Osydan 10-15 jyl aldynghy bizding ruhany jaghdayymyz kimning esinde? Biz ýshin moynymyzgha túmar taghu, kóligimizge kóz tiiden saqtaytyn dýniyelerdi asyp qoiy, ata-babamyzdyng әruaqtaryna qúran oqyp, olardan medet súrau biz ýshin kýndelikti ómir saltymyzdaghy bar nәrseler bolatyn.
Qydyr bolsyn joldasyn!
Isindi Tәnirim ondasyn!
Áruaqtar jar bolyp,
Kәmil de pirler qoldasyn! - degen bata-tilekterdi osyndaghy otyrghan barlyghymyzda auyldaghy kez-kelgen qarttyng auyzynan estip jýretinbiz. Auylymyzdaghy qúrsaq kótermegen kelinshekterdi әjelerimiz әuliyelerding basyna jiberetin. 
- Pәlenshening kelini Áziret kesenesine baryp kelgen song kóteripti!
- Eee, әuliyeli jer ghoy... - dep auyzasharda otyratyn әjelerding әngimeleri әli kýnge deyin esimde.
Qalagha oqugha  keter uaqytta atamnyng "Qydyr bolsyn joldasyn, balam!" dep shygharyp salatyny esimde.
Diny sauatymnyng ashyluyna basty sebep - atam boldy. Dәlirek aitsam, ol kisimen bolghan eng alghashqy «konfliktim» osy dinning tónireginde boldy.
Qalada oquda jýrgen kezde, bizding qalamyzgha alghashqy diny materialdar kele bastady. Onyng ishinde әrtýrli qúbylystardyng bólikterindegi "Alla" dep jazylghan belgilerinen bastap, Qúrangha qúrmetsizdik kórsetkenderding qanday "auyr" jaghdaylargha úshyraghandyqtary turaly san týrli filimder men enbekter boldy.
Sonyng nәtiyjesinde biz býkil mektep bolyp, namaz oqyp, dindi "tani" bastadyq. Biz ýshin arab tili degen myng san qasiyetke ie bolyp, biraz dostarymyz internatta jýrip ony da oqy bastady. Sóitip, onday diny materialdardyng legi kóbeye týsti. IYK-port, Bluetooth, SD-R degen zattar ol kezde negizinen diny materialdardy tasymaldaumen ainalysyp ketti.
Ótken jazbamda bizdi óltiretin nәrse, LingvoSentrizm men GeoSentrizm dep aitqan edim. Osy ekeui tolyq bolsa, kez-kelgen halyq arabty úlyqtauy op-onay. Biz músylman dinin ústanyp jýrgeli beri Lingvosentrizm boldy. Yaghni, "Bir din - Bir til" strategiyasy. Arab tili bolmasa, Islam joq. Sondyqtan búl onsyz da bizding tanymda boldy. Qúrandy arabsha oquymyz osynyng bir moduli. Lingvosentrizmge ilikpegen nәrse bizding halyqtyng dúghalary men bata-tilekteri edi. Biraq, songhy jyldary ony da qoyyp, dastarhandaghy dúghalarymyzdy arabsha aitatyn boldyq. Tipti, ózimizdegi kórkemdik pen qúdaygha barynsha jaqyn sezindiretin tilekterimizdi úmytyp, arab tilindegi dúghalardy jattay bastadyq. Qarapayym kýndelikti auyz ashyp, bekiterdegi dúghanyz da arabsha bolyp ketti. Sondyqtan, diny lingvosentrizmnen qútqaryp túrghan songhy bólshegimizden de airyldyq.
GeoSentrizm - degenimiz qarapayym týrde aitatyn bolsa, belgili bir aimaqty qasiyetti etip, sol jerge nazar men niyetti, aqshany toptastyru. Bizding jaghdayymyzda Mekke qalasy. Búl qala barsha músylmannyng qasiyetti orny. Paryzdardyng ishindegi kez-kelgen músylman kelip óteytin arnayy ritualdarmen bekitilgen arnayy jýie - qajylyq. Álgi araby iydeologiya Qazaqstangha kele bastaghan kezde, LS boyynsha mәsele az ekenin kórdi. Biraq, bizding elde GeoSentrizm boyynsha ýlken mәsele bar edi. Biz ýshin belgili dengeyde ekinshi Mekke dep sanalatyn Týrkistan qalasy bar bolatyn. Bizding halyq ýshin Týrkistan men Arystan babqa baryp qaytu degen qajylyq jasaumen birdey qasiyetti nәrse edi. Álbette, búl nәrse ol toptar ýshin óte ynghaysyz boldy.
Álqissa, biz sol diny materialdardy qarap jýrgen kezde kelesi bir saryndaghy derekti filimder shygha bastady. Ol filimderde Týrkistan men Arystan babqa baryp jýrgenderden súqbat alyp, olardy aqymaqqa balap, "Alla ghana beredi ghoy, mynalar eshtene bere almaydy" degen siyaqty ayat tәpsirlerin berip, býkil halyqtyq sanany jyndy qyldy. Túmar satushylargha baryp, "Ózin qorghay almaghan qasqyrdyng tyrnaghy seni qalay qorghaydy?" degen siyaqty saualdar qoyyp, әp-cәtte bәrin aqymaqqa shyghara saldy. Basynda ózimizding moldalar men imamdar da qarsylasatyn edi. Keyinnen olardyng ózderi meshitterde jogharydaghy nәrselerding Islamda tyiym salynghanyn aityp, әlgi toptardyng soyylyn soghyp ketti. Dәl osylay jalghasqan media júmystardyng nәtiyjesinde ainaldyrghan 3-4 jyldyng ishinde tildik jәne jerlik ýstemdikterimizden aiyrylghan kýii biz araby toptardyng túzaghyna top etip týstik.
Osylaysha ainaldyrghan 10 jyldyng ishinde lokaldy dәstýrli Islamdy ústanghan Týrkistangha, basqa da qasiyetti oryndargha baratyn, ata-babasynan medet súraytyn, әruaqtaryn qúrmetteytin últtan, Týrkistangha barmas, ata-babalary medet bere almas, әruaqtary estimes halyqqa ainaldyq. Sәikesinshe, ózimizding lokaldy erekshelikterimiz dinnen alshaqtaghan son, biz global músylmandyqqa jaqyndadyq ta, olardyng barlyq problemalary bizding de problemagha ainaldy. Al, onyng әserinen dәl qazir kópshiligimiz osydan on jyl aldynghy atalarymyz ýshin norma bolghan nәrseler biz ýshin "haram" nәrseler siyaqty әser tudyryp ketti. Qazir әruaqtar jar bolsyn dep oilaudyng ózine qorqamyz. Sebebi, shirk degen sózben sanamyz әldeqashan shirip ketken. Eger dәl osy qalypta jalghasar bolsa, әleumettik effekt pen diny ahual nasharlay týseri hәm qazaqtardyng ishinen terrorizm salasynyng júldyzdary shygharyna esh dau joq.
Týrkistan - Qazaqtyng Mekkesi! Jaratushy men qazaqtardyng baylanys tili - Qazaq tili!
MYNA QIYN KEZENDE, JARATQAN JAR BOLYP, BABALAR RUHY MEDET BERGEY, ÁR QAZAGhYMA!

Sadyq Sherimbekting "Feysbuktegi" paraqshasynan alyndy

Abai.kz