سەلەكتورلىق كەڭەستە بۇل باعىتتا ناقتى تاپسىرمالار بەرىلدى.

كەشە وبلىستىق اكىمدىكتە وبلىس اكىمىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ب.داۋكەنوۆتىڭ قاتىسۋىمەن سەلەكتورلىق كەڭەس ءوتىپ، وندا نان باعاسىنىڭ جانە حالىق تۇتىناتىن اسا قاجەتتى اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ باعالارىن تۇراقتاندىرۋ ماسەلەلەرى قارالدى. كەڭەسكە وبلىس جانە قالا اكىمدەرىنىڭ ورىنباسارلارى، اۋدان اكىمدەرى، مەملەكەتتىك ورگاندار، اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارلارىن وندىرۋشىلەر، بازارلار، ساۋدا ورىندارى قىزمەتكەرلەرى جانە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى وكىلدەرى قاتىستى.

بولات داۋكەنوۆ ۇكىمەت تاراپىنان وبلىس اكىمدەرىنە باعانى تۇراقتاندىرۋ باعىتىندا تاپسىرما بەرىلگەنىن، سوعان وراي ۇن ونىمدەرىن تاسىمالداۋشىلارمەن مەموراندۋم جاسالعانىن اتاپ ءوتىپ، ۇننىڭ باعاسى تۇراقتى ءارى ءبىر باعامەن بولاتىندىعىن، ونى تاسىمالداۋشى دا ءبىر وپەراتور بولعاندىقتان، سول باعىتتا ناقتى جۇمىستار جاساۋ قاجەتتىگىن ايتتى. ياعني، 1-ءشى سۇرىپتى 1 كگ. ۇننىڭ باعاسى 46 تەڭگەدەن اسپاۋى قاجەت، سوعان سايكەس ساۋدا ورىندارىندا ءبىرىنشى سۇرىپتى ۇننان جاسالعان ناننىڭ باعاسىن وسىرۋگە جول بەرىلمەۋى ءتيىس.

سەلەكتورلىق كەڭەستە بۇل باعىتتا ناقتى تاپسىرمالار بەرىلدى.

كەشە وبلىستىق اكىمدىكتە وبلىس اكىمىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ب.داۋكەنوۆتىڭ قاتىسۋىمەن سەلەكتورلىق كەڭەس ءوتىپ، وندا نان باعاسىنىڭ جانە حالىق تۇتىناتىن اسا قاجەتتى اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ باعالارىن تۇراقتاندىرۋ ماسەلەلەرى قارالدى. كەڭەسكە وبلىس جانە قالا اكىمدەرىنىڭ ورىنباسارلارى، اۋدان اكىمدەرى، مەملەكەتتىك ورگاندار، اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارلارىن وندىرۋشىلەر، بازارلار، ساۋدا ورىندارى قىزمەتكەرلەرى جانە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى وكىلدەرى قاتىستى.

بولات داۋكەنوۆ ۇكىمەت تاراپىنان وبلىس اكىمدەرىنە باعانى تۇراقتاندىرۋ باعىتىندا تاپسىرما بەرىلگەنىن، سوعان وراي ۇن ونىمدەرىن تاسىمالداۋشىلارمەن مەموراندۋم جاسالعانىن اتاپ ءوتىپ، ۇننىڭ باعاسى تۇراقتى ءارى ءبىر باعامەن بولاتىندىعىن، ونى تاسىمالداۋشى دا ءبىر وپەراتور بولعاندىقتان، سول باعىتتا ناقتى جۇمىستار جاساۋ قاجەتتىگىن ايتتى. ياعني، 1-ءشى سۇرىپتى 1 كگ. ۇننىڭ باعاسى 46 تەڭگەدەن اسپاۋى قاجەت، سوعان سايكەس ساۋدا ورىندارىندا ءبىرىنشى سۇرىپتى ۇننان جاسالعان ناننىڭ باعاسىن وسىرۋگە جول بەرىلمەۋى ءتيىس.

