Men eshkimdi alangha shyghugha ýgittemedim. Ózimning demokratiyalyq qúqyghym boyynsha, QR Qylmystyq jәne әkimshilik kodeksterinde kórsetilgen erejelerdi saqtay otyryp, alangha bardym. Men - jurnalistpin. BAQ turaly zanda kórsetilgendey, mening aqparat alugha jәne taratugha mýmkindigim bar edi.  Sondyqtan men: Men ne kórdim, ne istedim? Biylik she? - degen saualdargha jauap izdep bayqamaqpyn.

Birden esterinizge sala keteyin, Qazaqstan azamattarynyng Qazaqstan Respublikasynda beybit jinalystar, mitingiler, sheruler, piyketter jәne demonstrasiyalar úiymdastyru men ótkizu tәrtibi zanda bekitilip berilgen (http://adilet.zan.kz/kaz/docs/U950002126_). Júrt alangha  biylikti qúlatu, nemese memlekettik tónkeris jasau ýshin shyqqan joq, Mәsimov Ýkimetining «Jerdi satu jәne jalgha beru» turaly sheshimine narazylyghyn bildiru ýshin shyqty. Qazaqstan Preziydenti Núrsúltan Nazarbaev búl sheshimge moratoriy jariyalaghanymen, búl mәselede songhy sheshimdi janadan qúrylghan «Jer komissiyasy» úsynatyny taghy belgili. Alghashynda 75 adamnan qúrylghan komissiyanyng eki mýshesi Maqsat Iliyasúly men Maks Boqaev mýshelikten óz erikterimen shyqqan son, olardy IID qamaugha aldy. Al komissiya qúramynda qalghan azamattyq qoghamnyng az ókilining dauysy biylikshil qúramnyng basym dauysyna tótep bere almaytyny beseneden belgili. Demek, ondaghy ahual týsinikti. Halyq ta, qazir aqparattan maqúrym emes. Osynyng bәrin kórip-bilip otyrghan almatylyq júrt alangha jinalyp, Bauyrjan Baybek myrzagha aryz-talaptaryn aitpaqshy edi. Ókinishke oray, biylik dialogqa kelmedi. Alangha halyqtyng talap-tilegin tyndaugha kim keldi? Almaty qalalyq Ishki sayasat basqarmasynyng basshysy Sayasat Núrbek keldi.(https://www.facebook.com/azattyq/?fref=ts). 

Ekinshi mәsele, alandaghy oqighalardy týsirip, aqparat taratugha nópir jurnalister de keldi. Betterine betperde kiygen OMON men polisiya jasaqtary kózine kóringen, qolyna ústalghan adamdy kólikterge kýshtep tyghyp, Almatydaghy týrli AIIB bólimshelerine jetkizdi. (Almaly, Týrkisib t.b.) Osy nópirding ishinde almatylyq onshaqty jurnalist te bar edi (Toqtarәli Tanjaryq, Qasym Amanjolúly, Maqsat Tolyqbay, Asylhan Mamashúly, Núrtay Lahan t.b.). 

Artynsha mәlimdeme jasaghan Ishki ister ministri general Qalmúhambet Qasymov «jurnalisterdi qamamandar, jiberinder» demep pe edi? Sonda, IIM óz adamdaryna óz sózin tyndata almaghany ma? Dәlirek aitsaq, almatylyq poliyseyler ýshin ministr Qasymovtyng sózining qúny kók tiyn bolghany ma? IIM, Ákimshilik polisiyasynyng ókili Igori Lepaha jurnalisterding ústaluyn jәy ghana «týsinispeushilik» dedi (https://www.nur.kz/1135364-v-mvd-nazvali-zaderzhanie-zhurna…) 

Sonda alandaghy oqighalardy týsirip jýrgen jurnalisterding kәsiby júmysyna kedergi keltirgeni ýshin ministr Q.Qasymov jauap bere me, әlde kim?.. Álde, IIM soldattary (OMON, poliyseyler) QR BAQ turaly zanyna týkirgenderi bar ma? (http://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z990000451_).

Alangha júrt jinaldy. Júrt ishinde men de túrdym. Óktem biylik ógey әkedey, halyqtyng qúqyghyn taptap, ezgilep, janshyp, kólikterge sýirep jatty. Ústaldym, sytylyp shyqtym. Ózime berilgen mýmkindikti (QR QK, ÁK, BAQ turaly zandar negizinde) paydalandym, jurnalist ekenimdi aityp, berilgen joqpyn. Biraq... Ústalghandar qanshama?!

