әngime

Úzaqty kýn kino qyzyghyna eltip, ekrangha kóp qadalghandyqtan ba, eki kózi uday ashyp, mólt-mólt jasaurap ketti. Shekesi de zil tartyp, qúlaghy shulap bara jatyr eken. Júdyryq syrtymen kózin uqalaghan kýii ornynan sozalandap túrdy da, ayaghyn zorlana sýiretip basyp, terezege qaray bettedi. Jýzinde sharshau bar. Kózi kilgirep túr. Birer attap tereze aldyna jetken song basy keudesine qúlap, birauyq súlq týsip túryp qaldy. Tereze aldyna sýmetilip nege keldi, o jaghyn payymdap jatqan búl joq. Uday ashyghan eki kózin tars júmyp sәl bógeldi de, әldene eske týse ketkendey tars júmghan kózin asha sala tereze erneuine asylyp, tysqa kóz tikti. Dәl tereze týbinde ósken kәri qaratal talystay qalyng qabyghy arsa-arsa bop, boyyna bitken myng san japyraghyn auyrsynghanday mýlgip túr. Ýiding kelesi betine auyp ketken kýnning qyzuy qayta bastaghan. Kórshi balalar oiyngha alansyz kirisken synayly, aula jaq kólenke betten shat-shadyman kýlki estilip qalyp jatyr. Oqudan bosaghan bala nemeni ýide túsap ústay almaytyn jazghy demalys kez ghoy.

Baghanadan uday ashyp, kilgiregen kóz janarynda jylt kórinip, búnyng da oiyngha ansary aua qalyp edi. Kóshege jýgirip shyghyp, asyr salghan balalardyng arasyna qoyyp-aq ketkisi kep túr. Biraq, órekpy qalghan kónili demde su sepkendey basylyp, kibirtiktep bógele berdi. «Mýmkin esik aldynda úrynargha qara tappay, eki iyghyn júlyp jep Erlan túrghan shyghar». Alpamystyng jýni jyghyla qaldy. Kóshege shyqsam degen oidan taban astynda ainyp, tútqagha soza bergen qoly keri qaytqan.

Erlan búdan bir klass joghary oqidy. Jetinshige kóshken. Jetinshige kóshtim eken dep, sabaqqa bas qatyryp jatqan ol joq. Ýshtikten ózge bagha onyng mandayyna jazylmaghan siyaqty. Ony da «qaghynyp túrghan pәleket qaghyndygha úshyramay túrghanda qútylyp tynayyq» dep, múghalimder amaly qúryp qoya sala ma qalay. Basyna oqu qonbaytynyn ózi de biletin bolar, basqa oqushylar siyaqty sómke arqalap, oqulyq tasyp әurege týsip jatpaydy. Mektepke әkeletini jalghyz kitap, jalghyz dәpter. Ol da әbden umajdalghan, yshqyrgha qystyra salady. Klastyng atamany. Onasha shygha qalghan tómengi klastyng balalary oghan qalta týbindegi bes-on tengesin berip, aghajandap әreng qútylady. Bes-on tenge tabylmay qalsa, mayqúiryqtan tebilip qaytady. Alpamys ta talay ret qaltasy qaghylyp, talay ret tebilip tynghan. Sondyqtan besinshining boqmúryndary Erlannan alystan oraghytyp qashady.

Anada ghoy, aspannan týskendey, oilamaghan jerden sumang etip Erlan tap bola ketkeni. Qannen-qapersiz, beygham kele jatqan búny, әi-shәy joq, kókirekten perip kep qalghany. Qalpaqtay úshyp týsti búl. Shýidesi tasqa onbay soghylyp, kóz aldy qarauytyp ketti. Esin jyisa, tóbeden tónip qarap Erlan túr. Bújyr taban bәtenke kiygen ayaghyn búnyng keudesine salyp alghan. Nyghyrlap basyp qoyady.

– Sende dýrbi bar deydi ghoy. Sony maghan әkep beresin! – deydi búiyryp. – Ayt, qashan әkelesin?

Óktem. Jayyn auzy jiylmay, tanqy tanauy jelp-jelp etip deldie qalypty. Alpamys túla boyyn biylep alghan ýreydi qapelimde basa almay, alaqanymen jýzin qorghashtay berdi.

– Qashan әkelesin?

– Dýrbi... dýrbi, – dey berdi Alpamys erni ernine juyspay kýbirlep. Auzyna basqa sóz týspedi.

– Tap osy qazir ap kelesin! – Bújyr taban bәtenkemen qabyrghadan oqsatyp bir tepti. – Úqtyng bey?!

Búl týk dey almady sonda. Sýiretilip ornynan túrdy. Ýsti-basyna júqqan shandy qaqpastan anaday jerde tenkiyip jatqan dónbekke shoynanday basyp baryp otyrdy. Kózine móltildep jas ýiirildi.

Ras bolsa, dýrbini atasy soghystan alyp kelgen deydi. Bylghary qoraby әbden aqjemdenip tozghan. Kóp ústalyp, syry kete bastaghan. Biraq, dýrbi bolghanda qanday! Naghyz ózi. Ap-auyr. Qos qoldap qysyp ústamasan, jerge týsirip aluyng әbden mýmin. Kórshi balalargha eshqashan kórsetken emes. Ózi de qolyna anda-sanda bir alatyn-túghyn. Bireu bilip qoya ma dep qaymyghady. Bilip qoysa «men bir kóreyin, men bir kóreyinmen» әr balanyng qolynda bir ketui mýmkin ghoy. Balkonda túryp alysta múnartyp jatyp alghan taudan kóz aiyrmay, shatqalgha úzaq-úzaq ýniledi. Sonda shatqaldy órlep ósken qaraghay bitken kóz aldyna tym-tym jaqyn kep túra-túra qalady. Qalyng aghash arasynan ashqaraq qasqyr ma, timiski týlki me, әiteuir әldebir maqúlyq әne-mine shygha keletindey. Álde qorbandap qar adamy kele jata ma? Qansha ýnilse de әzirge kózge eshtene ilige qoymaghan. Ázir ilikpese de, әiteuir kýnderding bir kýninde ony da kóretinine senimdi. Myna jeksúrynnyng sony sezip qoyghany ghoy.

Aqyry degenine jetip, dýrbini alyp tyndy. Qyzghyshtay qoryghan qasterli mýlik endi óziniki emes, bireuding qolynda ketti. Shatqaldan maqúlyq kórem be degen qiyaly da adyra qalghan. Ishi qansha jerden qyj-qyj qaynasa da, dýrbini qaytaryp alugha batyly barmay jýr. Ony aitasyn, Erlandy anadaydan kórse boldy, búrynghyday emes jasqanshaqtap, tómenshiktep qalatyn әdet tapty. Taysaqtap túrady. Ózinen ózi quystanyp, jan-jaghyna alaqtap, degbiri qúryp bitedi. Taghy da birdenemdi tartyp alar, taghy da qap-qatty júdyryghymen perip qalar degendey qorqa basyp, jylystap bara jatqany. Sol sebepti ýiden shyghugha ózining de qúlqy joq. Onyng ýstine esik syrtan qúlyptauly.

Osy jaz mamasy kompiutor satyp әpergen-túghyn. Ózi joqta kóshege alandamay ýide otyrsyn dep oilap tapqan ailasy. Meyli ghoy, mamasy ne oilasa da óz erki, al, Alpamys ýshin sonyng qyzyghy basylar týri kórinbeydi. Bir ózinde birneshe kino syiyp ketken kishkene dóngelek diskiden kóp nәrse joq. Ýiilip jatyr. Shetinen al da qúmaryng qanghansha qaray ber. Kino bolghanda qanday, keyipkerleri kileng bir jan-jaghyn jaypap bara jatqan jýrek jútqandar. Birin biri kórgen jerde júdyryq ala jýgirip, qaymyqpastan aiqasa ketetin tóbeles te sonda, birining qanyn biri suday shashyp, shimirikpesten soyyp salatyn, aiylyn jimastan atyp tasataytyn soghys ta sonda. Búnday kinony etek-jendi jimastan, arqany kenge salyp, jaybaraqat otyryp kóre almaysyn. Qaraday qanyng ysy bastaydy. Janyng tyrnaq úshyna tireledi. Tisindi tisine qoyyp, qos júdyryghyndy eriksiz týiip alghanyndy kino bitkende bir-aq angharasyn. Sosyn qapelimde sabana týse almay, elirip otyrghanyn. Alpamys ta tannyng atysy, kýnning batysy, bireu tap sol aragha matap tastaghanday ekran aldynan úzap shygha almaydy. Mamasy tonazytqyshqa salyp ketken týski asty ishe salu da keyde esten tars shyghyp ketedi-au. Esil-derti kóz aldynda ótip jatqan qyrghynda. Ásirese, bir qora qandyqol qaraqshynyng ortasyna it jynyndy keltirip ylghy da týsip qala beretin, týsip qalghan sayyn ylghy da aiyzyndy qandyryp әldenesheuin әp-sәtte qangha bóktirip, jayratyp tastap, sytylyp shyghyp kete beretin Jon degen jýrekjútqanda. Ózi de ajal auzyna talay ret baryp kelip jýr. Áne óledi, mine óledi deysin, ólmey tiri qalghanyn tilep, iyne úshynda otyrghanday ózing de qylpyldap bitesin.