ەكى ماسەلە بويىنشا دا وبلىستىق اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى ق.بازارباەۆ باياندادى. ونىڭ ءمالىم ەتكەنىندەي، وبلىس بويىنشا حالىق سانى - 512 500. تۇتىنۋ نورماسى بويىنشا 1 جىلعا قاجەتتى ۇن ونىمدەرى - 47 200 تن. تۇتىنۋ نورماسى بويىنشا 1 جىلعا قاجەتتى 1 سورتتى ۇن - 6663 تن. حالىقتىڭ 1 سورتتى ۇنعا سۇرانىسى 1 ايعا - 1 292,2 تن. ناۋبايحانالاردىڭ 1 سورتتى ۇنعا سۇرانىسى 1 ايعا - 710,7 تن. 1 سورتتى ۇنعا بارلىق سۇرانىس 1 ايعا - 2003 تن. 1 سورتتى ۇنعا بارلىق سۇرانىس 1 جىلعا - 24 036 تن.
قالا جانە اۋداندار بويىنشا سۇرانىسقا كەلەر بولساق، اتىراۋ قالاسىندا حالىق سانى - 230 981 ادام. تۇتىنۋ نورماسى بويىنشا 1 جىلعا قاجەتتى ۇن ونىمدەرى - 21 278 تن. تۇتىنۋ نورماسى بويىنشا 1 جىلعا قاجەتتى 1 سورتتى ۇن - 3 003 تن. حالىقتىڭ 1 سورتتى ۇنعا سۇرانىسى 1 ايعا - 270 تن. ناۋبايحانالاردىڭ 1 سورتتى ۇنعا سۇرانىسى 1 ايعا - 513 تن. 1 سورتتى ۇنعا بارلىق سۇرانىس 1 ايعا - 783 تن. 1 سورتتى ۇنعا بارلىق سۇرانىس 1 جىلعا - 9 396 تن.

جىلىوي اۋدانى. حالىق سانى - 73 493. تۇتىنۋ نورماسى بويىنشا 1 جىلعا قاجەتتى ۇن ونىمدەرى - 6 771 تن. 1 سورتتى ۇنعا بارلىق سۇرانىس 1 جىلعا - 4 596 تن. يندەر اۋدانى. حالىق سانى - 31527. تۇتىنۋ نورماسى بويىنشا 1 جىلعا قاجەتتى ۇن ونىمدەرى - 2 905 تن. تۇتىنۋ نورماسى بويىنشا 1 جىلعا قاجەتتى 1 سورتتى ۇن - 410 تن. 1 سورتتى ۇنعا بارلىق سۇرانىس 1 جىلعا - 528 تن. يساتاي اۋدانى. حالىق سانى - 25 359. تۇتىنۋ نورماسى بويىنشا 1 جىلعا قاجەتتى ۇن ونىمدەرى - 2 337 تن. 1 سورتتى ۇنعا بارلىق سۇرانىس 1 جىلعا - 510 تن.

قىزىلقوعا اۋدانى. حالىق سانى - 32 601. تۇتىنۋ نورماسى بويىنشا 1 جىلعا قاجەتتى ۇن ونىمدەرى - 3 004 تن. تۇتىنۋ نورماسى بويىنشا 1 جىلعا قاجەتتى 1 سورتتى ۇن - 424 تن. 1 سورتتى ۇنعا بارلىق سۇرانىس 1 جىلعا - 945,6 تن. قۇرمانعازى اۋدانى. حالىق سانى - 59 132. تۇتىنۋ نورماسى بويىنشا 1 جىلعا قاجەتتى ۇن ونىمدەرى - 5 448 تن. 1 سورتتى ۇنعا بارلىق سۇرانىس 1 جىلعا - 7 368 تن. ماقات اۋدانى. حالىق سانى - 29 547. تۇتىنۋ نورماسى بويىنشا 1 جىلعا قاجەتتى ۇن ونىمدەرى - 2 722 تن. 1 سورتتى ۇنعا بارلىق سۇرانىس 1 جىلعا - 396 تن. ماحامبەت اۋدانى. حالىق سانى - 30 813. تۇتىنۋ نورماسى بويىنشا 1 جىلعا قاجەتتى ۇن ونىمدەرى - 2 839 تن. 1 سورتتى ۇنعا بارلىق سۇرانىس 1 جىلعا - 295,2 تن.

