Ýkimet nazaryna!

QR Bilim jәne ghylym ministri E.Saghadiyev myrzagha!

Birneshe aidan beri, QTL-degi (Bilim jәne innovasiya liyseyleri) ústazdardyng basyna týsken qiyn jaghdaylary meni, men siyaqty analardy, ústazdardy innovasiyalyq mektepting týlekterin, oqushylaryn, qarapayym halyqty qatty alandatqany belgili. Sol ýshin de qolyma qalam alyp, ony azamattyq boryshym dep eseptep, maqalalar jazdym. Ol maqalalarym «Preziydent jәne halyq» gazetinde jariyalandy. Ol gazetten birneshe sayttar «Abay.kz», «Megapoliys», «Qazaq ýni», «Qamshy.kz» , «Elana.kz» t.b. kóshirip jazyp, oryssha, týrikshe audarmalarymen tipti jaqyn-alys shetelderde taratyldy. Jýzdegen, myndaghan oqyrmandar ózderining pikirlerin bildirdi, әli de jazyp jatqandar kóp. Sizderge týsinikti bolu ýshin sol maqalalardyng siltemelerin berip otyrmyn: («Analardyng zaryna qúlaq týr, ÁLEM!»)

Osy maqalalardy oqyghan boluy kerek, bir azamat telefonmen habarlasyp, maghan rizashylyghyn bildirdi. Sodan song maqalada jazylghan «Maariyf» qorynyng rastyghyna kýmәndanbaytynyn aitty. Ile-shala maghan qazaqshagha audarylghan tóbe shashyng tik túratyn, ar-namysyna, ótirik pen jalagha toly, arandatugha jol ashatyn maqalany jiberdi. Aldymen sol maqalanyng qazaqsha audarmasyn nazarlarynyzgha úsynbaqpyn.

2016 jyldyng qyrkýieginde Antaliya qalasynda «15 shildedegi jana Týrkiya» degen halyqaralyq konferensiya ótken. 13 memleketten 100-den asa qonaqtar shaqyrylghan. Qazaqstanda 20 jyldan beri azamattyq qogham júmystarymen ainalysatyn Týrki halyqtarynyng mәdeniyeti qorynyng tóraghasy, prof. dok. Ahmet Daghduran  sol jiynda FETO-nyng qiyanattaryn jәne sol qiyanattargha týrik burokratiyasynyng salghyrt qarap otyrghany turaly «ótkir oilaryn» aityp-aytyp tastaghan.  Sonyng ishindegi eng ózektisi mynau.

FETO (Bizde bolghan QTL-di búrmalap aityp otyr. FETO turaly tómende aitylady) Qazaqstanda 15 jyldyng ishinde 35 mektep ashyp, múghalim keypinde dayyndap shygharghan missionerler arqyly 500 myng adamdy hristian dinine ótkizdi.

Serdar Arseven / Antaliya

Endi  Qazaqstan-týrki halyqtary mәdeniyeti qorynyng tóraghasy, prof. dok. Ahmet Daghduran FETO-nyng jiyirkenishti beynesi turaly «Milat» saytyna bergen súhbatyna qaranyzdar.

«Týrkiya basshylaryna úzaq jyldardan beri «Fethullah Gýlen AQSh-tyng bir jobasy. Islam әleminin, Týrkiyanyng negizgi problemasy. Búny bir kýni ózdering de kóresinder, saqtanyndar» dep talay aitqanyn, alayda olardyng tyndamaghanyn bildirgen Daghduran FETO-nyng Qazaqstandaghy júmystary turaly bylay dedi:

