وسىدان 10-15 جىل الدىنعى ءبىزدىڭ رۋحاني جاعدايىمىز كىمنىڭ ەسىندە؟ ءبىز ءۇشىن موينىمىزعا تۇمار تاعۋ، كولىگىمىزگە كوز تيۋدەن ساقتايتىن دۇنيەلەردى اسىپ قويۋ، اتا-بابامىزدىڭ ارۋاقتارىنا قۇران وقىپ، ولاردان مەدەت سۇراۋ ءبىز ءۇشىن كۇندەلىكتى ءومىر سالتىمىزداعى بار نارسەلەر بولاتىن.
قىدىر بولسىن جولداسىڭ!
ءىسىڭدى ءتاڭىرىم وڭداسىن!
ارۋاقتار جار بولىپ،
كامىل دە پىرلەر قولداسىن! - دەگەن باتا-تىلەكتەردى وسىنداعى وتىرعان بارلىعىمىزدا اۋىلداعى كەز-كەلگەن قارتتىڭ اۋىزىنان ەستىپ جۇرەتىنبىز. اۋىلىمىزداعى قۇرساق كوتەرمەگەن كەلىنشەكتەردى اجەلەرىمىز اۋليەلەردىڭ باسىنا جىبەرەتىن. 
- پالەنشەنىڭ كەلىنى ازىرەت كەسەنەسىنە بارىپ كەلگەن سوڭ كوتەرىپتى!
- ەەە، اۋليەلى جەر عوي... - دەپ اۋىزاشاردا وتىراتىن اجەلەردىڭ اڭگىمەلەرى ءالى كۇنگە دەيىن ەسىمدە.
قالاعا وقۋعا  كەتەر ۋاقىتتا اتامنىڭ "قىدىر بولسىن جولداسىڭ، بالام!" دەپ شىعارىپ سالاتىنى ەسىمدە.
ءدىني ساۋاتىمنىڭ اشىلۋىنا باستى سەبەپ - اتام بولدى. دالىرەك ايتسام، ول كىسىمەن بولعان ەڭ العاشقى «كونفليكتىم» وسى ءدىننىڭ توڭىرەگىندە بولدى.
قالادا وقۋدا جۇرگەن كەزدە، ءبىزدىڭ قالامىزعا العاشقى ءدىني ماتەريالدار كەلە باستادى. ونىڭ ىشىندە ءارتۇرلى قۇبىلىستاردىڭ بولىكتەرىندەگى "اللا" دەپ جازىلعان بەلگىلەرىنەن باستاپ، قۇرانعا قۇرمەتسىزدىك كورسەتكەندەردىڭ قانداي "اۋىر" جاعدايلارعا ۇشىراعاندىقتارى تۋرالى سان ءتۇرلى فيلمدەر مەن ەڭبەكتەر بولدى.
سونىڭ ناتيجەسىندە ءبىز بۇكىل مەكتەپ بولىپ، ناماز وقىپ، ءدىندى "تاني" باستادىق. ءبىز ءۇشىن اراب ءتىلى دەگەن مىڭ سان قاسيەتكە يە بولىپ، ءبىراز دوستارىمىز ينتەرناتتا ءجۇرىپ ونى دا وقي باستادى. ءسويتىپ، ونداي ءدىني ماتەريالداردىڭ لەگى كوبەيە ءتۇستى. يك-پورت، Bluetooth, سD-R دەگەن زاتتار ول كەزدە نەگىزىنەن ءدىني ماتەريالداردى تاسىمالداۋمەن اينالىسىپ كەتتى.
وتكەن جازبامدا ءبىزدى ولتىرەتىن نارسە، لينگۆوتسەنتريزم مەن گەوتسەنتريزم دەپ ايتقان ەدىم. وسى ەكەۋى تولىق بولسا، كەز-كەلگەن حالىق ارابتى ۇلىقتاۋى وپ-وڭاي. ءبىز مۇسىلمان ءدىنىن ۇستانىپ جۇرگەلى بەرى لينگۆوتسەنتريزم بولدى. ياعني، ء"بىر ءدىن - ءبىر ءتىل" ستراتەگياسى. اراب ءتىلى بولماسا، يسلام جوق. سوندىقتان بۇل ونسىز دا ءبىزدىڭ تانىمدا بولدى. قۇراندى ارابشا وقۋىمىز وسىنىڭ ءبىر ءمودۋلى. لينگۆوتسەنتريزمگە ىلىكپەگەن نارسە ءبىزدىڭ حالىقتىڭ دۇعالارى مەن باتا-تىلەكتەرى ەدى. بىراق، سوڭعى جىلدارى ونى دا قويىپ، داستارحانداعى دۇعالارىمىزدى ارابشا ايتاتىن بولدىق. ءتىپتى، وزىمىزدەگى كوركەمدىك پەن قۇدايعا بارىنشا جاقىن سەزىندىرەتىن تىلەكتەرىمىزدى ۇمىتىپ، اراب تىلىندەگى دۇعالاردى جاتتاي باستادىق. قاراپايىم كۇندەلىكتى اۋىز اشىپ، بەكىتەردەگى دۇعاڭىز دا ارابشا بولىپ كەتتى. سوندىقتان، ءدىني لينگۆوتسەنتريزمنەن قۇتقارىپ تۇرعان سوڭعى بولشەگىمىزدەن دە ايرىلدىق.
