Selektorlyq keneste búl baghytta naqty tapsyrmalar berildi.

Keshe oblystyq әkimdikte oblys әkimining birinshi orynbasary B.Dәukenovtyng qatysuymen selektorlyq kenes ótip, onda nan baghasynyng jәne halyq tútynatyn asa qajetti auyl sharuashylyghy ónimderining baghalaryn túraqtandyru mәseleleri qaraldy. Keneske oblys jәne qala әkimderining orynbasarlary, audan әkimderi, memlekettik organdar, auyl sharuashylyghy tauarlaryn óndirushiler, bazarlar, sauda oryndary qyzmetkerleri jәne búqaralyq aqparat qúraldary ókilderi qatysty.

Bolat Dәukenov Ýkimet tarapynan oblys әkimderine baghany túraqtandyru baghytynda tapsyrma berilgenin, soghan oray ún ónimderin tasymaldaushylarmen memorandum jasalghanyn atap ótip, únnyng baghasy túraqty әri bir baghamen bolatyndyghyn, ony tasymaldaushy da bir operator bolghandyqtan, sol baghytta naqty júmystar jasau qajettigin aitty. Yaghni, 1-shi súrypty 1 kg. únnyng baghasy 46 tengeden aspauy qajet, soghan sәikes sauda oryndarynda birinshi súrypty únnan jasalghan nannyng baghasyn ósiruge jol berilmeui tiyis.

Selektorlyq keneste búl baghytta naqty tapsyrmalar berildi.

Keshe oblystyq әkimdikte oblys әkimining birinshi orynbasary B.Dәukenovtyng qatysuymen selektorlyq kenes ótip, onda nan baghasynyng jәne halyq tútynatyn asa qajetti auyl sharuashylyghy ónimderining baghalaryn túraqtandyru mәseleleri qaraldy. Keneske oblys jәne qala әkimderining orynbasarlary, audan әkimderi, memlekettik organdar, auyl sharuashylyghy tauarlaryn óndirushiler, bazarlar, sauda oryndary qyzmetkerleri jәne búqaralyq aqparat qúraldary ókilderi qatysty.

Bolat Dәukenov Ýkimet tarapynan oblys әkimderine baghany túraqtandyru baghytynda tapsyrma berilgenin, soghan oray ún ónimderin tasymaldaushylarmen memorandum jasalghanyn atap ótip, únnyng baghasy túraqty әri bir baghamen bolatyndyghyn, ony tasymaldaushy da bir operator bolghandyqtan, sol baghytta naqty júmystar jasau qajettigin aitty. Yaghni, 1-shi súrypty 1 kg. únnyng baghasy 46 tengeden aspauy qajet, soghan sәikes sauda oryndarynda birinshi súrypty únnan jasalghan nannyng baghasyn ósiruge jol berilmeui tiyis.

Eki mәsele boyynsha da oblystyq auyl sharuashylyghy basqarmasy bastyghynyng orynbasary Q.Bazarbaev bayandady. Onyng mәlim etkenindey, Oblys boyynsha halyq sany - 512 500. Tútynu normasy boyynsha 1 jylgha qajetti ún ónimderi - 47 200 tn. Tútynu normasy boyynsha 1 jylgha qajetti 1 sortty ún - 6663 tn. Halyqtyng 1 sortty úngha súranysy 1 aigha - 1 292,2 tn. Naubayhanalardyng 1 sortty úngha súranysy 1 aigha - 710,7 tn. 1 sortty úngha barlyq súranys 1 aigha - 2003 tn. 1 sortty úngha barlyq súranys 1 jylgha - 24 036 tn.
Qala jәne audandar boyynsha súranysqa keler bolsaq, Atyrau qalasynda halyq sany - 230 981 adam. Tútynu normasy boyynsha 1 jylgha qajetti ún ónimderi - 21 278 tn. Tútynu normasy boyynsha 1 jylgha qajetti 1 sortty ún - 3 003 tn. Halyqtyng 1 sortty úngha súranysy 1 aigha - 270 tn. Naubayhanalardyng 1 sortty úngha súranysy 1 aigha - 513 tn. 1 sortty úngha barlyq súranys 1 aigha - 783 tn. 1 sortty úngha barlyq súranys 1 jylgha - 9 396 tn.