...Tútqagha soza bergen qolyn keri tartyp ala sala, kompiuterge úmtyldy. Kóp diskining ishinen Jonnyng kinosyn izdep jatyr.

Mine, Jon! Qalay qoryqpaydy ә? Týk oilamaydy ә! Qannen qapersiz. Alshan-alshang basady. Jaybaraqat. Ózine ózi sengesin sóite me. Ishi bilip otyr ghoy, talay kórgen kino emes pe. Qazir ol әnebir kók tirep túrghan kóp qabat alyp ýidi ainala bergende tu syrtynan tars etip tapansha atyluy tiyis. Tapanshanyng tars ete týsetini, Jonnyng qaperine kirse ne qyl deysin, ony biletin Alpamys qana. Áttegen-ay, Jon degen aqymaqtyng naghyz ózi ghoy, tap bir naghashy júrtyna qydyryp kelgendey-aq, esh qauip oilamaydy. Alansyz. Qaralay it jynyng qozatyny osyndayda emes pe. Jeng ishine qaru jasyrghan qarau nemening qyr sonynan qalmay, baghanadan izge týsip kele jatqanyn qalay sezbeydi ә? Áne, atty ghoy... Óltirdi ghoy... Alpamys otyrghan ornynan qalay úshyp týrghanyn ózi de angharmay qalypty. Sýitkenshe bolmady, Jon omaqasa qúlap týsuding ornyna, bolmasa jalt berip boy tasalay qaludyng ornyna, әdettegi sabyrly qalpyn saqtap, oq atylghan jaqqa asyqpay, manghazdanyp moyyn búrsyn. Qorghasyn oq qaghyp týser demeydi-au. Anau shýrippeni taghy bir tartyp qalsa ghoy, jer sýze qúlaghanyn ózi de angharmay qalar edi. Átten-ay... atty әne. Alpamys әldeneden qorghanghanday qolyn erbeng etkizip, kózin tars júmyp ala qoydy. Ashqanda kórgeni jer jastanghan Jon emes, auzy-múrnynan qan shýmektep, sereyip ólgeli jatqan qysyq kóz qaraqshy. Jon bolsa, pistoletin qoynyna súgha salyp, týk bolmaghanday búrylyp jýre berdi.

— Malades!

Alpamys qysyq kóz qaraqshyny Jon emes, ózi atyp óltirgendey quana qyshqyryp qaldy.

— U-u-au!

Biraq, Alpamys ýshin qany búzyq aramza nemening kóresini kórip bolmay, әp sәtte ómirem qapqanynan ótken ókinish joq. Qaruy joq talay adamdy basynyp, әlimjettik jasap, baylyghyn tonap ketip jýr ghoy. Jondy qaydam, ol jaghyn Alpamys bes sausaghynday jaqsy bilip otyr. Sondyqtan da bar qylmysy ózi ólgen song ghana әshkere bolatynyna esh kelise almaydy. Yn-shynsyz atyp óltire salghansha, shyrqyratyp, janyn qinasa ghoy. Jo-joq, onday adamdy ayaugha bola ma? Qúlaghyn kesip tastau kerek, kózin oiyp alu kerek. Bir kózin oiyp alyp tastap jatqanyn ekinshi kózi kórip jatsa tipti jaqsy. Ayaq-qolyn byrt-byrt bútap, mine, bylay, bylay. Elirip alghan Alpamys edendi toqtamastan tepkiley berdi. «Mә, saghan! Mә, saghan!»