«Qazaqstan nemese basqa memlekette FETO shyndyghyn әshkerelesender, FETO-men kýres jýrgizsender, júmystaryng óte qiyn degen sóz. Búl bizding basymyzdan ótti. Basqan gazetterimiz ben jurnaldarda 20 jyl boyy osy qiyanatshyl úiymgha nazar audartumen boldyq. Ony isteymiz dep ne kórmedik. Týrli qiyndyqtargha dushar boldyq. Nebir jala jabyldy. Bizdi Últtyq qauipsizdik qyzmetining adamy, Týrkiyadaghy qúpiya úiymnyng adamy dedi. Osylardyng kedergi jasauymen Qazaqstannan kóp jyl boyy júmys isteuge viza ala almadyq, elge kirip-shyghyp jýrip ol mәseleni sheshuge tura keldi. Jurnaldarymyz ben gazetterimizge jarnama bergenderdi endi olay istemender dep eskertip, qorqytty. Búlardyng Qazaqstanda 35 mektebi bar, osy jolmen olar Qazaqstanda ýlken yqpalgha iye. Búlar ol jerdegi adamdar ýshin júmys ornyn da, aqshany da qamtamasyz etti. Osy iygilikterdi kórgisi kelgender olardyng las tirlikterine aralasty. Jana kelgen dostar da payda ýshin búlarmen júmys istedi. Búlar osy әdispen jaqyndap, aptalyq jiyndaryna shaqyrdy. Mektepterinde oqytqan balalar men jastargha, meyli óz yqpaldarynda ústaghan basqa da adamdarymyzgha «AQSh ýgitteuin» jýrgizdi, olardy sana túrghysynan AQSh adamy etip shygharu ýshin barlyq qoldan kelgendi istedi. AQSh-qa barudy, aghylshyn tilin ýirenudi iydeal jaghdayyna jetkizdi. Osydan kelip hristiandyqqa ýgit-nasihatqa oiysty. Qazaqstanda songhy 15 jylda 500 myng adam hristian boldy. Osy jaghdayda eng birinshi kinәli, ol — FETO» .

 Missionerlikpen ainalysty, missionerlerdi әkeldi.

Daghduran myrza múnymen toqtap qalmapty, keyingi әreketi tipti soraqy.  FETO-nyng Qazaqstandaghy missionerlik is-әreketteri turaly kelesi jazbasy  bylay órbiydi:

«Búlar óte jýieli júmys istedi. Qazaqstanda meshit, islamy bilim beru mekemeleri kemshin boluy sebepti tuyndaghan ýlken ruhany kenistikti islammen toltyrudyng ornyna hristiandyqqa ýgitteumen toltyrdy. Ol jaqtaghy balalarymyzgha, jastarymyzgha  «Senuing jetkilikti, bir Allagha senuing seni júmaqqa jeteleydi. Namaz oquyn, dәret aluyn, qúlshylyqpen kóp ainalysu qajet emes. Hristiandyq — jenil din. Allanyng bar ekenine senuing jetkilikti. Áziret Múhammedting payghambar ekenine senuge mәjbýr emessin» dep ýiretti. Hristiandyqqa ótken jaghdayda  AQSh, Angliya jәne basqa kóptegen batys elderine keng jol ashylatynyn aitty. Mektepterine jiyi-jii AQSh-tan, Angliyadan missionerler shaqyrtyp, oqushylardy hristiandyqqa ýgittedi».

«Qazaqstanda 35 FETO mektebi bar»

«Týrkiya nege ekenin, Qazaqstandaghy FETO mektepterining yqpalyn azaytugha әreket jasamay otyr» degen dok. prof. Daghduran bylay dep sózin jalghaydy:

«Búl jerde FETO-nyng 35 mektebi bar. Búlar atyn ózgertip, júmystaryn jalghastyruda. Búl mektepterge ókinishtisi júrt qyzyghady. Bilim mәselesinde basqa aitarlyqtay balama joq. Ol jerding halqy balalaryn osy mektepterge beruge janyn salady. Biz «Balalaryndy búl mektepterden shygharyp alyndar» dep aituymyz ýshin olargha balama úsynuymyz kerek. Qazaqstanda memleketimizding bir bastauysh mektebi de joq. Biz Týrkiyadaghy basshylargha búl mәseleni kóp aittyq. Bizding bilim kenesshisi arqyly kóp әrekettendik. Qazirgi uaqytta jer izdep jatyr degen habar bar, biraq burokratiyamyzdyng әreketi tym bayau. Qazaqstanda qazaq mektepteri bar. Orys mektepteri bar. Biraq bilim beru әlsiz. Bizding týrikter balalaryn beretin mektep taba almay, amalsyz FETO mektepterine beredi».

«Qúrmetti preziydentimiz Tayyp Erdoghangha aitarym: Qúday ýshin Qazaqstanda mektep ashyndar!»