Jylyoy audany. Halyq sany - 73 493. Tútynu normasy boyynsha 1 jylgha qajetti ún ónimderi - 6 771 tn. 1 sortty úngha barlyq súranys 1 jylgha - 4 596 tn. Inder audany. Halyq sany - 31527. Tútynu normasy boyynsha 1 jylgha qajetti ún ónimderi - 2 905 tn. Tútynu normasy boyynsha 1 jylgha qajetti 1 sortty ún - 410 tn. 1 sortty úngha barlyq súranys 1 jylgha - 528 tn. Isatay audany. Halyq sany - 25 359. Tútynu normasy boyynsha 1 jylgha qajetti ún ónimderi - 2 337 tn. 1 sortty úngha barlyq súranys 1 jylgha - 510 tn.

Qyzylqogha audany. Halyq sany - 32 601. Tútynu normasy boyynsha 1 jylgha qajetti ún ónimderi - 3 004 tn. Tútynu normasy boyynsha 1 jylgha qajetti 1 sortty ún - 424 tn. 1 sortty úngha barlyq súranys 1 jylgha - 945,6 tn. Qúrmanghazy audany. Halyq sany - 59 132. Tútynu normasy boyynsha 1 jylgha qajetti ún ónimderi - 5 448 tn. 1 sortty úngha barlyq súranys 1 jylgha - 7 368 tn. Maqat audany. Halyq sany - 29 547. Tútynu normasy boyynsha 1 jylgha qajetti ún ónimderi - 2 722 tn. 1 sortty úngha barlyq súranys 1 jylgha - 396 tn. Mahambet audany. Halyq sany - 30 813. Tútynu normasy boyynsha 1 jylgha qajetti ún ónimderi - 2 839 tn. 1 sortty úngha barlyq súranys 1 jylgha - 295,2 tn.

Q.Bazarbaevtyng atap ótkenindey, biylghy jyly Elbasy tapsyrmasyna oray oblys boyynsha 65 500 tonna 1-shi sortty úngha әr kg. 46 tengeden memorandum jasaqtalghan. Oblys boyynsha 1-shi sortty úndy jetkizip berushi bolyp «SPIK A» JShS belgilengen. Qala jәne audandargha ay sayynghy qajetti ún mólsheri jónindegi súranysty «SPIK A» JShS-ne tapsyru qajet. Naubayhanalarmen halyqtyng tikeley súranysynan tys jaghdayy tómen otbasylargha arnalghan arzan baghamen satatyn dýkenderde 1 sortty úndy satudy úiymdastyrugha mým-kindik tuyndap otyr. Qala jәne audandarda 1 sortty nan baghasynyng kóteriluine eshqanday negiz joq dep esepteydi ol.

Bolat Dәukenov kimde-kim ún baghasynyng 1 kelisin 46 tengeden joghary satatyn bolsa, ondaylardy dereu qúqyq qorghau oryndaryna habarlap, zandy shara qoldanu, birinshi kezekte aiyppúl salu, al odan nәtiyje shygharmasa, qatang jazalau sharasyn aludy úsyndy. Bәri de sonday baghamen satuy tiyis, qala, audan әkimderine sonday tapsyrma berildi.

- Maghan apta sayyn esep berip otyrasyzdar nan baghasy boyynsha. Baghany ósiru boldy ma, onday faktiler kezdesti me? Bolsa, jogharyda aitqanymday, onday kәsipkerlerge qatysty qatang shara qoldanynyzdar. Nan baghasyn túraqtandyru baghytynda monitoring jýrgizip, qajetti súranys kólemin naqtylau qajet, audan әkimderi auyl sharuashylyghy basqarmasymen birlese júmys jasanyzdar, - dedi.

