Bәrinen búryn, jastardyng kópten kýtken úly toyy – Tәuelsizdik sarayynda Elbasy Núrsúltan Nazarbaevtyng qatysuymen ótken forum bolatyn. Bilimdi, jigerli, qayratty jastargha Elbasy jahandyq damudyng qyr-syrlaryn aityp berdi. 

Memleket basshysymen jýzdesken  kýn

Memleketimizding túnghysh Preziydentin kógildir ekrannan kórgen bir bólek te, al bir jerde birge әngime órbitu mýlde basqa dýniye. IYә, dýiim júrtty bir arnagha toghystyryp, almaghayyp zamanda tyghyryqtan jol taba bilu – eline qaltqysyz berilgen jannyng ghana qolynan keletinin sol sәtte týsingendey boldyq. Eki myng adamdyq auditoriyany qyraghy  kózimen bir sýzip ótken Elbasynyng jastar tarapynan qoyylghan saualdargha túshymdy jauap qatuy onyng sarabdal sayasatker ekenin aishyqtay týskendey.

Preziydentting әr sózinde zor mazmún bar... «Quatty ekonomika ýshin qatal klimat qolaysyz. Dýnie jýzining ozyq otyz eline Qazaqstandaghy qytymyr qystyng qarly borany tansyq dýniye. Ol memleketterde tenizge de, múhiytqa da aparatyn joldar ashyq. Sol sebepti de búl elder quat kózin bizden góri ýsh ese artyq ýnemdeydi. Olay bolsa, Amerika men Europa damymay, kim damidy?» degen Elbasy birqatar mәselelerdi ashyp aitty. 

Súranysta – kәsiby maman

Biz ýshin Elbasynyng «Últtyq baylyghymyzdyn, әl-auqatymyz ben әleuetimizding týp negizi – Jalpygha Ortaq Enbek Qoghamy» degeni erekshe әser qaldyrdy. Óitkeni, enbekpen ghana is ónbek. Sol siyaqty, forum barysynda Últ Kóshbasshysynyng «әr adam óz isining kәsiby sheberi boluy kerek» dep qadap aituy da tegin emes. Ertengi kýnning súranysy qarapayym enbek adamyna týsetini qazirden belgili.

«Tek bәsekege qabiletti, zamangha say bilimi bar, súranysqa ie kәsiby maman bola otyryp qana Qazaqstannyng tabysty damuy men gýldenuin qamtamasyz ete alasyzdar. Halqymyzdyng birligi – «Qazaqstan-2050» Strategiyasyn jýzege asyrudyng basty faktory. Álem daghdarys pen túraqsyzdyq kezenine ayaq basty. Deytúrghanmen, daghdarys – algha órkendeuding de jana mýmkindigi bolmaq.  «Núrly jol» baghdarlamasy – bizding tyng oily, jana quatty jastardyng kýsh salyp, jasampazdyq tanytatyn alany da osy! Bes institusionaldyq reforma: qazirgi zamanghy, kәsiby memlekettik apparat, zannyng ýstemdigi, industriyalandyru jәne ekonomikalyq ósim, bolashaghy birtútas últ, transparentti jәne esep berushi memleket – bizding algha jyljuymyzdyng basty alghysharttary», - dedi Núrsúltan Ábishúly.

«Býgingi jastar bilimdi, bilgir, enbekqor boluy kerek. Demek, zamannyng kóshin bastaytyn jastardyng jetistigi – tek ghylymda. Innovasiyasyz, ghylymsyz otyz elding qatarynan tabylu әste mýmkin emes. Jas ghalymdar ghylymy janalyqtardyng bizding elde jasaluyna әrekettenui tiyis. Ýzdik tehnologiya men ghylymnyng shynyn eshkim bizge qolymyzgha ústata salmaydy. Sondyqtan, men eng jaqsy uniyversiytetter, damyghan ghylym, ýzdik laboratoriya bizde bolsyn dep, daryndy jastar Qazaqstangha kelip qyzmet etui ýshin júmystanyp jatyrmyn. Biz ýlken jetistikterge jettik, biraq toqtamauymyz kerek. Áytpese, sonymyzdaghylar ozyp ketedi», - deydi Preziydent. 