Osy kýnderi Alpamys Jondy tipti, týsinde kóretin bop jýr. Jon búny óz bauyrynday jaqyn tartyp, qasynan tastamaydy eken. Búl da bauyrynday bop ketken oghan úqsap baghyp, betine jan qaratpaugha tyrysady. Ásirese, Erlan dese jyny bar. Qútyryp ketedi. Erlan da búnyng aldynda dirdek qaghyp, ayaghyna jyghylady eken. Anada oqsatyp tepkenin, dýrbisin tartyp alghanyn Alpamys qalay úmytsyn. Bas salyp esten tandyra tepki astyna alady eken. Ondayda aiyzy qanyp, úiqydan masattanyp oyanady. Al, keyde oilaghan oiy kerisinshe shyghyp, Erlannyng tabany astynda iylenip ózi jatady. Sol kýni tósekten óksigin basa almay túrady. Búnysyn mamasy sezbey qala ma qaydam, әiteuir ertesine búl turaly tis jaryp, súrap kórgen emes. Álde, júmystan keshigip qalmayyn dep sýrnigip jýrgende múrshasy bolmay, úmytyp kete me? Búl da týnde kórgen týsin bayandap jatpaydy. Bayandap jatpasa da mamasy jalghyz úldyng jan dýniyesindegi ózgeristi sezip jýretin siyaqty. Sodan bolar-au, esikti syrtynan qúlyptap, kiltti qaltasyna sala ketetindi shygharghany. Kýndegisi sol. Mamasy qashan júmystan ýige oralghansha Alpamystyng osylay qamauda otyrghany otyrghan. «Mama, kiltti tastap ketinizshi» dep qansha mәrte jalynyp-jalbarynbady deysin. Biraq, ol úlynyng ótinishine qúlaq assa kәni. «Qoy, men joqta kóshedegi yzghyghan mәshiyne qaghyp keter», «Qoy, bir pәlege úrynyp qalarsyn», «Aman otyrghanyng jaqsy» dep betin qaytaryp tastay beredi. «Demalys kýni akvoparkke aparam. Sugha armansyz shomylasyn. Odan qaytyp kele jatyp, attraksiongha mingizem, balmúzdaq әperem» dep aldap qoyady. IYә, iyә, aldaydy. Akvoparkke qashan aparyp edi? Attraksiongha da mingizetin niyeti joq. Aytady, aitady da qoyady. Demalys kýni әlgi aitqan uәdesin tars úmytyp, ómiri bitpeytin kýibenge kirisip jatqany. «Mama, akvoparkke baramyz ba, qydyramyz ba?» dep qynqylday bastasa-aq: «Kóketayym-ay, akvoparkke baryp gólayttap jýretin jaghday qayda? Sening myna kirindi kim juady sonda, ýidi kim tazalaydy, tamaqty kim pisiredi?» dep zar iylep qoya beredi. Osydan keyin sózine senip kór. Búrynghyday qynqyldaudy da qoydy sosyn. Aytqysy kelmeydi. Aytqany oryndalmaytyn bolghan son, auyzdy auyrtyp qaytedi, tomsyrayyp, ýnsiz qalatyn әdet tapty. Sharuasyna kedergi jasamay, tilin jútyp ózimen ózi tonteris otyratynyna yrza bola ma, әlde uәdesine túrmaghan óz kinәsin juyp-shayghandaghysy ma, ne bolsa da mamasy júmysyn bitirgen song búny ainalyp-tolghanyp, әi-shәigha qaratpay basy-kózinen shópildetip sýie bastaydy. Sýitip otyryp aqyr-ayaghy kózine jas alyp tynady. «Júrttyng baldary siyaqty alansyz bola almadyn-au, botam. Auysh әkeng araq iship, qarasyn batyrghansha, úlyna ie bolatyn adam ghoy, – deydi dauysy jaryqshaqtana búzylyp. – Júrttyng papalary siyaqty seni akvoparkke aparyp qydyrtatyn adam ghoy... qayt deysing maghan?!»