Beybit maqsatta alangha shyqqan júrttyng kózdegeni ne edi? Kózdegeni biylikpen dialog qúru edi. Biraq, biylik múny qalamapty. Qamatty.

Ýshinshi, biz "qúqyq qorghaushylar" dep jýrgen, shen taqqan poliyseyler qúqyq qorghaushy emes, qúqyq búzushy bolyp shyqty. Oghan da 21-mamyrda kezekti ret kózimiz jetti. Beybit júrttyng qúqyqtaryn ayaqqa taptaghan poliyseylerge endi kim senedi? Biylikting jauaby: «Olar tynyshtyqty qorghau ýshin keldi alangha». Súraq: Kimnen? Halyqtan ba? Biylikti halyqtan qorghau ýshin be? IYә, dәl solay. Sonda biylikting negizgi qúrylymy qanday? Biylik kim ýshin? Halyq ýshin emes pe edi? Ashyq dialogtan jaltarghan biylikting әreketi әli de әshkerelene jatar. 

Búghan qatysty BÚÚ mәlimdeme jasap, Qazaqstan biyliginen azamattardyng sóz bostandyghy men jurnalisterding qúqyghyn búzbaugha shaqyrdy (https://www.facebook.com/azattyq/?fref=ts). Demek, Almatydaghy jaghday әlem narazyna ilindi. 

BÚÚ nemese sheteldik BAQ desek, Qazaqstandaghy halyqtyng demokratiyalyq qúqyghyn ayaqa taptap, kópe-kórneu jala japqan Euraziya arnasy eske týsedi. Keshe arandatushy arna taghy da aqparat taratty (http://www.1tv.kz/ru/news/video20052016/glavnye/1).

Respublika men Almaty alandarynyng manayynan jarylghysh zattar tabyldy dedi. Atalghan aqparat payda bolghan son, Almaty qalalyq IID baspasóz hatshysy Saltanat Ázirbekpen jedel súhbat jasadym.   «Biz jalghan aqparat taratatynday basymyz ekeu emes» dedi Saltanat Ázirbek. Ókinishke oray, Saltanat hanym alannan "tabylghan" "suyq qarulardyn" kimder habarlaghanyn  ashyp aitpady. «Halyq» dedi bar bolghany. Bes adamnyng tútqyndalghanyn aitqanymen, olardyng kim ekendikterin qansha qazbalap súraghanymyzben ony da taratyp bere almay tartynyp qaldy. Demek, әzirge olardyng kim ekendikteri belgisiz. Janalyqtarda armatura, temir-tersekter, janarmay qúiylghan bótelkeler men qaru-jaraq kórsetildi. Yaghni, alangha keletinder dәl osynday jabdyqtalyp keledi degen mәlimet jetti.

Al kәne, aitynyzdarshy, Almatyda alangha shyqqan halyqtyng tym bolmasa bireuinen jogharyda atalghan zattar tabyldy ma? Ústalghandardyng tym bolmasa bireuinen qaru tәrkilendi me? Joq, halyqtyng maqsaty da búl emes edi. Ókinishke oray, әlgi arna taghy da jalghan aqparat taratqan edi.

Qúrmetti bauyrlar, men biylikke qarsy nemese qanday da bir sayasy toptyng mýshesi emespin, qatardaghy jurnalistpin. 

Kúrmetti, Qalmúhambet Qasymov myrza! Birinshi kezekte men - halyq ókilimin. Biz - halyqpyz. Bizdi, yaghny jurnalisterdi qudalaudy, qamaudy, bizden arandatushy, biylikti tókerushi kýsh jasaudy dogharynyzdar! Halyq biylikke qarsy emes. Kerisinshe, biylikting halyqqa keluin, ashyq dialogqa shyghuyn ghana qalaydy. Jeri ýshin, Eli ýshin, kerek bolsa, Elbasy ýshin alangha shyqqan halyqtan qylmysker jasaudyng keregi qansha? 

Qúrmetti ministr, myrza! Myna súraqtaryma jauap beriniz: Sizder kimning qúqyghyn qorghaysyzdar? Kimdi kimderden qorghaysyzdar? Alangha shyqqan halyq kim edi? Poliyseyler men OMON nege QR Konstitusiyasyndaghy erejelerdi eskermedi? Ol ýshin kim jauapty?

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz