بىزدە ءبىر عانا ساياسي قوزعالىس بولعانى ءجون – ول لينگۆاناتسيوناليزم. لينگۆاناتسيوناليزمنىڭ ءبىر عانا قۇرالى بار. ول – پوزيتيۆتىك ديسكريميناتسيا.

پوزيتيۆتىك ديسكريميناتسيا دەگەندى تۇسىندىرە كەتەيىك. مىسالى، مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلمەيتىندەر قىزمەتتەن قۋىلادى. بۇل قادامدى ەڭ الدىمەن مينيسترلىك دەڭگەيدەن باستاۋ قاجەت. قىزمەتتەن كەتىرۋ ەڭ الدىمەن مەملەكەتتىك تىلدە سويلەمەيتىن ۇلتى قازاق ازاماتتاردان باستالۋى ءتيىس. ولاردىڭ ورنىنا قازاقشا بىلەتىن، ارينە ءوز فۋنكتسيونالدىق دايىندىعى بار، ماسەلەنكي، ورىس تەكتىلەردەن قويىلادى.

بۇل پوزيتيۆتىك لينۆاديسكريميناتسيا ون بەس، جيىرما جىلعا سوزىلۋى بەلگىلەنگەنى ءجون. ناتيجەسىندە قازاقشا بىلمەيتىن قىزمەتكەر كۇرت ازايادى، ەسەسىنە ورىس ازاماتتارى اراسىندا قازاق تىلىنە دەگەن ىنتا پايدا بولادى.

قازاق ءتىلى تولىق جەڭىسكە جەتىپ، سالتانات قۇرعان كەزدەن باستاپ ساياسي ۇلتتىڭ پايدا بولۋى باستالادى. لينۆيستيكالىق پوزيتيۆتىك ديسكريميناتسيا – دەموكراتيالىق پرينتسيپ. بۇل باستاما كەزىندە باتىستا قولداۋ تاپقان. بۇل سەكىلدى اسسيميلياتسيالىق ۇردىستەر دەموكراتيالىق پرينتسيپتەرگە قايشىلىعى جوق. سەبەبى، باسقا ۇلتتارعا قازاق بولۋعا جول اشادى. باتىس ەلدەرىندە «از ۇلتتار مىندەتتى تۇردە كوپ ساندىلار اراسىندا ءسىڭۋ كەرەك» دەلىنەدى. ۇلت مەكتەبى تەك بىرەۋ عانا، بارلىق ۇلىستار ۇلت بولىپ تيتۋلدىق ۇلتپەن ينتەگراتسيا مەن اسسيميلياتسياعا ءتۇسۋى ءتيىس.

باتىس ەلدەرى مۋلتيكۋلتۋراليزمنەن زارەزاپ بولىپ، ودان باس تارتتى. ال ءبىز وزىق ەلدەر باس تارتقان جۇيەگە كەنەشە جارماسىپ ءجۇرمىز. بۇدان ءبىز دە ىرگەمىزدى اۋلاق سالساق، ەلىمىزدەگى قازاقتان باسقا ۇلت وكىلدەرى «تەگىم وزبەك، ءوزىم قازاقپىن» دەيتىن بولادى.

ءازىمباي عالي

Abai.kz