Senbi, 23 Qarasha 2024
Bilgenge marjan 3860 0 pikir 14 Qantar, 2017 saghat 13:59

SATYP ALYNGhAN AURUGhA EM JOQ!

Fastfud – ýlken tabys kózi. Kóp aqsha jýretin jerde adamdardyng densaulyghyna kim alandaydy??? 

Fast-fud (aghylsh. fast food – jyldam tamaq) – shapshang tamaqtanu taghamy. Format zany boyynsha tamaqty әzirleu men satyp alu arasyndaghy uaqyt 10 minuttan aspauy kerek. Áleumettik zertteuler barysynda qazaqstandyq balalardyng 13 payyzy fast-fud ónimderin kýndelikti qoldanatyny belgili boldy. Jedel dayyndalatyn tagham ónimderin qoldanushylar sany qalada 13,7      payyzdy, auyldyq jerlerde 13,3 payyzdy qúraydy. Shamamen, respublika boyynsha kýnine fast-fudty kemine bir retten balalardyng asyna tútynady. Ol zertteudi   salauatty ómir saltyn qalyptastyru mәseleleri Últtyq ortalyghy jýrgizdi. Elimizdegi adamdardyng 80 payyzy dúrys tamaqtanbaytyn bolyp shyqty. Sonyng saldarynan el arasynda as qorytu jýiesining búzyluy, yaghny ishek qabattarynyng qabynuy, asqazan isigi syndy dertke shaldyghushylar sany kóbeygen. Ókinishtisi sol, songhy kezde asqazany auyratyndardyng deni jastar. Asqazan isigine jetpese de, ishek qabattarynyng qabynuy, oiyq jaranyng asqynuy sekildi dertter. Fastfudqa bir jaqyndaghan adam qúmar bolyp alady.«Men oghan kez kelgen uaqytta joq dey alamyn» deu bekershilik. Sebebin aitayyq. Fastfud fiziologiyalyq әri psihologiyalyq tәueldilikti qamtamasyz etedi. Fastfudta bolatyn ashy әri qyshqyl dәm tilge tiygende birneshe reseptordy qozghaydy. Adam taghamnyng negizgi dәmin sezbeydi de. Qant tek qant reseptoryna baryp ornalasady. Túzdy jerin ol qabyldamaydy. Al fastfud bolsa, tilge barlyq dәmdi sezdiredi. Búl onyng qúramyndaghy ketchuptyng arqasynda. Amerikandyqtar ketchupty «tastekiller» - dәmdi óltirushi» dep atauy da beker emes. Sebebi, bir mezgilde ashy әri qyshqyl bola alady. Búnday sous qosylghan taghamdar, meyli ol túzsyz, dәmsiz tagham bolsyn, sýiip jeytin taghamynyzgha ainalyp shygha keledi. Balanyng bәrin qabyldaghysh keletin aghzasy sous pen dәmdeuishterge tez ýirenedi. Jay túzdalghan әri ashy emes taghamdargha olardyng tәbeti bolmaydy. Fastfudtyng әserin narkotikalyq zattardyng әserimen salystyrugha keledi. Bala kezde әues bolghandardyng odan aryluy qiyngha soghady. Sondyqtan balalarynyzdy der kezinde ziyandy tamaqtan saqtap, dúrys tamaqtanudy daghdy qylyp, ýiretkeniniz abzal!

Saytqa әzirlegen Núrsúlu Naymanova

abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1470
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3245
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5409