گەوتسەنتريزم - دەگەنىمىز قاراپايىم تۇردە ايتاتىن بولسا، بەلگىلى ءبىر ايماقتى قاسيەتتى ەتىپ، سول جەرگە نازار مەن نيەتتى، اقشانى توپتاستىرۋ. ءبىزدىڭ جاعدايىمىزدا مەككە قالاسى. بۇل قالا بارشا مۇسىلماننىڭ قاسيەتتى ورنى. پارىزداردىڭ ىشىندەگى كەز-كەلگەن مۇسىلمان كەلىپ وتەيتىن ارنايى ريتۋالدارمەن بەكىتىلگەن ارنايى جۇيە - قاجىلىق. الگى ارابي يدەولوگيا قازاقستانعا كەلە باستاعان كەزدە، لتس بويىنشا ماسەلە از ەكەنىن كوردى. بىراق، ءبىزدىڭ ەلدە گەوتسەنتريزم بويىنشا ۇلكەن ماسەلە بار ەدى. ءبىز ءۇشىن بەلگىلى دەڭگەيدە ەكىنشى مەككە دەپ سانالاتىن تۇركىستان قالاسى بار بولاتىن. ءبىزدىڭ حالىق ءۇشىن تۇركىستان مەن ارىستان بابقا بارىپ قايتۋ دەگەن قاجىلىق جاساۋمەن بىردەي قاسيەتتى نارسە ەدى. البەتتە، بۇل نارسە ول توپتار ءۇشىن وتە ىڭعايسىز بولدى.
القيسسا، ءبىز سول ءدىني ماتەريالداردى قاراپ جۇرگەن كەزدە كەلەسى ءبىر سارىنداعى دەرەكتى فيلمدەر شىعا باستادى. ول فيلمدەردە تۇركىستان مەن ارىستان بابقا بارىپ جۇرگەندەردەن سۇقبات الىپ، ولاردى اقىماققا بالاپ، "اللا عانا بەرەدى عوي، مىنالار ەشتەڭە بەرە المايدى" دەگەن سياقتى ايات تاپسىرلەرىن بەرىپ، بۇكىل حالىقتىق سانانى جىندى قىلدى. تۇمار ساتۋشىلارعا بارىپ، ء"وزىن قورعاي الماعان قاسقىردىڭ تىرناعى سەنى قالاي قورعايدى؟" دەگەن سياقتى ساۋالدار قويىپ، ءاپ-cاتتە ءبارىن اقىماققا شىعارا سالدى. باسىندا ءوزىمىزدىڭ مولدالار مەن يمامدار دا قارسىلاساتىن ەدى. كەيىننەن ولاردىڭ وزدەرى مەشىتتەردە جوعارىداعى نارسەلەردىڭ يسلامدا تىيىم سالىنعانىن ايتىپ، الگى توپتاردىڭ سويىلىن سوعىپ كەتتى. ءدال وسىلاي جالعاسقان مەديا جۇمىستاردىڭ ناتيجەسىندە اينالدىرعان 3-4 جىلدىڭ ىشىندە تىلدىك جانە جەرلىك ۇستەمدىكتەرىمىزدەن ايىرىلعان كۇيى ءبىز ارابي توپتاردىڭ تۇزاعىنا توپ ەتىپ تۇستىك.
وسىلايشا اينالدىرعان 10 جىلدىڭ ىشىندە لوكالدى ءداستۇرلى يسلامدى ۇستانعان تۇركىستانعا، باسقا دا قاسيەتتى ورىندارعا باراتىن، اتا-باباسىنان مەدەت سۇرايتىن، ارۋاقتارىن قۇرمەتتەيتىن ۇلتتان، تۇركىستانعا بارماس، اتا-بابالارى مەدەت بەرە الماس، ارۋاقتارى ەستىمەس حالىققا اينالدىق. سايكەسىنشە، ءوزىمىزدىڭ لوكالدى ەرەكشەلىكتەرىمىز دىننەن الشاقتاعان سوڭ، ءبىز گلوبال مۇسىلماندىققا جاقىندادىق تا، ولاردىڭ بارلىق پروبلەمالارى ءبىزدىڭ دە پروبلەماعا اينالدى. ال، ونىڭ اسەرىنەن ءدال قازىر كوپشىلىگىمىز وسىدان ون جىل الدىنعى اتالارىمىز ءۇشىن نورما بولعان نارسەلەر ءبىز ءۇشىن "حارام" نارسەلەر سياقتى اسەر تۋدىرىپ كەتتى. قازىر ارۋاقتار جار بولسىن دەپ ويلاۋدىڭ وزىنە قورقامىز. سەبەبى، شيرك دەگەن سوزبەن سانامىز الدەقاشان ءشىرىپ كەتكەن. ەگەر ءدال وسى قالىپتا جالعاسار بولسا، الەۋمەتتىك ەففەكت پەن ءدىني احۋال ناشارلاي تۇسەرى ءھام قازاقتاردىڭ ىشىنەن تەرروريزم سالاسىنىڭ جۇلدىزدارى شىعارىنا ەش داۋ جوق.
تۇركىستان - قازاقتىڭ مەككەسى! جاراتۋشى مەن قازاقتاردىڭ بايلانىس ءتىلى - قازاق ءتىلى!
مىنا قيىن كەزەڭدە، جاراتقان جار بولىپ، بابالار رۋحى مەدەت بەرگەي، ءار قازاعىما!

سادىق شەرىمبەكتىڭ "فەيسبۋكتەگى" پاراقشاسىنان الىندى

Abai.kz