Jastar – Otangha!

IYә, búl jiyn búrynghydan ózgerek boldy. Búl jóninde Atyraudan barghan  sezd  delegattary ne  deydi eken, pikirlerin bilsek...

Bekbolat Ámirjanov: - Elordamyzda saltanat qúrghan aituly oqighagha kuә bolghanymdy maqtan tútamyn. Dәl búlay Elbasymen betpe-bet jýzdesip, jastar mәselesin talqylaymyz degen oy ýsh úiyqtasam da týsime kirgen emes. Respublikamyzdyng týkpir-týkpirinen jinalghan jastardy kórgende, elimizding bolashaghy jarqyn, keleshegi aiqyn bolatynyna qaltqysyz senedi ekensin. Sonymen birge, jastargha arnalghan lagerde bolyp, ózimiz sekildi jastarmen pikir almastyq. Osynyng ózi de keudemizde ertengi kýnge degen úmtylys úshqynyn tútatqanday boldy.

 Dәuren Mahimov: - Bizge Elbasynyng jarqyn jýzin kórip, tildesu baqyty búiyrdy. Endi júdyryqtay júmylyp, jasampaz isterge kirisip ketu ghana qaldy. Búl jolda mejemiz bir, enbegimiz ortaq boluy tiyis.  «Jas Otan» óz júmysynda ashyqtyq, jauapkershilik, eseptilik pen tiyimdilikti basshylyqqa alady. Meninshe, jastardy tabysqa aparatyn jol tórt kiltpen ashylady: olar otanshyldyq pen túlghalyq damu, bilimge úmtylu, enbek pen kәsiby damu, berekeli otbasy.

Týiin

Jastarmen erkin súhbat eki saghatqa sozyldy, sýbeli oilar  aityldy. Ýlken ómirge endi ghana qadam basqan jastar Elbasynyng parasatty oilaryn úiyp tyndady. Olar tәuelsiz Qazaqstanda tәrbiyelengen alghashqy buyn ókilderi, moyyndaryna kótergen jauapkershilik jýgi de auyr. Damyghan otyz elding qataryna enip, mәngilik elge bastaytyn úrpaq osy. «Tonykók abyz aitqan: «Týrki júrtynyng múraty – Mәngilik el» degen sóz. Ata-babamyzdyng armany sol bolatyn. Qazaqstannyng últtyq iydeyasy – «Mәngilik el» osydan tuyndaghan. 2050 jylgha deyingi baghdarlama, otyz elding qataryna enu, «Núrly jol», barlyq istep jatqanymyzdyng týp-tamyry osynday memleket qúrugha negizdeledi. Últtyq iydeyany belsene iske asyratyn sizder, jas úrpaqtyng alghashqy legi bolasyzdar. Týmen kýnge jetetin tәuelsiz úrpaqtyng kóshi senderden bastalady», - dedi Elbasy.

Býginde dýnie jýzi jastarynyng halyqaralyq damu indeksi boyynsha Qazaqstan otyz jetekshi elding qatarynda, dәlirek aitsaq, 27 orynda túr. Búl Elbasy sayasaty men agha buynnyng qajyrly enbegining jәne jastardyng qoghamdyq ómirge keninen atsalysuy arqasynda jýzege asyp otyr. Al, «Jastar – Otangha!» baghdarlamasy tolyq iske asyp, maqsatyna jetse, onda 2020 jylgha qaray Qazaqstan atalghan reyting boyynsha ýzdik jiyrma memleket qatarynan tabylmaq. Búl ýshin juyrda jariyalanghan «Últtyq jospar: 5 reforma – 100 qadam» baghdarlamasyn jýzege asyrudyng mәni zor.

Amandyq SAGhYNTAYÚLY, Atyrau – Astana – Atyrau.