Shala qazaqtar qalay sóileydi?
Shala qazaqtardyng tilderinde adam attaryn qysqartyp aituy:
Bәke (Berik) – Beko, Seke (Serik) – Seko, Ereke (Ermek) – Eko, Mәke (Maqan) – Maks, Kәke (Kәuken) – Kolya, Sәke (Sandughash) – Sandu, Bәke (Baqytgýl) – Baha, Bәke (Bahtiyar) – Bohti, Eseke (Esen) – Esita, Aseke (Asqar) – Asyoka, Tәke (Talghat) – Tuka, Bәke (Bolat) – Boka, Kýleke (Kýlpan) – Klyona t.b. Seke (Seken) – Sikosh, Beke (Beken) – Bikosh.
Shala qazaqtardyng sóilemdegi sózderding arasyna kereksiz sózderdi qosyp jazuy (aytuy):
| Balabaqsha
Kitaphana zaly júmys isteydi Qazaq tili Ánshi Qúrylysshy Ýiretu Gazgha arnalghan Mamandar dayarlau Oqu oryny Bilimin jetildiru Mamandar Kólikti juu Ún Gazet Syra Balmúzdaq Qant Úsaq qant Sәbiyler Tómengi synyp Dýkender Dýkender Toghandardy tazartu Gaz qúbyry Baylanys bólimshesi Jenildikter jasalady Taqyryp Kepilsiz Ayyp tóleu Kónil kóteru Biylghy kóktemde Biylghy jazda Sóilemeytin úl Aqsha tóleu (audaru) Gaz qúbyryn jóndeu Damu Kýn tәrtibi Susyndar Últtyq taghamdar Tәrbiye Em jasau Dәrihana Qauipsizdik Imandy adam Qazaqy (-shyl) adam Ólender Ángime Synshyl adam Adamshylyghy Qazirgi zamandaghy 1. Ismer adam Keshke deyin Tang atqansha Tang aldynda Keshke tayau Auyzsha aitu Jazbasha Qoyma Elu jyldyq toy 1. Arzan bagha Dýkender Úiqysyzdyq 2. Arzan ýiler Sapaly Sapasyz Taldau Oy-órisin damytu Túrghyn ýiler Sport sarayy Tabighy qoryq Emtihan tapsyru Tabighy qalpynda «Aynúr» ashanasy Ákimshilik, әkimdik Túrghylyqty jeri Kórpe Orama nan Tergeu toby Jayaular Solay beriniz Úsaqtap beriniz Bir qarbyz Bir jýk mәshiynesi Búl úl On shege 1. On kýn ishinde 2. Túghyr Bir biylet Bir qorap sýt Bir ýy túrghyzdy Kómek bola ma On júmyrtqa 3. Ótuge bolmaydy 4. Jol erejesi 5. Ishek auruy Ashana Emhana Oqytu (bilim beru) Et (sýt) Satu Zang qyzmeti Jetkizu Susyn Otbasy Júmys saparymen Qabilet Biylet Biyletpen kiru Mektep Ystyq jýgeri Áskery kiyimder |
Bóbekjay balabaqsha
Kitaphana tanu zaly júmys jasayd Kәsiby qazaq tili Kәsiby әnshi Kәsiby ýy salushy Kәsiby ýiretu Kәsiby gazgha arnalghan Kәsiby sheberler dayarlau Kәsiby oqu orny Kәsiby qúzirettiligin arttyru Kәsiby sheberler Kólikti kәsiby juu Tógilmeli biday úny Kýshti gazet Qúiylmaly syra Qúiylmaly balmúzdaq Ólshenbeli qant Mayda ólshenbeli qant Mayda baldar Tómengi mayda synyp Dýkender jelisi Ynghayly dýkender jelisi Toghandar jelisin tazartu Gaz qúbyry jelisi Baylanys bólimshesi jelisi Jenildikter jýiesi jasalad Tansyq taqyryp Kepilzatsyz Ayyp púl tólemi Mәdeny kónil kóteru Biylghy jyl kóktemde Biylghy jyl jazda Sóilep bilmeytin bala Ghalamdyq aqsha tólem jelisi Gaz qúbyry jelisin jóndeu Kenje damu Jýieli kýn tәrtibi Dәstýrli susyndar Dәstýrli últtyq mәzirler Uyz tәrbiye Em-shara jasau Áleumettik dәrihana Áleumettik qauipsizdik Imanauy adam Qazaqy adam Imanauy ólender Zamanauy әngime Syny kózqarasty adam