ق.بازارباەۆتىڭ اتاپ وتكەنىندەي، بيىلعى جىلى ەلباسى تاپسىرماسىنا وراي وبلىس بويىنشا 65 500 توننا 1-ءشى سورتتى ۇنعا ءار كگ. 46 تەڭگەدەن مەموراندۋم جاساقتالعان. وبلىس بويىنشا 1-ءشى سورتتى ۇندى جەتكىزىپ بەرۋشى بولىپ «سپيك ا» جشس بەلگىلەنگەن. قالا جانە اۋداندارعا اي سايىنعى قاجەتتى ۇن مولشەرى جونىندەگى سۇرانىستى «سپيك ا» جشس-نە تاپسىرۋ قاجەت. ناۋبايحانالارمەن حالىقتىڭ تىكەلەي سۇرانىسىنان تىس جاعدايى تومەن وتباسىلارعا ارنالعان ارزان باعامەن ساتاتىن دۇكەندەردە 1 سورتتى ۇندى ساتۋدى ۇيىمداستىرۋعا ءمۇم-كىندىك تۋىنداپ وتىر. قالا جانە اۋدانداردا 1 سورتتى نان باعاسىنىڭ كوتەرىلۋىنە ەشقانداي نەگىز جوق دەپ ەسەپتەيدى ول.

بولات داۋكەنوۆ كىمدە-كىم ۇن باعاسىنىڭ 1 كەلىسىن 46 تەڭگەدەن جوعارى ساتاتىن بولسا، وندايلاردى دەرەۋ قۇقىق قورعاۋ ورىندارىنا حابارلاپ، زاڭدى شارا قولدانۋ، ءبىرىنشى كەزەكتە ايىپپۇل سالۋ، ال ودان ناتيجە شىعارماسا، قاتاڭ جازالاۋ شاراسىن الۋدى ۇسىندى. ءبارى دە سونداي باعامەن ساتۋى ءتيىس، قالا، اۋدان اكىمدەرىنە سونداي تاپسىرما بەرىلدى.

- ماعان اپتا سايىن ەسەپ بەرىپ وتىراسىزدار نان باعاسى بويىنشا. باعانى ءوسىرۋ بولدى ما، ونداي فاكتىلەر كەزدەستى مە؟ بولسا، جوعارىدا ايتقانىمداي، ونداي كاسىپكەرلەرگە قاتىستى قاتاڭ شارا قولدانىڭىزدار. نان باعاسىن تۇراقتاندىرۋ باعىتىندا مونيتورينگ جۇرگىزىپ، قاجەتتى سۇرانىس كولەمىن ناقتىلاۋ قاجەت، اۋدان اكىمدەرى اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسىمەن بىرلەسە جۇمىس جاساڭىزدار، - دەدى.

وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى ع.سارسەم-اليەۆ قاجەت بولعان اۋداندارعا ۇن ونىمدەرىن تەمىر جول كولىگى ارقىلى تاسىمالداپ جەتكىزۋ مۇمكىندىگى بارلىعىن قاپەرگە بەردى. ياعني، ۇندى اۋەلى اتىراۋ قالاسىنا اكەلىپ، سونان سوڭ اۋداندارعا كەرى تاسۋدىڭ قاجەتى جوق، تىكەلەي جەتكىزۋگە بولادى. مىسالى، قۇرمانعازى اۋدانىنا گانيۋشكينو ستانتسياسىنا دەيىن، ماقات اۋدانىنا، باسقا وڭىرلەرگە دە سولاي.
وبلىستىق اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى ق.بازارباەۆتىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى تاڭدا وبلىستىق اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسى بويىنشا، وبلىستاعى ءبىرىنشى قاجەتتەگى ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنىڭ، سونىڭ ىشىندە وزىمىزدە وندىرىلگەن اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارلارىنىڭ باعالارىن تۇراقتاندىرۋ باعىتىندا ءوز دەڭگەيىندە جۇمىستار اتقارىلىپ كەلەدى. 2010 جىلعى 1 ناۋرىزداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ №145 قاۋلىسىمەن الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنىڭ تىزبەسى بەكىتىلگەن.

بۇل تىزبەگە الەۋمەتتىك ماڭىزى بار 18 ازىق-تۇلىك تاۋارلارى: ءبىرىنشى سورتتى بيداي ۇنى، بيدايدان جاسالعان نان، ماكارون ونىمدەرى، جارمالار، كۇرىش، كارتوپ، كوكونىستەر ء(سابىز، باستى پياز، قىرىققابات، قىزىلشا), اق قانت، وسىمدىك مايى، ەت (سيىر ەتى، قوي ەتى، قۇس ەتى), ىشەتىن ءسۇت، ايران، مايلىلىعى از ىرىمشىك، مايەكتى سىر، سارى ماي، جۇمىرتقا، تۇز، شاي كىرەدى.

2009 جىلى وبلىس بويىنشا 23 مىڭ توننا ەت ءوندىرىلىپ، قامتاماسىز ەتۋ پايىزى 108%، 54 مىڭ توننا ءسۇت ءوندىرىلىپ، قامتاماسىز ەتۋ پايىزى 54%، 1,8 ملن. دانا جۇمىرتقا ءوندىرىلىپ، قامتاماسىز ەتۋ پايىزى 3,5% بولدى. ال 2010 جىلدىڭ 8 ايىندا 12 مىڭ توننا ەت، 34,6 مىڭ توننا ءسۇت، 1,2 ملن. دانا جۇمىرتقا وندىرىلگەن. 2009 جىلى وبلىس بويىنشا 11,6 مىڭ توننا باقشا ونىمدەرى ءوندىرىلىپ، ماۋسىمدىق قامتۋ پايىزى 172%، 44 مىڭ توننا كوكونىس ءوندىرىلىپ، ماۋسىمدىق قامتۋ پايىزى-155%، 11,2 مىڭ توننا كارتوپ ونىمدەرى ءوندىرىلىپ، ماۋسىمدىق قامتۋ پايىزى-35%، 70 توننا جەمىس ونىمدەرى ءوندىرىلىپ، ماۋسىمدىق قامتۋ پايىزى-0,5%.

بيىلعى جىلى وندىرىسكە ەنگىزىلەتىن 5100 توننالىق تيپتىك جوباداعى كوكونىس قويماسى جانە 0,48 گا جىلىجاي تەحنولوگياسىنىڭ ارقاسىندا قىس جانە كوكتەم مەزگىلدەرىندە اسا قاجەتتى كارتوپ جانە ءسابىز، پياز، قىرىققابات، قىزىلشا ونىمدەرىمەن قامتاماسىز ەتۋ 60 پايىزعا، ال قيار، قىزاناقتارمەن قامتاماسىز ەتۋ 7 پايىزعا جەتەتىن بولادى. 2011 جىلى بۇل كورسەتكىشتەردى 100 جانە 38 پايىزعا جەتكىزۋ جوسپارى بار.

