Syiysu, osy bir úghym onyng sanasyn qanshama kýnnen beri jaulap aldy. Bir ýide túrsa da,  úzaq uaqyt ózara sóilespeuge ýirengen. Dastarhan basynda enseni basqan mazasyzdyqtan bir sәt arylghysy kelgenimen sanasyna әbden singen menmendikten arylghysy joq. Janarlary toghysa qalsa «ishimdegini ózing bil» degendey úzaq uaqyt sazaryp otyrady da qoyady. Aytargha sóz tappaghandyqtan emes, ishki egosynan  túrmystyq biylikting basym týsui artqa qaraylaugha ynghay bermeytin.

Asqar Sýleymenovtyng «Situasiya» dep atalatyn shygharmasyndaghy  eki keyipkerding keypindegi kózben ghana tildesetin.  Arasynda ýide emes, ózge ortada kezdese qalsa, tanymaytyn adamdarday óte shyghatyn. Osylay mysyqsha andysyp bir shanyraqta  ómir sýrip kele jatqandaryna 11 jyl. Osy jyldar aralyghynda talay búrqasyn men dauyldy, kózden aghar janbyrdyng tamshysyn ekeuining ýnsizdigi ghana keri qaytarghan edi.

Býginde keshki seruennen kele sala ekeui de ýnsiz terezege qarap oilana shay ishti. On ekinshi qabattan qaraghanda ainalasyndaghy әlem, qúzar shyng sekildi kórinetin. Búl joly ainalagha da, ýy ishine de kóz salugha midaghy arpalys mýmkindik bermedi. Tynysh qana ýy ishine kiyetin kebisin ayaghyna ile jazu ýsteline otyrdy.  Baghanadan beri shabyty tasynqyryp, qazir anany jazam, mynany jazam, osydan qara da túr. Men әlemde әli kýnge deyin eshkim jazbaghan, eshkim oilamaghan sezim turaly  tom-tom kitapty jaryqqa shygharam dep oilaghan. Biraq, jazugha otyrghan sәtte basyndaghy san myng tirkester, dәret suymen jerge shashylyp týskendey.

Esalang adamday birde kýldi, birde óz-ózimen sóilesti. Bir oiy әtteng myna ghalamdaghy adamdar tura men sekildi oilap, men sekildi ómir sýretin bolsa ghoy dep arman qanatyna da mindi. Degenmen, týnning bir uaqytyna deyin otyrsa da týk jaza almady. Qasyndaghy joldasyna qarasa shyrt úiqyda jatyr. Nege qúday meni osylar siyaqty múnsyz etip jaratpadyn?  Nege meni eshkim týsinbeydi? Álde, men qarghys atqan adammyn ba, degen oilardan basy qatty.

Qoghamdyq júmystardan tyiylyp jazushylyqqa tolyqtay bet búrsa taghy bolmaydy. Ómir sýru kerek. Qolgha qarap otyrghan bala bar degendey, sanany túrmys biyleydi degen osy. Ishtey qynjylsa da tәuekelge bel buugha tura keledi. Osydan  on shaqty jyl búrynghy ómiri esine týsse ishi uday ashidy. Ystyqtan talmausyryp úiyqtap bara jatsa da belgisiz bireu óltirip kete me, dep kólenkesining ózinen qorqumen bolady. Týsinde ylghy da tughan jerin, qart әkesin kóredi. Múnda kelgeli biraz uaqyt boldy demeseng kózi ýirengenmen, kónili birqalypqa týspegen.  Ylghy da óz ýiinde bótendikti sezinedi. Balalary óz qany bolsa da, jat kórinedi.  «Sen kimsin» degen synaymen qaraytynday seziledi de t úrady.

Jas kezinde Mәskeude oqyp, 7 jyl qatarynan elge at izin salmaghandyqtan ba, ósken ortasynyng bolmysyn an jiyirkenetin. Qazaq  bolmysynyn  jay nәrsege «úyat bolady» dep ynjyqtyq tanytatynyna qayran qalady.  Osydan birshama uaqyt búryn Djek London, Lev Tolstoydyn, De Mopassannyn, qazaq jazushysy A.Sýleymenovtyng shygharmalaryn oqyp, olardyng ishki jalghyzdyghyna kýle qaraytyn edi. Al, qazir.... Ishki kýiigin, alabúrtqan asau tolqynyn sózben aityp jetkizu mýmkin emes. Ádebiyet tarihynda  oryndaryn oiyp qalap ketken oishyldardyn  tirligi óz basyna týskenine týsinbey әlek. Syrtqa shyqsa da, ishke kirse de belgisiz qúpiya erkindikti ansaydy. Óz-ózine jyndy adamday esep beruge keyde shamasy da kelmey qalady. Arpalys pen jeti qat kókting arasynda e múnda, e anda joq tiri óliktey sezinedi. Osylay oimen qarusyz soghysyp  bazar manyna qalay jetkenin de bayqamay   qaldy. Eriksiz et satyp túrghan әielge kózi týsti.  Bir asym et alayyndep qaltasyn qaghyp, satushygha jaqyndady.

• - Sәlemetsiz be, etinizding kelisi qansha túrady?
• - Bar-joghy 2000 tenge.
• - Qalay sonda, onyng sýiegi kóp, eti әbden sylynyp alynghany kórinip túr. Nege qymbat?
• - Biz qazir etsiz de, betsiz de bolyp ketkenbiz. Múnday jauap kýtpegen ol esengirey teris búryldy. Jazushy  jýregi myna sózge qarsy «antivirus» ornatqanday  boldy. Jyldam basyp  jýgire jóneldi.  Oqys qimylgha shydamay tәltirektep jerge qúlady. Sonda da bolsa, densaulyghyn oilamay shygharmashylyq túlghalargha tәn qúpiya erkindikti ansady. Eshkim kórmeytin, bilmeytin, beymәlim kenistikke asyqty.

 Shapaghat SERDÁLIQYZY

Abai.kz