Adamy qasiyetteri Qazirgi zamanauiy Kәsiby kiyim jasaushy adam Keshke jaqyngha sheyin Tan jaqyngha sheyin Tangha jaqyngha tayau Keshke jaqyngha tayau Auyz eki tilde aitu Jazba tilde Jýkter qoymasy Elu jyldyq mereytoy Qoljetimdi bagha Óte dәmdi dýkender jelisi Qymyz úiqysyzdyq Qoljetimdi ýiler Joghary dengeydegi sapa Nashar dengeydegi sapa Keshendi taldau Oy-órisin keshendi damytu Túrghyn ýiler kesheni Sport sarayy kesheni Tabighy qoryq kesheni Keshendi emtihan tapsyru Tabighy keshendi qalpynda Aynura ashanasy kesheni Ákimshilik jaylar Meken-jayy Mahabat kórpesi Shyghys halal samsasy Jedel tergeu toby Jayau jýrginshiler Solay úra beriniz Maydalap úra beriniz Bir tal qarbyz Bir tal jýk mәshini Bir tal bala On tal shege On kýntizbelik kýn ishinde Keleli túghyr (22 tamyz 2015j) Bir tal biylet Bir tal sýt Bir tal ýy túrghyzdy Kómek bola ala ma? On tal túqym Ótuge tiym salynady Jol qozghalysy erejesi Jedel ishek auruy Tamaq ishu ortalyghy Densaulyq ortalyghy Bilim beru ortalyghy Et (sýt) ortalyghy Satu ortalyghy Qúqyqtyq qyzmet kórsetu ortalyghy Jetkizu kósh basshysy Densaulyq susyny Mereyli otbasy Júmys sapary ayasynda Kóshbasshylyq qabilet Kirme biylet Kiru kirme biyletpen Baqyt mektebi Ystyq pisirilgen jýgeri Áskery pishin arnayy kiyimder
|
Shala qazaqtardyng sózderding songhy buynyn býktep, ishine qaray qayyryp sóileui (jazuy):
| Basylu, basyluy
Ashylu, ashylymy Teru, terilui Jazylu, jazyluy Taratu, taratyluy Qoi, qoyylymy Shaqyru, shaqyryluy Oqu, oqyluy Aynalma jol Kóbeytu, kóbeytilui Ústauy, ústau (ózin-ózi) Týsiru, týsirilui Ósiru, ósirui Audaru, audaryluy Tóleu, tólenui Baspasóz, baspasózde Ótinim Ayta almaymyn Bara almaymyn Óte almaymyn Túra almaymyn Kóre almaymyn Aytyp otyrmyn Baramyn Kelemin Ótkeli túrmyn Túramyn Kórinbeydi
Aytqan joqpyn Barghan joqpyn Kelgen joqpyn Túrghan joqpyn Kórgen joqpyn
Ayttym Bardym Keldim Óttim Kórdim Jýrdim
Súraymyn Súramaymyn Bermeymin Kórmeymin Estimeymin Jazbaymyn Satpaymyn Ústamaymyn
Oynaghan emespin Kórgen emespin Bilgen emespin Súraghan emespin Alghan emespin Ashamyn, jabamyn Biliremin, býldiremin |
Basylym, basylymy
Ashylym, ashylymy Terilim, terilimi Jazylym, jazylymy Taratylym, taratylymy Qoyylym, qoyylymy Shaqyrylym, shaqyrylymy Oqylym, oqylymy Aynalym Kóbeytilim, kóbeytilimi Ústanymy, ústanym Týsirilim, týsirilimi Ósirilim, ósirilimi Audarym, audarymy Tólem, tólemi Basylym, basylym betterinde Ótinim Ayta amayym Bar amayym Óte amayym Túr amayym Kór amayym Aytyp otyrym Baram dep otyrym Kelem dep otyrym Ótem dep otyrym Túram dep otyrym Kómey otyrym
Aytqan joghym Barghan joghym Kegen joghym Túghan joghym Kógen joghym
Aytqam Bargham Kegem Ótkem Kógem Jýgem
Súrayym Súramayym Bermeyim Kómeyim Esitpeyim Jazbayym Satpayym Ústamayym
Oynamagham Kómegem Bimegem Súramagham Amagham Asham, jabam Bildirem, býdirem
|
Núrhalyq Ábdiraqyn
Abai.kz