2010 جىلدىڭ 7 قىركۇيەگىندەگى «قازاگروماركەتينگ» اق-نىڭ مالىمەتىنە سايكەس، وبلىسىمىزدا الەۋمەتتىك ماڭىزى بار نەگىزگى ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنىڭ باعالارى تومەندەگىشە: رەسپۋبليكا بويىنشا سيىر ەتىنىڭ ورتاشا باعاسى - 694 تەڭگەنى قۇراسا، وبلىستا - 687 (680) تەڭگە، قوي ەتىنىڭ باعاسى رەسپۋبليكادا - 687 تەڭگە، وبلىستا - 658 (685) تەڭگە، جىلقى ەتى رەسپۋبليكا بويىنشا - 836 تەڭگە، وبلىستا 800 تەڭگە قۇراپ وتىر.

رەسپۋبليكا بويىنشا قياردىڭ ورتاشا باعاسى 91 تەڭگەنى قۇراسا، وبلىستا - 100 تەڭگە، قىزاناق رەسپۋبليكادا - 84 تەڭگە، وبلىستا - 100 تەڭگە، قىزىلشا رەسپۋبليكادا - 79 تەڭگە، وبلىستا - 89 (80) تەڭگە، رەسپۋبليكا بويىنشا كارتوپ باعاسى 54 تەڭگەنى قۇراسا، وبلىستا - 85 (70) تەڭگە، پياز رەسپۋبليكادا - 60 تەڭگە بولسا، وبلىستا - 85 (70) تەڭگە. 2010 جىلدىڭ 8 ايىندا كارتوپ - 6 600 تن، پياز - 1 800 تن، قىرىققابات - 1200 تن، ءسابىز - 1300 تن، قىزىلشا - 164 تن، قىزاناق - 716 تن، قيار - 282 تن، باقشا - 1315 تن، الما، جەمىس-جيدەك، ءجۇزىم - 7600 تن، تسيترۋس - 1386 تن. تاسىمالدانعان. 2009 جىلى باتىس قازاقستان وبلىسىنان 24 مىڭ 146 مىق، 3127 باس قوي، 836 باس جىلقى، 159 باس تۇيە مالدارى تاسىمالدانعان، ياعني 4000 توننا ەت، ال 2010 جىلدىڭ 8 ايىندا 15 507 باس مىق، 3 307 باس قوي، 909 باس جىلقى، 65 باس تۇيە، ياعني 2 500 توننا ەت تاسىمالدانعان.
تۇتىنۋ رىنوگىندا باعانى تۇراقتاندىرۋ ماقساتىندا اۋىل شارۋاشىلىعى جارمەڭكەلەرى تۇراقتى ۇيىمداستىرىلىپ كەلەدى. جىل باسىنان باستاپ 167 اۋىل شارۋاشىلىعى جارمەڭكەلەرى وتكىزىلدى. اتىراۋ قالاسى - 21, جىلىوي اۋدانى - 25, يندەر اۋدانى - 26, يساتاي اۋدانى - 32, قىزىلقوعا - 4, قۇرمانعازى اۋدانى - 16, ماحامبەت اۋدانى - 43 اۋىل شارۋاشىلىعى جارمەڭكەلەرى وتكىزىلگەن.
ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنىڭ باعالارىن نەگىزسىز كوتەرمەۋ جونىندەگى مەموراندۋمدار جاساقتاۋ ماقساتىندا، ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 22 قاڭتارىندا «اتىراۋ قالاسى تۇرعىندارىن الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك ونىمىمەن قاجەتتى كولەمىمەن تومەن باعادا قامتاماسىز ەتۋ جانە قولايلى الەۋمەتتىك جاعداي تۋعىزۋ تۋرالى»، «اتىراۋ قالاسىنىڭ ساۋدا سالاسىندا ءوزارا تۇسىنۋشىلىك پەن ىنتىماقتاستىق تۋرالى» ءبىر جاعىنان قالا اكىمى، ەكىنشى جاعىنان ازىق-تۇلىك ءونىمىنىڭ كوتەرمە تاسىمالداۋشىلارى، سۋپەرماركەتتەر جانە بازارلار باسشىلارىمەن ءتورت مەموراندۋمعا قول قويىلعان. سونداي-اق، اۋداندار بويىنشا دا ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنىڭ باعاسىن نەگىزسىز كوتەرمەۋ ماقساتىندا مەموراندۋمدارعا قول قويىلىپتى.

