, sen, sirә, alyp jýrgen 65 myng tenge ailyghynnyng jartysyn asap ta qoyghan shygharsyn, qalghan jartysyn ýnemde, yaghny telefonyndy túralatpa, sózimdi bólme, aitqanymdy kókeyine kilkitip qúiyp al.  Dýrekeng sening kózinshe maghan bergen uәdesin jýz payyz oryndady, seni deputat qyldy! Endi Astanagha, parlamentke barasyn, onyng myna men segiz jyl otyrghan Mәjilisinde  otyrasyn, mening ornymda. Eger menshe segiz jyl, tipti, eger Mәjilis osy jolghysha merziminen búryn taratylyp jibermese, on eki jyl otyrghyng kelse, mendey sabyrly bol, deputatqa sabyrlylyq aq nan men sary mayday, sýt pen qyzyl shayday qajet. Sen alghashqy bir aida eshqanday sózge, iske aralaspa. Mәjilisting tóraghasy da, eki jaghyndaghylary da: «Barbol Jaydaqúly myrza, siz búghan ne deysiz?» dep mazalay qoymas. Jalpy onda ne mәsele qaralsa da, mazasyzdanu, mazalau bola bermeydi, sebebi ónkey sabyrlylar jinalady. Sen zaldyng ishin sholyp, ol keng de әdemi, әbden kórip al, odan keyin tónireginde tizilip otyrghandardyng bet-auyzdaryna qarap, olar da saghan úqsas, yaghny dýrekenderi deputat qylghan erkekter men úrghashylar, toyyst, dúrystap qarap, dolbarlap meje jasap al, odan keyin ýzilisterde sәlemdesip, tanysyp ýiren. Tanysqanda, ózing bilesin, bala emessin, «әi, osy myqty-au, birde bolmasa birde kerek bolady-au!» dep jobalaghandarynmen búrynyraq tanys. Ol jaghyn ózgeden súray qoymaysyn, men bilem ghoy, tak shto... Otyrysta qay kýni nendey problemany talqylau bolatynyn Mәjilisting tóraghasy nemese onyng eki orynbasarynyng bireui kýnde tanerteng auyzsha habarlaydy, jazbasha taratyp ta beredi.  Men segiz jyl stajym baryn aittym ghoy, ózing de jaqsy bilesin, sol segiz jylda bizding kýntәrtibimizge deputattar jaq-jaq bolatyn mәsele, eger men tars úmytyp qalmasam, qoyylghan emes. «Mәjilisting mindeti – zang qabyldau» deydi. Bizde ne kóp, qabyldanbay jatqan zang kóp. Biz kýn sayyn solardyng on shaqtysyn birauyzdan qabyldap jýrdik. Tóragha: «pәlen zan», «týglen zan» deydi. Týske deyin bayandama jasalady da, týsten keyin ony talqylau bastalady. Bizde ne kóp, «sóilep ýirengen auyz kóp», erkegi bar, úrghashysy bar, biri tribunagha shyghyp, biri ornynda otyryp sóileydi. Meni ózing bilesin, men – sózding adamy emespin, isting adamymyn. Tóragha nemese orynbasary: «Davayte golosovati! Kto za?» dep qolyn kótergende men de kótere salamyn. Kótermesem de, birauyzdan qabyldanatynyn bilem. Sol bilgendigimning arqasynda sol segiz jylda tribunagha shyghyp tórt ret, ornymda otyryp bir ret sóiledim. Sonda neni aitqanym qazir esimde joq. Sózding adamy emespin, isting adamymyn ghoy. Al esimde qalghany – bizding qazaqsha birauyzdan qabyldap, oryssha qatyryp jazghan qalyng qaulylardyng Senatqa jiberilgenderi. Odan ary qaray qayda jiberilgenderin bilmeymin. «Biz qabyldaghan pәlen qaulynyng nәtiyjesi pәlendey boldy» degendi estigen emespiz, estimegen song qalay bilemiz?  