Alpamys onashada qansha qiyaldaghanmen, әke beynesin kóz aldyna sirә da keltire almaydy. Kórgen adamy emes. Es bilgeli, mamasy aitpaqshy, qarang qalghyr, osy bir jalghyz bólme tar pәterde ekeuden ekeu túryp jatyr. Ákesi turaly súramaq bop talay mәrte oqtaluyn oqtaldy-au, biraq, ne bәlesi bar ekenin qaydam, әiteuir batyly barmay-aq qoydy. Anada shyrt úiqyda jatyp shoshyp oyanghanyn aitam-au! Bireuding solqyldap jylaghan dauysy qúlaq etin kemirip barady eken deydi. Sýitse, eniregende etegi jasqa tolyp otyrghan basqa emes, óz mamasy. Búnyng oyanyp ketkenin sezbedi me, aiylyn jighan joq. Alpamystyng zәresi úshyp, kózi baqyrayyp ketsin. Týk úqpasa da, tóseginen túra sala, ebil-sebil bop alyp-salyp otyrghan sheshesin qúshaqtay aldy.

— Mama... ma-ma. — Tanauy pyrs-pyrs etip jylap jiberdi.

— Botam-ou, botam! — Mamasy búnyng oyanyp ketkenin jana angharghanday selk ete qap, jylauyn doghara qoydy da, kókirekten jalyn ata kýrsinip saldy. — Ekeumizdi qanghyrtyp ketken tasbauyr әkenning sýgiretin jyrtyp tastap otyrmyn, botam. Úiyqtay almaghasyn... it jynym qozyp...

Mamasy degeni júp-júqa, qaghysqan aryq qarasúr kelinshek. IYterip qalsan, qúlap týserdey jýdeu. Sodan ba, kózining ainalasy qaltalanyp, kógis tartady da túrady. Ýstinde juyla-juyla ónsizdenip kónergen kóilek. Basqa әielder kiyip jýrgen kiyimge esh úqsamaydy. Qaydan tauyp alghan dep jyny keledi Alpamystyn. Búnyng jyny keldi eken dep, sheship alyp, laqtyratyn mamasy ma? Qas qylghanday ýstinen tastamaydy. Sony kiyip ap, dedektep júmysqa ketip bara jatady. Júmystan dedektep kele jatady.

Kóz ainalasyna qatparlana qalghan mayda әjimge úrlana qarap qoyady keyde. Únatpaghannan sýitedi. «Mamamnyng kózi nege kórshi kelinshekting kózindey әdemi bolmady eken» dep eriksiz oigha shomatyny bar. «Kóp jylaghan adamgha әjim erte týsetin shyghar? Sonda nege jylaydy? Jarqyratyp jana kóilek kie almaghasyn ba? Búnyng bәri papamnyng joqtyghynan ghoy. Anau Erlannyn, anau Ashat, Súltannyng papalarynday papam bolghanda ghoy, әdemi kóilekting neshe týrin kiyer edi mamam, – dep múngha batady. – Jana kóilek kiyse, kóz ainalasyna qyrtys ta týspes edi».

Ózining tentek balalardan taysaqtap, ýikýshik bop qalghanyn da әkening joqtyghynan kóredi. «Shikin-ay, Erlan men Ashattyng әkeleri siyaqty, mening de әkem bolghanda ghoy» dep ishi kýiip, qyzghanysh bas kóterip qoyar edi sonda. Mamasy әke sýgiretin jyrtyp tastap, kózin birjola qúrtqaly әlgi auyq-auyq bas kóterip qoyatyn qyzghanysh ta ada, tiri jangha tis jaryp, aityp kórmegen tәp-tәtti qiyaly da jym-jylas. Sodan beri kókireginde әldebir ashy týiin payda bolghan. Áke beynesinen kýderin birjola ýzgen. Sodan beri Erlan da, Ashat ta, tipti mekteptegi bala bitken kezdesken jerde búnyng kemshiligin keleke qylatynday. «Mamang ekeuindi beyshara qyp әkeng tastap ketken» dep. Sóitip aita ma dep, onghy kezde oiyngha qosyla almay, oqshau qala beretin bop jýr. Tipti, birge oinaytyn kórshi balalardy sol ýshin jek kórip te ketti.

