Saylau turaly saualnamamyzdy jalghastyramyz. Esterinizge sala keteyik, keshe tómendegi saualnamagha Dos Kóshim, Rasul Júmaly, Maqsat Iliyasúly, Jarqyn Týsipbekúly qatysyp, pikir bildirgen bolatyn (http://abai.kz/post/view?id=7068). Sonymen,

1. Siz elimizde sayasy nauqannyng jýrip jatqandyghyn sezine alyp jýrsiz be?

2. V shaqyrylymdaghy Mәjilis deputattary ózderin ózderi merziminen búryn taratyp jiberu turaly ne ýshin úsynys jasady, esinizde me?

3. Saylau aldy nauqan qoghamdyq, búqaralyq sipat iyelenu ýshin qanday boluy kerek?

4. Saylau aldy júmystarynyng sýrensizdigi sayasy partiyalardyng sayasy belsendiligining tómendigimen qosa bizding elde sayasy tehnologiyanyn, sayasy mәdeniyettin, sayasy oidyng jetilmegendigin de bayqatpay ma, qalay oilaysyz?

5. VI shaqyrylymdaghy Parlament Mәjilisindegi deputtardyng qansha payyzy «Núr Otannan», qansha payyzy ózge partiyalardan boluy mýmkin? Boljam jasay alasyz ba?

Ámirjan Qosanov: sayasatker 

- Áriyne, sayasatta jýrgennen keyin saylaugha qatysty oqighalardy jiti baqylap otyrugha tyrysamyn. Biraq, saualynyzdyng týpki astaryn týsinip otyrmyn. Óitkeni qalyng júrtshylyq, erteng saylau uchaskesine baryp, dauys beretin halyqtyng kópshiligi tek qana jalpyúlttyq telearnalardan kýndelikti berilip kele jatqan partiyalar turaly sujetterden ghana maghlúmat aluda, tolyqqandy saylau nauqany bizde joq!

- «Daghdarys úlghayyp barady, sondyqtan da jana parlament kerek» degen synayda «týsinidirip» edi ghoy. Elding bәri bizden basqa eshbir el sol daghdarys dep, óz parlamentin ayaq asty taratyp, janasyn saylap jatpaghanyn biledi! Ol sebepting qúny bes tiyn! Sayasy koniunktura el ishindegi narazylyq odan sayyn kýsheyip, sharyqtau shegine jetpey túrghanda tezirek Mәjilisting jana qúramyn jana konstitusiyalyq merzimge qúrap alu kerektigin talap etti, biylik sol oiyn jýzege asyrdy. Basqa syltau da, sebep te joq!

- Ol ýshin, kem degende, ýsh shart oryndaluy tiyis. Birinshiden, saylau turaly zannama ózgertilip, ýgit-nasihattyn, dauys berudin, ony sanaudyng mehanizmderi meylinshe ashyq, jariya әri qoljetimdi boluy tiyis. Ekinshiden, partiya arasynda shynayy әri órkeniyetti bәseke boluy shart. Ol nәrse bizde atymen joq. Bizdegi bәsekeni jóni basqa, yaghny «Núr-Otannyn» sparring-әriptesi, sosyn parlamenttegi seriktesi kim bolady, - sol ýshin klanaralyq, ashyq alanda emes, kabiynetterde toqtausyz jýrip jatqan «bәseke»! Ýshinshiden, bizde zandastyrylghan mәjilisti saylau mehanizmin ózgertu qajet, yaghny deputattardyng 50 payyzy partiyalyq tizimmen, al qalghan 50 payyzy bir mandatty okrugter boyynsha, yaghny majoritarlyq jýie boyynsha saylaudy qayta qalpyna keltiru qajet. Partiyalargha degen senim tómendegen kezende múnday qadam parlamentke bir úiymnyng emes, jalpy últtyng qamyn oilaytyn azamattardyng keluine jol ashar edi.

- Sýrensizdik shynayy bәsekelikke kereghar. Bile bilseniz, bizde shynayy bәsekelik zandary «oynamaydy». Bәri aldyn-ala oilastyrghan oiyn ekenin bәri biledi.

- Boljam bylay. 10 myngha juyq uchaskelik komissiyanyng tórinde bir partiya, yaghny «Núrotannyn» ókilderi otyrghanda, elde barsha oppozisiyanyng basyn biriktiretin bir partiyanyng bolmauynda – saylau nәtiyjesi belgili bolghanday.

Dәuren Babamúrat,  Respublikalyq "Bolashaq" jastar qozghalysynyng liyderi:

- Ókinishke qaray elimizde saylau aldy nauqannyng jýrip jatqandyghy esh sezilmeydi. Men de ony bayqap jýrgenim shamaly. Jekelegen kәsiby mamandar bolmasa búqara halyq búl óte manyzdy sayasy ýrdisten mýldem beyhabar. Tipti súraqty basqasha qoy kerek sekildi. Neshe payyz halyq saylau bolatynyn biledi ?

- Ne ýshin taratqandary belgisiz. Yaghni, BAQ- ta sebebi aitylyp jatty, biraq mening esimde qalmapty. Áyteuir ekonomikalyq daghdarysqa qatysy bar ekeni bilemin.

- Saylau aldy nauqan jappay búqaralyq sipat alu ýshin ashyqtyq kerek, Partiyalar arasynda shynayy sayasy bәseke bolu kerek. Qazir biz ony kórip túrghan joqpyz, bir alpauyt partiya bar jәne ol partiyadan eshqanday iydeologiyalyq, baghdarlamalyq ózgesheligi joq taghy birneshe partiya bar. Búnday jaghdayda saylaudyng búqaralyq sipaty turaly aitu artyq.

- Joq olay oilamaymyn. Sebebi 2004-2006 jylghy saylaularda ózim belsendi aralystym jәne sol uaqytta halyqtyng da, sayasy oiynshylardyng ba sayasy mәdeniyeti, belsendiligi tiyisti dengeyde ekenin kórgenmin. Yaghny býgingi sayasy bәsekelestikting tómen boluy halyqqa baylanysty emes.

- Mening jobam boyynsha 5 shaqyrylmmen 6 shaqyrylymnyng arasynda qatty aiyrmashylyq bolmaydy. Yaghny eki partiya barierden ótu ýshin 7% tónireginde dauys jinasa ("Aq jol", "KNPK"), qalghannyng bәrin "Núr-Otan" almaq. Bәlkim jogharyda kórsetilgen eki partiyanyng biri auysatyn shyghar. Biraq odan da men eshqanday negiz kórip túrghan joqpyn, sebebi búl ýshtikten basqa partiyalarda aliternativti oi, sәikesinshe júmys, túraqty elektorat joqtyng qasy. Bolyp jatqan saylau nauqany 6 shaqyrylym ózgerissiz (partiyalyq qúramy) qalu kerek degen qaghidany rastap otyrghanday. 

Abai.kz