«Men osy jerden ýndeu tastaghym keledi: Qazaqstanda Týrkiya ashatyn mektepterge ýlken qajettilik bar. Ýlken súranys bar. Týrkiya retinde biz ol jerde mindetti týrde mektepter ashuymyz kerek. Tipti «FETO mektepterine bala bermender deu jetkiliksiz, sony isteu kerek. Qazaqstan jana mektepter ashugha mýmkindik beredi. Alayda biz nege ekenin burokratiyalyq kedergilermen asha almaymyz. Jer bar, Qazaqstanda jer arzan, memleket jer aluyna bolady, dayyn mektepti jalday alady, ne qazaq mektebining birimen birge jýrgize alady. Osy isti qúrmetti preziydentimizding qolgha aluy kerek. Azamattarymyzgha «FETO mektepterine bala bermender» degennen góri «Mine, ashtyq, endi osyghan berinder» deu kerek. Týrkiya Qazaqstan jәne basqa da memleketterdegi bilim beru isterine kóbirek nazar audarghany dúrys. Nege ekenin, búl júmystar óte onay bola túra tym bayau jýrude. Qúrmetti preziydent, FETO-men kýres mәselesinde naqty júmystar aituda, biraq ol tiyisinshe jýrmeude. Nege ekenin, әli birde-bir mektep ol jerde asha almadyq, qúrmetti preziydentimiz Rejep Tayyp Erdoghangha aitarym: Qúday ýshin Qazaqstanda mektep ashyndar!»

Derekkózi: http://m.milatgazetesi.com/feto-500-bin-kisiyi-hiristiyan-yapti-haber-101980

Osy maqalany oqyghannan keyin Tәuelsiz Qazaqstan turaly konferensiyagha qatysqan shetel azamattary qanday oida bolady?! Ónkey jalghan ótirikpen arandatyp, namysqa tiyetin búl maqaladaghy óreskel, soraqy derekterdi bergen Týrkiya azamaty elimizde tayrandap jýrui meni qatty ashyndyrdy. Múnday maqalanyng tuuyna sebepker bolghan adamnyng aitqandarynyng shyndyqqa janaspaytyny kózge badyrayyp kórinip túr. Onyng aqparat zamany damyghan kezende әlemge taraluy jantýrshigerlik jaghday. Elimizge býkil bilim jýiesine qara kýie jaghyp, týk bolmaghanday Ahmet Daghduran myrzanyng Almatynyng ortasynda alshanday basyp jýrui jýregindi jylatady.

Endi maqalasyn taldap kórelik:   «FETO» 500 myng adamdy hristian dinine ótkizdi degen ne sóz? Búl qaydan shyqty?  Ol búl mәlimetti qaydan aldy?

«FETO» Qazaqstanda 15 jyldyng ishinde 35 mektep ashyp, múghalim keypinde dayyndap shygharghan missionerler arqyly 500 myng adamdy hristian dinine ótkizdi» degende Ahmet myrza qanday naqty faktige jýginip otyr? Osynshama qiyanatshyl bolar ma?

Aldymen «FETO» degen ne sóz? Ony da ashyp aita keteyik.  Ol «Fethullah Gýlenning terrorlyq úiymy» degen maghynany bildiredi eken. Múny oilap tapqan kim? Nege sýiendi? Biz týsinbedik. Meyli kim oilap tapsa da, jantýrshigerlik atau ghoy búl. Ahmet myrzanyng 35 mektep dep otyrghany, QTL-ny menzegeni ekeni týsinikti.

Osyny oqyp otyryp, – Au, Ahmet myrza, ózing aityp otyrghan FETO –ny 15 jyldyng ishinde  500 myng týgili,  50 myng bala bitirgen joq. Sen búl mәlimetti qaydan aldyn? Eger sen shyn músylman bolsan, islam qaghidattaryn tereng ústansan, qandastaryna qanday jalghan jala jauyp otyrghanyndy sezer edin? Osy sózing ýshin ókiner edin!…

Búl Ahmet myrzanyng  birinshi jalasy!

Ekinshi jalasy Hristian dini turaly daqpyrty.