Oblys әkimining orynbasary Gh.Sәrsem-aliyev qajet bolghan audandargha ún ónimderin temir jol kóligi arqyly tasymaldap jetkizu mýmkindigi barlyghyn qaperge berdi. Yaghni, úndy әueli Atyrau qalasyna әkelip, sonan song audandargha keri tasudyng qajeti joq, tikeley jetkizuge bolady. Mysaly, Qúrmanghazy audanyna Ganushkino stansiyasyna deyin, Maqat audanyna, basqa ónirlerge de solay.
Oblystyq auyl sharuashylyghy basqarmasy bastyghynyng orynbasary Q.Bazarbaevtyng aituynsha, qazirgi tanda oblystyq auyl sharuashylyghy basqarmasy boyynsha, oblystaghy birinshi qajettegi azyq-týlik tauarlarynyn, sonyng ishinde ózimizde óndirilgen auyl sharuashylyghy tauarlarynyng baghalaryn túraqtandyru baghytynda óz dengeyinde júmystar atqarylyp keledi. 2010 jylghy 1 nauryzdaghy Qazaqstan Respublikasy Ýkimetining №145 qaulysymen әleumettik manyzy bar azyq-týlik tauarlarynyng tizbesi bekitilgen.

Búl tizbege әleumettik manyzy bar 18 azyq-týlik tauarlary: birinshi sortty biday úny, bidaydan jasalghan nan, makaron ónimderi, jarmalar, kýrish, kartop, kókónister (sәbiz, basty piyaz, qyryqqabat, qyzylsha), aq qant, ósimdik mayy, et (siyr eti, qoy eti, qús eti), ishetin sýt, airan, maylylyghy az irimshik, mәiekti syr, sary may, júmyrtqa, túz, shay kiredi.

2009 jyly oblys boyynsha 23 myng tonna et óndirilip, qamtamasyz etu payyzy 108%, 54 myng tonna sýt óndirilip, qamtamasyz etu payyzy 54%, 1,8 mln. dana júmyrtqa óndirilip, qamtamasyz etu payyzy 3,5% boldy. Al 2010 jyldyng 8 aiynda 12 myng tonna et, 34,6 myng tonna sýt, 1,2 mln. dana júmyrtqa óndirilgen. 2009 jyly oblys boyynsha 11,6 myng tonna baqsha ónimderi óndirilip, mausymdyq qamtu payyzy 172%, 44 myng tonna kókónis óndirilip, mausymdyq qamtu payyzy-155%, 11,2 myng tonna kartop ónimderi óndirilip, mausymdyq qamtu payyzy-35%, 70 tonna jemis ónimderi óndirilip, mausymdyq qamtu payyzy-0,5%.

Biylghy jyly óndiriske engiziletin 5100 tonnalyq tiptik jobadaghy kókónis qoymasy jәne 0,48 ga jylyjay tehnologiyasynyng arqasynda qys jәne kóktem mezgilderinde asa qajetti kartop jәne sәbiz, piyaz, qyryqqabat, qyzylsha ónimderimen qamtamasyz etu 60 payyzgha, al qiyar, qyzanaqtarmen qamtamasyz etu 7 payyzgha jetetin bolady. 2011 jyly búl kórsetkishterdi 100 jәne 38 payyzgha jetkizu jospary bar.

2010 jyldyng 7 qyrkýiegindegi «QazAgroMarketing» AQ-nyng mәlimetine sәikes, oblysymyzda әleumettik manyzy bar negizgi azyq-týlik ónimderining baghalary tómendegishe: respublika boyynsha siyr etining ortasha baghasy - 694 tengeni qúrasa, oblysta - 687 (680) tenge, qoy etining baghasy respublikada - 687 tenge, oblysta - 658 (685) tenge, jylqy eti respublika boyynsha - 836 tenge, oblysta 800 tenge qúrap otyr.

