Ózbekstanda aldaghy 10 jyl ishinde ekonomikalyq ósu jәne órkendeu bolmaydy. Sebebi jana preziydent Islam Kәrimovting eski jolymen jýrip, memleket ýshin auaday qajet bolghan sayasy reformalardy qolgha alghan joq. Búl turaly oppozisiyadaghy Ózbekstan «Birdәmlik» Halyq-demokratiyalyq qozghalysynyng tóraghasy Bahadir Choriyev mәlimdedi.

Orys, ózbek, aghylshyn tilderinde bayandalghan jәne PDF formatynda oqugha bolatyn materialda Choriyev biylikke kelgen jaghdayda ne isteytini jazylghan. Sonday-aq, Ózbekstan ekonomikasyn reformalau jobalary bayandalghan. 2004-jyldyng 10-sәuirinde qúralghan «Birdәmlik» úiymy respublikadaghy «kәrimov-mirziyaev jýiesine» qarsy kýsh júmsamay kýres jýrgizudi jәne memlekette sayasy reformalar jasaudy óz moynyna alyp otyr.

Choriyevtyng aituy boyynsha, Ózbekstan «ekinshi dýniyejýzilik soghysynda tas-talqany shyqqan Europanyn, dәlirek aitsaq, Germaniya jәne Japoniyanyng jolyn tandauy qajet. Ontýstik Koreya, Singapur siyaqty memleketter tәjiriybelerin útymdy paydalanuy kerek.

Ózbekstan alda mynaday negizgi qadamdardy jýzege asyruy qajet:

investorlardy tartu ýshin ynghayly jaghdaylar jasau;

ekonomikany týgel bazar jýiesine kóshiru;

investorlar jәne jergilikti iskerler, óndirushiler, diqan jәne fermerler, barlyq ózbekstandyqtar kómegimen erikti bәsekelestikke shydaytyn ekonomikalyq ortany týzu qajet.

Búl qúbylys eldi damyghan memleketter dәrijesine kóteredi».

«Eldi damytu jolyndyghy negizgi sharany bastau jәne ony jýzege asyru ýshin tórt-bes jyl ainalasynda keminde 200 mlrd AQSh dollary shamasynda kredit alu qajet. Búl kapitaldar kýizelis jaghdaylaryn ayaqtaugha júmsalady» deydi Choriyev. Sodan keyin «valuta-krediyt» sayasatyn retteu jәne valutanyng qara bazaryn joghaltu qajet. Ózbekstan bankileri últtyq valuta – sumdy eshqanday kedergisiz aiyrbastay alatyn bolady. Al bir jyldan song memlekette jana aqsha – «turon» birligi engiziledi.

Ózbekstandaghy problemalardy sheshu ýshin nege dәl sonday jol úsynylyp túrghanyn jәne ol memleketti qanday jaghdaylargha aparatynyn bilu ýshin Bahadir Choriyevtyng PDF formatyndaghy orys, ózbek, aghylshyn tilderinde basylghan maqalasynyng tolyq mәtinimen tanysu kerek.

***

Eskerte keteyik. Bahadir Choriyev AQSh-ta túratyn sayasy bosqyn. Ol Ózbekstan preziydenti boludy armandaydy. 1969 jyldyng 31-qazanynda Qashqadariya oblasy, Shahrisabz audanynda tuylghan. 1986 jylda Tomsk poliytehnikalyq institutynyng keshki bóliminde oqugha týsken jәne Tomsk qalasyndaghy №17-professionaldyq-tehnikalyq uchiliyshesinde oqyghan. 1987 jyldan 1999 jylgha deyin Tomsk qalasyndaghy «Kontur» zauytynda radiomontajshy bolyp júmys istegen, әskerde bolghan. 1989 jyly ýilengen, tórt balanyng әkesi. Ózbekstangha oralyp 1999-jylda «Kesh» ashyq aksionerlik qaghamyn basqara bastaghan.

2001 jyly «ekonomikalyq qysym jasaghan» degen negizsiz kinә taghylyp alty jylgha bas bostandyghynan airylghan. Jarty jyldan song Choriyev amnistiyagha týsip, bostandyqqa shyqty.

Ol Ózbekstannyng resmy túlghalaryna qarsy aksiyalar úiymdastyrugha tyrysty. Biraq, belgisiz adamdar toby oghan qarsy shyghyp, úryp-soqqan. Osynday birneshe auyrtpalyqtardan son, ol memleketti tastap AQSh-ta sayasy bosqyn statusyn alghan. AQSh-ta ol jýk tasymaldaytyn «Kesh» kompaniyasyn ashty. Birneshe ret Ózbekstanda da, Amerikada da kelispeushilik aksiyalaryn úiymdastyrghan. Ol Ózbekstanda reformalar ótkizuge arnalghan birneshe maqalalaryn aqparat qúraldarynda jariyalaghan.

Ruzy Azimiy

Abai.kz