Kýn sayyn myndaghan adam tamashalaugha asyghatyn «Astana EKSPO- 2017» kórmesi kelushilerge kópke deyin esten ketpes airyqsha әser qaldyruda. Millionnan asyp týsken kelushiler, kýnine jiyrma myngha juyq qonaq. Ár kýn otyzdan astam kórme ayasyndaghy is-sharalar men konsertter.

«Astana EKSPO-2017» tek sandar men kólemimen ghana emes, sonymen qatar energiyalyq tiyimdilik turasynda  ótetin manyzdy әlem ghalymdarynyng basyn qosqan ýlken alangha ainaldy.

Mәselen,  bes myng sharshy metrdi alyp jatqan arhiytekturalyq simvolgha ainalghan Kórme keshenining ortalyq nysany «Núr Álem» diametri 80 metr, biyiktigi 100 metr qúraytyn әlemdegi eng ýlken sferalyq ghimarat.

Kelushiler Qazaqstannyng tarihy, mәdeniyeti, salt-dәstýri, kórikti jerleri, sonymen qatar elding jetistikterimen tanysa alatynday, ghimarattyng 1 qabatynda Qazaqstannyng paviliony ornalasqan. Núr Álem qarapayym múrajaydan artyq, ol Kórme ótkennen keyin óz betinshe innovasiyalyq hab әri manyzdy zertteu jәne mәdeny ortalyqqa ainalmaq. Gharysh, kýn, biomassa, jel, su jәne kiynetika - quat kózderining negizgi týrleri kórsetiletin, Bolashaq múrajayynyng 2-8 qabattarynda ornalasqan ekspozisiyalyq kenistikterdi qabyldau mýmkindigi sandyq, mulitiymediyalyq jәne interaktivti tehnologiyalar arqasynda nyghaya týsken. Ghimarat ýstindegi sholu alanyna lift arqyly kóterilip, býkil EKSPO audanyna ashylatyn әdemi kórinisti tamashalaugha bolady. Bolashaqtyng qalasy men Jasyl ekonomika  konsepsiyasy negizinde úsynylghan jobalar kópting kózayymyna ainalghan.

Al Resey paviliony tolyghymen Arktika taqyrybna negizdelgen.  Onyng energetikasy men transporttyq әleuetin paydalanugha arnalghan. Astananyng osy bir ystyq kýnderinde kórmege kelushilerding deni asygha tamashalaytyn paviliondardyng biri de osy.

Tehnologiyadan góri mәdeniyet pen ruhanilyqqa negizdelgen kórme zaldarynyn  biri- Vatikan paviliony. Qaranghylanghan bólmeler, qara qabyrghalar, tabighat beynelengen kartinalargha toly pavilion kórme qonaqtaryn airyqsha әserge bóleude.

Kórmege qatysushy 115 memleketting әrqaysysy  tól mәdeniyeti, tarihyna negizdep bolashaq energiyasyn kórsetuge tyrysqan.

Mәselen, Ózbekstan pavilionynyng menedjeri Umida Hoshimova óz elining paviliony nesimen erekshelenetinin aityp berdi: « 2030 jyly býkil әlemde energiya paydalanu 50% -gha artpaq. Energetikalyq resurstar tausylyp, adamzat jana energiya kózderin izdeude. Búl túrghyda Ózbekstan da izdenis ýstinde. Balamaly enegiya kózderining әleuetin paydalanu biz ýshin de manyzdy. Pavilionymyzda arnayy aqparattyq tablo ornalasqan. Odan elimizdegi balamaly energiya týrleri turaly tolyq maghlúmat ala alasyz».

1350 sharshy metr aumaqty alyp jatqan Ózbekstan pavilionynda negizinen innovasiyalyq jobalar úsynylghan. Kórmege kelushilerding kónilinen shyqqany, әsirese, Tashkenttegi Turin poliytehnikalyq uniyversiytetining bazasynda jasalghan avtomobili. Kýnnen quat alatyn kólik tórt saghat ishinde zaryadtalyp, 700 shaqyrymgha deyin jetedi eken. Atalmysh avtokólikti  2030 jyldan bastap shygharmaq.

«Ózbekstannyng bolashaq energiyasy – ol jastary. Býginde ózbek jastary biomehanika, balamaly energetika, mashina jasaudaghy aldynghy qatarly tehnologiyalardy paydalanyp, oghan óz ýlesterin qosuda»- deydi ózbek kórmesin úiymdastyrushyladyng biri.

Búl paviliondaghy halyq kóp shoghyrlanghan «Arteli» kompaniyasynyng smartfony ornalasqan jer boldy.  Smart ereksheligi onyng innovasiyalyghynda, yaghny ol mehanikalyq saghat prinsiypimen qozghalystan zaryadtalady.

Eki qabattan túratyn Ózbekstan pavilionynyng ekinshi qabaty ózbek halqynyng mәdeniyetimen jaqynyraq tanysa týskisi keletinderge arnalghan. Jalpy ýshke bólingen zaldardyng alghashqysy iskerlik baghytqa arnalsa,yaghny últtyq  kólik kompaniyasy úsynghan jobalargha,al  kelesi kórme zaly búl elding turistik әleuetinen habardar etedi.

Álbette, «Astana EKSPO-2017» kórmesi qazaqstandyqtar ýshin jauapty shara. Innovasiya men qatar ozyq dәstýri qosa jýretin, zamanauy bilim beru men tabys әkeletin ghylymy jobalar,ekologiya men adamy kapital. Mine, osylar-bolashaq energiyasy.

Zarina Ádilbek

Abai.kz