وبلىستىق كاسىپكەرلىك جانە ونەركاسىپ باسقارماسىنىڭ مالىمەتى بويىنشا 1211 توننا وسىمدىك مايى، 1511 توننا قانت، 502 توننا كۇرىش، 4061 توننا كارتوپ، 588 توننا سيىر ەتى، 6,7 ملن. دانا جۇمىرتقا، 4000 توننا ءسۇت، 370 توننا ماكارون ونىمدەرى، 1438 توننا 1 سورتتى ۇن قورلارى بار.

وبلىس اكىمىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى:
- اۋىل شارۋاشىلىعى، كوكونىس ونىمدەرى نەگە كۇزدە قىمبات بولادى، قازىر ناعىز ناۋقانى ەمەس پە؟ بۇل قىستىڭ قاڭتار ايى ەمەس، ونىمگە تاپشىلىق تۋدىراتىن. ءونىمنىڭ مول شاعىندا باعا جوعارى بولىپ تۇرسا، ەرتەڭ ازايعاندا قالاي بولادى؟ وسىنى نەگە قاداعالاپ، قارامايسىزدار؟ جارمەڭكەلەردى ءجيى وتكىزۋ قاجەت، ءبىر اۋداندا كوپ، ءبىر اۋداندا از وتكىزىلگەن. نەگە؟ قازىرگى ناۋقاندىق شاقتى پايدالانىپ، ءونىمدى بارىنشا مول وتكىزۋگە قامدانىپ قالۋ كەرەك قوي. ەرتەڭ كۇن سۋىتا ولاردى ساقتاۋ دا وڭايعا تۇسپەيدى، ال ءۇسىپ كەتسە زور شىعىنعا قالامىز. سونان سوڭ، ءبىر-بىرىنەن كوتەرمە باعامەن الىپ، ۇستىنە اقشا قوسىپ ساتۋشىلار كوپ، باعا ودان كەيىن قالاي تۇراقتى بولادى؟ ءتىپتى جارمەڭكە كەزىندە سولاي جاسايدى. قانداي نەگىزگە سۇيەنىپ باعانى كوتەرەدى؟ پرەزيدەنتتىڭ، ۇكىمەت باسشىسىنىڭ، وبلىس اكىمىنىڭ باعانى كوتەرمەۋ جونىندە ارنايى تاپسىرماسى بار. نەگە كۇندەلىكتى قاداعالامايسىزدار، نەگە شارا قولدانىلمايدى وندايلارعا قاتىستى. ءبىر-ەكەۋىنە قاتاڭ شارا الساڭدار، قالعاندارى ءوزى-اق قالىپقا كەلەدى. بەيباستاقتىققا جىبەرىپ قويۋعا بولمايتىندىعىن تۇسىنىڭىزدەر، اكىمشىلىك جازاعا تارتىڭىزدار. وسى ىستەرگە قالا، اۋدان اكىمدەرى دە تىكەلەي جاۋاپتى بولادى. ماعان كەلەسى اپتانىڭ 21 كۇنى باعا مولشەرىن قايتا تەكسەرىپ بەرىڭىزدەر، سىزدەردىڭ قانشالىقتى دەڭگەيدە جۇمىس جاساپ، جاساماي وتىرعاندارىڭىز سوندا كورىنەدى. ايتىلعان بارلىق سىن-ەسكەرتپەلەردى مەرزىمدى ورىنداۋدى تاپسىرامىن، - دەپ ناقتى جاۋاپكەرشىلىكتى تالاپ ەتتى وبلىس اكىمىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى بولات اسىلۇلى داۋكەنوۆ.

ق.مۇقاشەۆ.