Ánsheyinde auzyn bughan ógizdey tym-tyrys jatatyn Parlament jaqtan ótkende «mәu» degen bir dybys shyqty. Typ-tynysh úiyqtap jatqan el eleng etti. Sóitsek kóldeneng kók atty emes, sonau Senattyng tórinen Serik Aqylbay myrza elge qarata: «Qysqa shalbar men saqal – búl әli ekstremizmning belgisi emes» dep yshqynypty. Arada bir apta uaqyt ótti me, ótpedi me, Aqtóbe oqighasy búrq etti. Osymen bolghan shyghar dep edik, mәjilis jaqtan da sәlәfizm aghymyn qyzghyshtay qoryghan bir ýn qúlaqqa talyp jetti. Búl jolghy týrendi Omarhan Óksikbaev myrza týripti. Ol kisining aitqanyna sensek, sәlәfizm degen aghym elimiz ýshin týk te qauipti emes kórinedi. Óksikbaevting sózine «yzalandy ma» kim bilsin, elimizdegi sәlәfitter taghy da bas kótermekke beyildik tanytyp, Aqtóbe oqighasyn Balqash qalasynda qaytalay jazdady.

Serik Aqylbaydy bylay qoya túralyq. Elbasymyz Núrsúltan Ábishúly Nazarbaevting ózi Aqtóbedegi oqighadan keyin sәlәfizm aghymyn jerden alyp, jerge salghan edi. Preziydentting sol sózin Omarhan Núrtayúly eleng qylghan joq.

Aldymen Omarhan Óksikbaevting sózin oqyp alynyz.

 «Jalpy, sәlәfizmning iydeologiyasy bir keremettey teris dep aitqym da kelmeydi. Sebebi Saud Arabiyasy memleketi osy baghytty qoldap, dinderinde qoldanyp jýr. Onyng ózinde radikalizmning eshtenesi kórinip túrghan joq. Bizde sony búrmalap alyp ketetin, sonyng atyn jamylyp, biraq basqa baghytta adamnyng ómirine qauip keltiretin, memleket qúrylymyna qauip tóndiretin mәseleler - ol basqa dýniye. Sondyqtan ol mynau qoydyng terisin jamylyp alghanymen qasqyr qoy bolmaydy. IYә, sondyqtan ishki qúrylysyn biluimiz kerek. Sol sebepti zanda, jalpy qabyldanatyn sheshimder de sol ishki qúrylysyn tanyp baryp, jasaluy qajet dep oilaymyn» (Eskertu: deputtatyng sózi qaz-qalpynda berilip otyr).

Deputattyng búlay deuine ne sebep boldy? «Sәlәfizm iydeologiyasyn ústanady» degen Saud Arabiyasynyng ózi kesheli beri jarylystan kóz ashpay jatyr. Múny deputat myrza qalay tәpsirleydi eken?

Dosay Kenjetay, dintanushy:

– Saud Arabiyasynyng Mәdina qalasynda, sonday-aq ýsh provinsiyada teraktiler bolghanyn estip jatyrmyz. Sol aqparattardy Omarhan Óksikbaev myrzagha jiberdim. Saud Arabiyasynyng qazir terrorizmning jatyryna ainalghanyn әlem biledi. Búl jaqta da lankestik әreketter tolastamay túr. Sәlәfizmnen qútylu ýshin shama-sharqynsha júmys jasalyp jatyr. Jalpy, dindi týsinbeytin, bilmeytin adamnyng múnday pikir aitugha qúqyghy joq dep oilaymyn. Jahandyq sayasatqa yqpal etip, memleketterding ýreyin úshyryp otyrghan aghymdy qoldaudy men ózim satqyndyq dep baghalaymyn.

Osy orayda sәlәfizmning bir qaupin ghana aitayyn. Qazir Euraziyadaghy narkotrafik sәlәfizmning qabattary arqyly jýrip jatyr. Esirtki saudasyn da solar qolda ústap otyr. Mәselen, men ózge memleketpen shekaralas bir audannyng әkimimen sóileskenimde bir jaygha anyq kóz jetkizdim. Sol audanda prokuratura, qúqyq qorghau salasynyng ózge de qyzmetkerleri sәlәfitterdi qanday qylmyspen ústasa da, bosata salatyn kórinedi. Demek, olarda aqsha kóp degen sóz. Bizding deputattarymyzdyng sәlәfitterding sózin sóileui de dәl solay elding kýdigin tughyzatyny ras.  

Bәlkim atalghan deputattar «elimizge týrli iydeyalar ómir sýre bersin» dep gumanizmning shynyn kórsetkisi keletin shyghar. Qazaqtyng últtyq iydeologiyasyn jasay almay jatyp, ózge iydeologiyalargha býirekting búruy memleketti qúlatqysy keletinderding isi dep oilaymyn.

Týiin

Óksikbaev myrza sәlәfizmdi iydeologiya dep tanitynyn bayqatty. Al, Tunis memleketi býgin ghana sәlәfittik aghymdy ústanatyn 80 meshitti jauyp jatyr. Ol az bolsa, Mәdina qalasynda Payghambardyng meshitining manynda jarylys boldy. Búl oqighalardyng barlyghyna taghy da sәlәfitter kinәli ekeni aityluda. Búghan deputat myrza ne dep jauap berer eken? Kýteyik...

Shәriphan Qaysar

Abai.kz