Apta ishinde Preziydent Nazarbaevtyng aqparat qúraldaryna súhbat berip, el sayasatyndaghy eng manyzdy degen mәselelerge óz pikirin bildirdi. Solardyng keybirine sholu jasaymyz. Preziydent ne dedi? Biz ne týidik?

Latyn әlipbii tek qazaqqa ghana qatysty mәsele...

Áueli, Elbasy "Habar" arnasyna bergen súhbatynda latyn әlipbiyine kóshu prosessi qazaqqa ghana qatysty ekenin ashyq aitty.

"Latyn әrpine kóshkende, biz orys tilinen qashyp keteyin degen joqpyz. Osynday alyp-qashpa sózderdi keybir sayasatkerler aitady. Ásirese orys tilinde. Álipby tek qana qazaqtyng tiline qatysty mәsele. Ghylym menen tehnikanyng kózi bolyp otyrghan, kóp audarylghan orys tiline, barlyghyn ajyratpasaq, meninshe biz bayymaymyz, kedeylenemiz. Búl jatqan ýlken mәsele. Ýlken júmys atqarylyp jatyr. Jaqynda men bir-eki mәtinin qaraytyn bolamyn. Osymen shúghyldanyp jýrgen ghalymdardy, tilmashtardyng barlyghyn jinap, solarmen otyryp, qarap bir jobagha toqtaytyn bolamyz", - dedi Preziydent Nazarbaev.

Úqqanymyz - bir memleketke eki әlipby bolady. Sóitip, Sәbetting sanadan aryla almay kele jatqan memlekettik menedjment kirilisany latyn әlipbiyimen qatar alyp jýruge yqylas tanytty. Qazaqstanda 3 milliongha juyq orys diasporasy túratynyn eskersek, kirilisagha qúlyqtylar bar. Degenmen, memlekettik statistika Qazaqstan halqynyng 80 payyzy qazaq tilin erkin mengergendigin aitty.

Sottar sәbettik sanadan arylmaghan

Sәbettik sana demekshi, Preziydent Nazarbaevtyng ózi de aitty múny. Elbasy kýni keshegi súhbatynda Sottardyng sәbettik sanadan arylmaghanyn aitty.

"Birinshiden, sottardyng ózin qayta tәrbiyeleu kerek. Olar әli sәbettik sanadan arylmaghan. Germaniya, Britaniya, Fransiya, postkenestik elderding tәjirbiyelerin qayta qarap shyghu qajet. Solardyng ishinde eng ozyq, eng tiyimdisin tandaymyz", - dedi Preziydent.

Qazaq qoghamynda әdil sotqa degen senimning kýrt tómendep ketkeni belgili. Qara qyldy qaq jarady degen sottar "saudanyn" soyylyn soghyp ketkeni de ótirik emes. Nәtiyjesinde, biylik pen halyq arasy alshaqtay týsti. Ásirese, Jogharghy biylikke tikeley tәueldi Sot - sóz bostandyghy, adam qúqyqtary degen mәseleni ekinshi plangha ysyryp, ayaghynda búiryqty oryndaushygha ainaldy. Búl antiydemokratiyalyqtyng bir kórinisi edi.

Preziydentitng ózi "úr da jyq" sottardy tәrbiyeleytinin, sot jýiesine reforma kerektigin aitty.

"Ekonomnyi" Esimov Elbasynan maqtau estidi

Aytpaqshy, EKSPO-2017 ótkizip jatqan el Preziydenti Esimovti maqtady.

Astana EKSPO-2017 ÚQ AQ basshysy Ahmetjan Esimov "ekonomdap" jýrip Elbasynan maqtau estidi.

"Biz qúrghan kompaniya — "Astana EKSPO-2017" — alghashynda shyghyn 800 milliard tenge kóleminde bolady dep josparlaghan. Qoldanylghan sharalar nәtiyjesinde shyghyn kólemi eki esege — shamamen 400 milliard tengege qysqardy. Múnyng bәri Ahmetjan Esimov jetekshilik etetin EKSPO-2017 úiymdastyrushylarynyng enbegi. Olar jaqsy júmys istedi", - dedi Nazarbaev.

Aytpaqshy, Esimov myrza 2015 jyly EKSPO qúrylysynan 78 milliard tenge ýnemdep, Elbasynyng alghysyn alghan edi.  Sodan 2017 jyly EKSPO kórmesining ashyluyna az qaldy degende, Esimov myrza qúrylys jәne dayarlyq júmystarynyng ayaqtalghanyn aityp, BAQ-qa súhbat berdi. Onda úzyn-yrghasy 300 milliard tenge ýnemdegenin aitty.

«Biz ýlken júmysty ayaqtadyq. Tipti, merdiger kompaniyalarmen arada kelispeushilikter de boldy. Áriyne, olar kóbirek alghysy keldi ghoy. Degenmen biz óz mindetimizdi abyroymen oryndap shyqtyq. Sonyng nәtiyjesinde biz qúrylystyng әuelgi belgilengen somasynan 300 milliard tenge ýnemdedik», - deydi EKSPO-2017 basshysy Ahmetjan Esimov.

Sharshamapty. Eshqayda demalugha barmaydy

Elordada EKSPO ótkizip jatqan Elbasy әli tyng kórinedi. Eshqayda demalugha barmaytynyn, barghysy kelmeytinin jetkizdi.

"Men Jer betindegi kóptegen әdemi jerlerdi kórdim.  Biraq óskeleng úrpaqqa jәne zamandastaryma aitqym keledi - men qazir eshqayda demalugha barghym kelmeydi. Burabay sekildi ghajap mekendi men osy uaqytqa deyin kezdestirmedim.  Dәl osynday tabighat Shyghys Qazaqstanda bar. Ertis ózenining seksen payyzy qazaqstandyq sudan qúralghan. Alatau baurayy óz aldyna bólek әngime. Qysta shanghy teuip, tauda seruendeuge bolady", - deydi Preziydent.

Preziydentting Sot jýiesin reformalau turaly aitqany qoghamdyq talqylaudy qajet etetin taqyryp. Al latyn әlipbiyine tek qazaqtardy kóshiru eldegi etnostyq birlikti qaq jaruy әbden yqtimal qúbylys ekenin de aita ketken jón. Ázirge osy boldy.

Núrzat Toghjan

Abai.kz