Qúrmetti Ahmet myrza, Hristian dini degen QTL-dyng manynan jýrgen emes. Onday bassyzdyqqa Qazaqstan ÚQK – sy jol berip qarap otyrdy degenge kim sener? Damugha bet alghan qazaq biyligi – bauyrlas týrik eline qandas dep qaraghanymen, olardyng oqu baghdarlamalary men ústanymdaryn tereng baqylauda ústaghanyn esinizge salamyz. Sosyn osy jyldar aralyghynda eshbir ata-ana QTL-ding ýstinen dinge qatysty (barlyq dinge ortaq) bir shaghym-aryz týsirmegen  eken. Kerek deseniz, QTL ústazdary ózimizding Islam dini turaly shәkirtterine bir auyz uaghyz aitpaghan jәne aitugha tiyisti de emes.

Sonday-aq ÚQK nemese basqa zang oryndary  QTL turaly  («Týrli qiyndyqtargha tap boldyq. Nebir jala jabyldy…») dep týrik ústazdaryn qughyndaghanyn, jala japqanyn estigen joqpyz.

Bile bilgen adamgha Ahmet myrzanyng búl jazbasy,  bizding elimizding zang oryndaryna, qadaghalaushy organdaryna  jala jauyp otyr! Ony ózining bilmey otyrghany qanday ókinishti.  Jәne de QTL-gha «AQSh ýgitteuin jýrgizdi. AQSh adamy etip shygharu ýshin barlyq qoldan kelgendi istedi…» degeni  shekten shyqandyq emey nemene. Búdan asqan jala bola ma?! Eger búl jazbagha sensek, bizding elimizde býgingi tanda AQSh tynshylary órip jýr…

«Missionerlikpen ainalysty, missionerlerdi әkeldi» dep әri qaray jaqqan kýien, Ahmet Daghduran myrza, eshqanday adamshylyqqa jatpaytyn әreket.  Tura aitsaq – qiyanat! Qalay ghana osynday ótirik, jala jabugha dәting bardy? Óz júmystaryn adal, pәk kýide atqarghan, sóitip qara domalaqtarymyzgha tamasha tereng bilim, adamy tәrbie bergen, solar arqyly Qazaqstandy әlemge tanytqan enbekqor, qarapayym, momyn óz bauyrlarynnyn, týrik bauyrlarymyzdyng betterine sen qazir qalay qarap jýrsin, Ahmet myrza? Qazaqtyng qasiyetti topyraghy sendey ótirikshini, jalghanshyny qalay kóterip jýr, men soghan tang qalamyn.

«Qazaqstanda qazaq mektepteri bar. Orys mektepteri bar. Biraq bilim beru әlsiz. Bizding týrikter balalaryn beretin mektep taba almay, amalsyz FETO mektepterine beredi. Qazaqstanda bilim salasy nashar, «biz kómekteseyik» – degening Ahmet Daghduran myrza, qay sasqanyn? Qazaqtyng suyn iship, auasyn jútyp otyryp osy sóz auzynnan qalay shyqty? Múnday oghash sózdermen, bizding Qazaqstan bilim jýiesine qara kýie jaghugha, sizdi kim mәjbýrledi?  Óziniz su ishken qúdyqqa óziniz týkirip sizdi ne qara basty?

Ras, osynday kemsitip aitqan sózderine, jalalaryna kónip jýrgen biz momyn, sabyrly halyqpyz. Áytpese basqa memleketterde múnday óreskel jalalardy aitqan adamdy sottap, esekke teris mingizip jiberer edi. Áytpese, ainalayyn-au, QTL-ny aitpaghanda, bizding tamasha mektepterimizdi bitirgen nebir úly ghalymdarymyz, qogham qayratkerleri men senator  azamattarymyz bar. Onyng ishinde býkil әlemge әigili Elbasymyz N.Nazarbaev ta óziniz týkke túrghysyz etip tastaghan qazaq mektebin bitirgen.

«Qúrmetti preziydentimiz Tayyp Erdoghangha  aytarym: Qúday ýshin Qazaqstanda mektep ashynyz!» degen búiryqqa para par sóziniz ne Ahmet myrza? Ol sizge preziydent bolghanymen, bizge basshy emes.  Biz tәuelsiz elmiz,  múnday mәseleni ózimiz sheshemiz. Syrttan bireu aitty eken dep, әppay taqsyr deytin kezennen ótip ketkenbiz.  Sony esinizden shygharmanyzshy? Sosyn biz onday mektepke zәru emespiz shyndyghyna kelsek.