Endi bir sәt janaghy ólgen qaraqshy degeni kózine Erlan bop elestegeni. Ony tapanshamen bir-aq tartyp jer qaptyrghan Jon emes, ózi siyaqtanyp, kókiregin әldebir alapat kýsh kernep ala jónelgeni. Tamaghyna keptelip qalghan týiin әp-sәtte jibip sala bergendey, kópten qaytpay jýrgen kegi qayta qalghanday, sanyn shapattap әy bir masattanghany. Ózin artynan kelgendi shanshyp tastaytyn, aldynan kelgendi janshyp ótetin batyrday sezinip, boyyna kýsh-qayrat qúiylghanday shiyrshyq atsyn. Shikin, qolgha tek pistolet bershi... pistolet bolsa ghoy, jalghyz Erlan emes, aqysy ketip jýrgen klastastarynyng talayyn tyrang etkizip, taban astynda atyp tastar edi ghoy! Oilanbas edi. Ayyzy sonda bir qanar edi-au! Dýrbiden aiyryldym dep ókinbes edi-au!

Alpamys eriksiz sýngip ketken qiyaldan aiygha almay, sarsangha týsip otyrghanda, Jonnyng kinosy ayaqtalyp, basqasy bastalyp ketken eken. Búny da neshe mәrte kórip tastaghan. Adam jegish ýbijik turaly. Áne, sol ýbijik qala shetinde oqshau túrghan ýidi ainala  toryp, tenselip jýredi de qoyady. Ylghy osy. Qas qarayyp, myrt ýiirildi degenshe aspannan týskendey sap ete qalady, tang bozara jerge singendey ghayyp bolady. Adamnyng ayaghy siyaqty eki ayaghy, adamnyng qoly siyaqty eki qoly bar. Ýsti-basy sabalaq-sabalaq qylshyq. It deytin it emes, qasqyr deytin qasqyr emes. Bet-auzy myj-myj. Týn qaranghysymen qarauytyp kórinip, ýiding manyn shiyrlaudan sharshamaydy. Eki kózi qyzaryp, azu tisi aqsiyp, әinekten ýnilip túrghany. Bólmede bir balaqan balbyrap úiyqtap jatyr. Týkti de sezer emes. Tereze som temirmen torlanghan. Esik tars bekituli. Aldyrmaydy. Al, anau pәleket, adam etin ansay ma, auyq-auyq jútynyp qoyady. Aranday auzyn qayshylap, yzalana yryldap esik kýzetedi de jýredi. Tang ata taugha qaray josyltyp bara jatqanyn kóresin. Ekpininen ysyldap jel esedi. Tau jaqtan qasqyrsha úlyghan, ansha aqyrghan әjeptarqy dauysyn estiysin.

Sorly balaqan ózin ýbijik andyp jýrgenin qaydan bilsin? Qarghys atqan bir týni aqyry ýige týsip, shengeline ilikken boyda qolyn qol, bútyn bút qyp borshalap qylghyta salatynyn qaydan sezsin? Sheshesi bayghústyng da qaperinde qauip joq. Sondan ba, әiteuir tyrnaqtay balany bólmesinde jalghyz qaldyryp, ózi bólek tósekke qisayady.

