Bizde bir ghana sayasy qozghalys bolghany jón – ol lingvanasionalizm. Lingvanasionalizmning bir ghana qúraly bar. Ol – pozitivtik diskriminasiya.

Pozitivtik diskriminasiya degendi týsindire keteyik. Mysaly, memlekettik tildi bilmeytinder qyzmetten quylady. Búl qadamdy eng aldymen ministrlik dengeyden bastau qajet. Qyzmetten ketiru eng aldymen memlekettik tilde sóilemeytin últy qazaq azamattardan bastaluy tiyis. Olardyng ornyna qazaqsha biletin, әriyne óz funksionaldyq dayyndyghy bar, mәselenki, orys tektilerden qoyylady.

Búl pozitivtik linvadiskriminasiya on bes, jiyrma jylgha sozyluy belgilengeni jón. Nәtiyjesinde qazaqsha bilmeytin qyzmetker kýrt azayady, esesine orys azamattary arasynda qazaq tiline degen ynta payda bolady.

Qazaq tili tolyq jeniske jetip, saltanat qúrghan kezden bastap sayasy últtyng payda boluy bastalady. Linvistikalyq pozitivtik diskriminasiya – demokratiyalyq prinsiyp. Búl bastama kezinde batysta qoldau tapqan. Búl sekildi assimilyasiyalyq ýrdister demokratiyalyq prinsipterge qayshylyghy joq. Sebebi, basqa últtargha qazaq bolugha jol ashady. Batys elderinde «az últtar mindetti týrde kóp sandylar arasynda sinu kerek» delinedi. Últ mektebi tek bireu ghana, barlyq úlystar últ bolyp tituldyq últpen integrasiya men assimilyasiyagha týsui tiyis.

Batys elderi mulitikulituralizmnen zәrezap bolyp, odan bas tartty. Al biz ozyq elder bas tartqan jýiege keneshe jarmasyp jýrmiz. Búdan biz de irgemizdi aulaq salsaq, elimizdegi qazaqtan basqa últ ókilderi «tegim ózbek, ózim qazaqpyn» deytin bolady.

Ázimbay Ghaliy

Abai.kz