Respublika boyynsha qiyardyng ortasha baghasy 91 tengeni qúrasa, oblysta - 100 tenge, qyzanaq respublikada - 84 tenge, oblysta - 100 tenge, qyzylsha respublikada - 79 tenge, oblysta - 89 (80) tenge, respublika boyynsha kartop baghasy 54 tengeni qúrasa, oblysta - 85 (70) tenge, piyaz respublikada - 60 tenge bolsa, oblysta - 85 (70) tenge. 2010 jyldyng 8 aiynda kartop - 6 600 tn, piyaz - 1 800 tn, qyryqqabat - 1200 tn, sәbiz - 1300 tn, qyzylsha - 164 tn, qyzanaq - 716 tn, qiyar - 282 tn, baqsha - 1315 tn, alma, jemis-jiydek, jýzim - 7600 tn, sitrus - 1386 tn. tasymaldanghan. 2009 jyly Batys Qazaqstan oblysynan 24 myng 146 MIQ, 3127 bas qoy, 836 bas jylqy, 159 bas týie maldary tasymaldanghan, yaghny 4000 tonna et, al 2010 jyldyng 8 aiynda 15 507 bas MIQ, 3 307 bas qoy, 909 bas jylqy, 65 bas týie, yaghny 2 500 tonna et tasymaldanghan.
Tútynu rynogynda baghany túraqtandyru maqsatynda auyl sharuashylyghy jәrmenkeleri túraqty úiymdastyrylyp keledi. Jyl basynan bastap 167 auyl sharuashylyghy jәrmenkeleri ótkizildi. Atyrau qalasy - 21, Jylyoy audany - 25, Inder audany - 26, Isatay audany - 32, Qyzylqogha - 4, Qúrmanghazy audany - 16, Mahambet audany - 43 auyl sharuashylyghy jәrmenkeleri ótkizilgen.
Azyq-týlik tauarlarynyng baghalaryn negizsiz kótermeu jónindegi memorandumdar jasaqtau maqsatynda, ýstimizdegi jyldyng 22 qantarynda «Atyrau qalasy túrghyndaryn әleumettik manyzy bar azyq-týlik ónimimen qajetti kólemimen tómen baghada qamtamasyz etu jәne qolayly әleumettik jaghday tughyzu turaly», «Atyrau qalasynyng sauda salasynda ózara týsinushilik pen yntymaqtastyq turaly» bir jaghynan qala әkimi, ekinshi jaghynan azyq-týlik ónimining kóterme tasymaldaushylary, supermarketter jәne bazarlar basshylarymen tórt memorandumgha qol qoyylghan. Sonday-aq, audandar boyynsha da azyq-týlik tauarlarynyng baghasyn negizsiz kótermeu maqsatynda memorandumdargha qol qoyylypty.

Oblystyq kәsipkerlik jәne ónerkәsip basqarmasynyng mәlimeti boyynsha 1211 tonna ósimdik mayy, 1511 tonna qant, 502 tonna kýrish, 4061 tonna kartop, 588 tonna siyr eti, 6,7 mln. dana júmyrtqa, 4000 tonna sýt, 370 tonna makaron ónimderi, 1438 tonna 1 sortty ún qorlary bar.

Oblys әkimining birinshi orynbasary bylay dep atap kórsetti:
- Auyl sharuashylyghy, kókónis ónimderi nege kýzde qymbat bolady, qazir naghyz nauqany emes pe? Búl qystyng qantar aiy emes, ónimge tapshylyq tudyratyn. Ónimning mol shaghynda bagha joghary bolyp túrsa, erteng azayghanda qalay bolady? Osyny nege qadaghalap, qaramaysyzdar? Jәrmenkelerdi jii ótkizu qajet, bir audanda kóp, bir audanda az ótkizilgen. Nege? Qazirgi nauqandyq shaqty paydalanyp, ónimdi barynsha mol ótkizuge qamdanyp qalu kerek qoy. Erteng kýn suyta olardy saqtau da onaygha týspeydi, al ýsip ketse zor shyghyngha qalamyz. Sonan son, bir-birinen kóterme baghamen alyp, ýstine aqsha qosyp satushylar kóp, bagha odan keyin qalay túraqty bolady? Tipti jәrmenke kezinde solay jasaydy. Qanday negizge sýienip baghany kóteredi? Preziydenttin, Ýkimet basshysynyn, oblys әkimining baghany kótermeu jóninde arnayy tapsyrmasy bar. Nege kýndelikti qadaghalamaysyzdar, nege shara qoldanylmaydy ondaylargha qatysty. Bir-ekeuine qatang shara alsandar, qalghandary ózi-aq qalypqa keledi. Beybastaqtyqqa jiberip qoygha bolmaytyndyghyn týsininizder, әkimshilik jazagha tartynyzdar. Osy isterge qala, audan әkimderi de tikeley jauapty bolady. Maghan kelesi aptanyng 21 kýni bagha mólsherin qayta tekserip berinizder, sizderding qanshalyqty dengeyde júmys jasap, jasamay otyrghandarynyz sonda kórinedi. Aytylghan barlyq syn-eskertpelerdi merzimdi oryndaudy tapsyramyn, - dep naqty jauapkershilikti talap etti oblys әkimining birinshi orynbasary Bolat Asylúly Dәukenov.

Q.MÚQAShEV.