Men múny saghan nege aityp  otyrmyn? Bilsin, úqsyn dep aghalyqpen aityp otyrmyn. Sen de sózge salynba. Talqylanatyn problema sensiz de talqylanady, qabyldanatyny sensiz de qabyldanady. Áldekimshe jelikpey, kiylikpey otyra bil. Atamyz qazaq: «Birinshi baylyq – densaulyq» dedi emes pe, sen sony bir miynót te úmytpa. Deputattyqty әitip-býitip, audaryp-tónkerip, ainalyp, orap ótip degendey, alugha bolady, mәselen, Dýrekenning arqasynda, al densaulyqty qaydan, qaytip, kimnen, kimning arqasynda ala alasyn? Eshkimnen y eshqashan! Tak chto... taghy ne aqyl aitayyn dep edim... Á, iyә, atamyz qazaq: «Ekinshi baylyq – aq jaulyq» degen, ózing bilesin. Sen, inishek, sony oilap kórshi! Auyldaghy kelindi eki balamen Astanagha sýirep qaytesin? Ol auylda otyra berer. Tórt jýz myng tenge ailyghynnyn, ol biyl mýmkin bes jýz myng tenge bolyp qalar, bizge әlgi daghdarys degenning púty besh tiyn dep jýrmiz ghoy, sonyng jýz myng tengesin salyp túrsan, múndaghylargha sol jetedi, al sen sol jaqtan bir myqtynyng qyzyn... toqta, toqtay túr, sonsong aitarsyn, eger aitaryng bolsa, iyә, bir myqtynyng qyzyn, kem degende ministrding qyzyn, tipti kýieuden qaytyp kep otyrghany bolsa da, nemese tughan qaryndasy bolsa da, eger materialdyq jaghdayynnyng jaqsy, óte jaqsy bolghany kerektigin adamsha oilay bilsen, solardyng birin iyemdenip al da, Astanada qal! Keyin qyzmeting de qatyp ketedi. Tәuekel etpey is bitpeydi. Bizding deputattardyng arasynda ózi Astanada túryp, Almatyda, Shymkentte toqal ústap, olaryna pәter, inomarka automәshin alyp bergender bolghan, onday iskerler senderden de shyghady, tak shto...  Atang qazaq aitqan: «Ýshinshi baylyq – on saulyq» degen, «qatyn alma, qayyn al!» degen, ózing bilesin, sonda ol mәsele de oidaghyday sheshiledi. Solay, qymbatty inim, «Mәjilisting deputatymyn!» dep qopandaushy bolma, tynysh otyr. Mensiz de órkendegen Qazaqstan sensiz de órkendeydi. Mine, saylau ótti. Sen saylandyn, aitpaqshy, Dýrekenning jaqsylyghyna jaqsylyq jasaudy úmytpa, ol jaghyn menimen aqyldas. Á, iyә, sen zalgha kirgeninde onyng ong qol jaqtaghy oryndyqtarynyng altynshy qatardaghy nómir jetinshisine otyrudy úmytpa. Onda men segiz jyl otyrghanmyn. Óte «udobnyi» jer. Ishing pysa bastaghanda ne «Jas alashty», ne «Datty» jasyryn oqyp otyrugha ontayly-aq! Al, ainalayyn, men boldym. Telefonyng talay tengendi qylghytqan shyghar, renjime, sau bol! Súraghyng bolsa, taghy habarlasarsyn. Men qazir analiz tapsyrugha baramyn. Saylaudyng qorytyndysy býgin-erteng shyghatyn bolar, sender parlament jaqqa býrsýgýni attanarsyndar, jolyng bolsyn! Altynshy qatardaghy jetinshi nómirli oryndy úmytpa! Davay sau bol!..

Barboldyng qúlaghyna japsyrghan qaltatelefonynyng jaghy qarysty.

Ghabbas QABYShÚLY

Abai.kz