Bizde әlemdik innovasiyalyq, ziyatkerlik mektepter bar (Zerde, Daryn, t. b) sondyqtan Ahmet myrzagha esep berip aqtaludyng qajeti  shamaly.. Kózi qaraqty oqyrman myna maqaladan óz elinde oiran salyp, basqa elderdegi enbegi әlemge tanymyl bolghan óz bauyrlarynyng berekesin alyp, olardyng ashqan mektebin jauyp ornyna mektep ashsa  qanday bolatynyn payymdasa bolghany.

Mening Ahmet myrzagha aitarym:  Eger mektep ashqysh bolsandar, olardy óz elderinde ashyndar. Bizding elde ne shataqtaryng bar. Ahmet myrzanyng maqalasyn oqyp otyryp mynaday oigha keldim. Bilim salasyndaghy osy azamattyng maqalasy janymdy týrshiktirdi!    Bizding eldegi  múghalim týrik aghayyndardyng obaly kimge ekeni endi belgili boldy..! Olargha jasalyp jatqan «shabuyldyn» biri osy maqala ekeni dausyz. Amaldyng joqtyghynan qolyma qalam aldym. Óz baghasyn shiyrek ghasyr ishinde alyp, әlemge әigili bolghan mektepterdi osynsha dattauy, ol az deseniz elimizdi beyshara etip kórsetui kóp nәrseni anghartpay ma? Sózim dәlelsiz bolmasyn degen niyetpen maqalama, jogharydaghy  Ahmet myrzanyng jazghan maqalasynyng siltemelerin qoydym. Oqyghan adam aq pen qarany, jala men dattaudy ózi-aq  ajyratyp alar…

Men ústazbym, anamyn, adammyn, sondyqtan búrynghy QTL –gha qara kýie jaghylyp jatqanda shydap otyra almadym. Jalghandyqty kórip túryp ýndemey qalu argha syn. Adamshylyqtan attap, ar men úyatty jiyp qoyyp, boq dýnie ýshin, sauap pen әdildikti belden basu músylman balasyna jat qylyq emes pe edi? Biz qayda baramyz osy?! Ahmet myrza, sening ne oilaghanyng bar?

Týiin:

Jalpy qazaqta «Jaman ýidi qonaghy biyleydi» degen maqal bar. Mening oiymsha, Ahmet Daghduran sekildiler qazaqtyng nanyna toyyp alyp, elimizge ózderinshe ýstemdik jasamaqshy. Ahmet myrza eger qay jerde tayrandap jýrgenin bilmey, auzyna kelgenin kókip jýrse, ony tәubesine týsiru kerek dep oilaymyn. Áneubir kezderi Týrkiyanyng Qazaqstandaghy elshisi QTL jayly óreskel, tәitik pikirin aityp jibergen. Qalyng el shulap, ol әngime bizding biylikke jetken song ghana baryp rayynan qaytyp, «audarmadan qate ketipti, bayqamay qalyppyz» dep, keshirim de súramay, sýikey saldy aita saldy. Sonday jauapty orynda otyryp, sonday jauapsyz sóz aitugha bolmaytynyn ol qalay ghana bayqamay qaldy eken? «Aytylghan sóz — atylghan oq» demekshi, olardyng bayqap-bayqap, shanyraqqa qarap sóilegenin qalar edim. Biz elimizge adal júmys istep jýrgenderdi shettetkenshe, osynday arandatushy Ahmet Daghduran siyaqtylardy óz ornyna qoyyp, tynysh jýrudi talap etuimiz kerek! Tipti elden alastatyp, ózgege ses kórsetip qoysaq ta artyqtyq etpes edi.  Óitkeni múnday «myrzalar» kýni erteng Qazaqstan turaly da ospadar oilar aityp jalt berui bek mýmkin. Ózin ayamaghan, ózgening betin daladay qylady degen beker aitylmaghan sóz. Sondyqtan dәlelsiz sóz aitugha sheber adamnan bәrin kýtuge bolady.

QR Enbek sinirgen qayratkeri Sәule Meshitbayqyzy

Abai.kz