...Búlar túratyn pәter birinshi qabatta. Tereze týbinde ósken kәri qaratal bólmege kýn sәulesin týsirmey kólenkelep, әinekti tolayym jauyp túrady. Kýn keshkire bastasymen bólme ishi tez kýngirttenip, kónilge ýrey kire bastaytyny bar. Býgin de ýbijik kinodan kóz aiyra almay búryshta býrisip otyrghan. Kenet tereze aldyna qanattaryn sart-súrt sabalap qos kepter talasa-tarmasa qona ketkeni. Onsyz da sansyn ýbijik jaulap ap, qaraday dirdek qaghyp, ýrkip otyrghan Alpamystyng jýregi su-u ete týssin. Túla boyy týrshigip, ilezde suynyp sala bersin. Ayaq-qoly sal bop qalghanday jansyzdanyp, bir jaghyna qisayyp qúlay berdi. Esin jisa, syrtqy esik jaqtan tyqyr-tyqyr etken dybys estilip jatyr. Búl әueli ol tyqyrdyng ne tyqyr ekenin úgha almay eriksiz qúlaq týrgen. Auzy anqiyp otyryp, oiyna ýbijik orala ketse bolar ma? «Ýbijik» dep, sybyrlady. Kebirsigen erni jybyr etti. Jýregi qaltyrap, tóbe shashy tik túrdy. Sol... sonyng dәl ózi! Sol ghoy! Soyauday tyrnaghymen osqylap, tyrnalap jatyr. Búlardiki júrttikindey baltalasang alynbas temir esik emes, ashyp-japqan sayyn bir qyshqyryp qalatyn qiqy-jiqy qúrama aghash esik. Kenet doldanyp ketip, bar pәrmenimen bir perse ghoy, onsyz da qausap túrghan esik kýirep týser edi. Sony oilaghnda Alpamystyng jon arqasy shymyrlap ala joneldi. Úiyp qalghan ayaq-qolyn әreng jazyp, ornynan jer tirep zorgha túrdy. Tizesi dirildep ashanagha bet aldy. Tәltirektep ashanagha jetti, týrtinektep ýstel ýstin sipalady. Qolyna balta ilikti. Mamasy et shauyp jýrgen balta. Balta qolgha týsken song batyldanghanday bolyp edi, biraq sol arada óz iyegi óz erkine baghynbay kemsendep, jylap jibergeni. Kóz janary jasqa tolyp alypty. Tyqyr bolsa basylar emes. Ýbijikting soyauday-soyauday tyrnaghy kózine elestegen Alpamystyng tynysy tarylyp, kózi sharasynan shyghyp sheginshektep bardy da, arqasyn qabyrghagha tiredi. Esikting kózinen syghalap qaramaq bop bir oqtaldy da, ol oiynan taban astynan ainydy. Esik ashylyp ketip, ýbijik kirip kele me dep ýreyi úsha qoryqty. Syghalasa da tas qaranghy kireberisten eshtene kórip jarytpaysyn. Baltany basynan asyra joghary kótergen qalpy, demin ishinen alyp, qalshiyp qatyp qalypty. Osy kez esik ashylyp ketti. Saldyr-kýldir etip bireu tabaldyryqtan beri attay bergen. Alpamys óz kózine ózi senbedi. Qorqynyshty ýbijik bet-beynesin ilezde ózgertip, mamasyna ainalyp ýlgeripti. «Mamamdy jep qoyghan, sosyn mamam bop ketken, – degen qiyaly oy keldi basyna, – әne, erni qan-qan. Endi meni jeydi».

Ýbijik – mama qolyndaghy sómkeni bosaghagha tastay salyp, óp-ótirik kýlimsirep, beri búryldy. «Botam-au, kókshim-au!» deydi. Dauysyn mamasynyng dauysynan ainytpay qalay salady ә. Aldap-sulap ústap almaq qoy.

Alpamys jandәrmen tórgi bólmege túra qashty. Sonynan ýbijik – mamasy quyp kirdi. Kózi alaq-júlaq etedi.

– Alpamys, úlym, ne boldy saghan, nege qashtyn? Ókpelep qaldyng ba, mamana. Býgin ailyq aldym. Aylyghym ósti ghoy. Saghan ne әkelgenimdi kórshi.

– Kelmeshi qasyma, – dep syqsyndap jylap jiberdi. – Mamam emessing sen, ýbijiksing sen.

– Qoy, janym! Ne dep túrsyn? Mamanmyn ghoy men, sorly-au... mamanmyn!

Alpamys qolyndaghy baltany qysa ústap, búryshqa tyghyldy.

– Mama, sen mama emessin. Mama bop kelgen ýbijiksin.

Janary jasqa tolyp, kóz aldy búldyrap, týk kóre alar emes.

– Ne deydi, janym-au? Ýbijigi nesi? Ýide jalghyz qamalyp otyryp... birdeme iyektep ketkennen su ma? Pissimilla. Pissimilla. Kel, alastayyn. Úshyqtayyn.

Mamasy attap basyp, úlynyng janyna jetip bardy da, tizerley ketip, alaqanymen mandayyn sipay berip edi, Alpamys qolyndaghy baltany qúlashtap túryp siltep kep qaldy. Siltep kep qaldy da, ayaghynyng astyna ah... dep qúlap týsken ýbijik emes, bet-auzyn qan jughan mamasy ekenin tanyp qap, shoshyna shynghyryp jiberdi.

Abai.kz