ۇكىمەت نازارىنا!

قر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ە.ساعاديەۆ مىرزاعا!

بىرنەشە ايدان بەرى، قتل-دەگى ء(بىلىم جانە يننوۆاتسيا ليتسەيلەرى) ۇستازداردىڭ باسىنا تۇسكەن قيىن جاعدايلارى مەنى، مەن سياقتى انالاردى، ۇستازداردى يننوۆاتسيالىق مەكتەپتىڭ تۇلەكتەرىن، وقۋشىلارىن، قاراپايىم حالىقتى قاتتى الاڭداتقانى بەلگىلى. سول ءۇشىن دە قولىما قالام الىپ، ونى ازاماتتىق بورىشىم دەپ ەسەپتەپ، ماقالالار جازدىم. ول ماقالالارىم «پرەزيدەنت جانە حالىق» گازەتىندە جاريالاندى. ول گازەتتەن بىرنەشە سايتتار «اباي.كز»، «مەگاپوليس»، «قازاق ءۇنى»، «قامشى.كز» ، «ەلانا.كز» ت.ب. كوشىرىپ جازىپ، ورىسشا، تۇرىكشە اۋدارمالارىمەن ءتىپتى جاقىن-الىس شەتەلدەردە تاراتىلدى. جۇزدەگەن، مىڭداعان وقىرماندار وزدەرىنىڭ پىكىرلەرىن ءبىلدىردى، ءالى دە جازىپ جاتقاندار كوپ. سىزدەرگە تۇسىنىكتى بولۋ ءۇشىن سول ماقالالاردىڭ سىلتەمەلەرىن بەرىپ وتىرمىن: («انالاردىڭ زارىنا قۇلاق ءتۇر، الەم!»)

وسى ماقالالاردى وقىعان بولۋى كەرەك، ءبىر ازامات تەلەفونمەن حابارلاسىپ، ماعان ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى. سودان سوڭ ماقالادا جازىلعان «مااريف» قورىنىڭ راستىعىنا كۇماندانبايتىنىن ايتتى. ىلە-شالا ماعان قازاقشاعا اۋدارىلعان توبە شاشىڭ تىك تۇراتىن، ار-نامىسىڭا، وتىرىك پەن جالاعا تولى، اراڭداتۋعا جول اشاتىن ماقالانى جىبەردى. الدىمەن سول ماقالانىڭ قازاقشا اۋدارماسىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنباقپىن.

2016 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە انتاليا قالاسىندا «15 شىلدەدەگى جاڭا تۇركيا» دەگەن حالىقارالىق كونفەرەنتسيا وتكەن. 13 مەملەكەتتەن 100-دەن اسا قوناقتار شاقىرىلعان. قازاقستاندا 20 جىلدان بەرى ازاماتتىق قوعام جۇمىستارىمەن اينالىساتىن تۇركى حالىقتارىنىڭ مادەنيەتى قورىنىڭ توراعاسى، پروف. دوك. احمەت داعدۋران  سول جيىندا فەتو-نىڭ قياناتتارىن جانە سول قياناتتارعا تۇرىك بيۋروكراتياسىنىڭ سالعىرت قاراپ وتىرعانى تۋرالى «وتكىر ويلارىن» ايتىپ-ايتىپ تاستاعان.  سونىڭ ىشىندەگى ەڭ وزەكتىسى مىناۋ.

فەتو (بىزدە بولعان قتل-ءدى بۇرمالاپ ايتىپ وتىر. فەتو تۋرالى تومەندە ايتىلادى) قازاقستاندا 15 جىلدىڭ ىشىندە 35 مەكتەپ اشىپ، مۇعالىم كەيپىندە دايىنداپ شىعارعان ميسسيونەرلەر ارقىلى 500 مىڭ ادامدى حريستيان دىنىنە وتكىزدى.

سەردار ارسەۆەن / انتاليا

ەندى  قازاقستان-تۇركى حالىقتارى مادەنيەتى قورىنىڭ توراعاسى، پروف. دوك. احمەت داعدۋران فەتو-نىڭ جيىركەنىشتى بەينەسى تۋرالى «ميلات» سايتىنا بەرگەن سۇحباتىنا قاراڭىزدار.

«تۇركيا باسشىلارىنا ۇزاق جىلداردان بەرى «فەتھۋللاھ گۇلەن اقش-تىڭ ءبىر جوباسى. يسلام الەمىنىڭ، تۇركيانىڭ نەگىزگى پروبلەماسى. بۇنى ءبىر كۇنى وزدەرىڭ دە كورەسىڭدەر، ساقتانىڭدار» دەپ تالاي ايتقانىن، الايدا ولاردىڭ تىڭداماعانىن بىلدىرگەن داعدۋران فەتو-نىڭ قازاقستانداعى جۇمىستارى تۋرالى بىلاي دەدى:

«قازاقستان نەمەسە باسقا مەملەكەتتە فەتو شىندىعىن اشكەرەلەسەڭدەر، فەتو-مەن كۇرەس جۇرگىزسەڭدەر، جۇمىستارىڭ وتە قيىن دەگەن ءسوز. بۇل ءبىزدىڭ باسىمىزدان ءوتتى. باسقان گازەتتەرىمىز بەن جۋرنالداردا 20 جىل بويى وسى قياناتشىل ۇيىمعا نازار اۋدارتۋمەن بولدىق. ونى ىستەيمىز دەپ نە كورمەدىك. ءتۇرلى قيىندىقتارعا دۋشار بولدىق. نەبىر جالا جابىلدى. ءبىزدى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك قىزمەتىنىڭ ادامى، تۇركياداعى قۇپيا ۇيىمنىڭ ادامى دەدى. وسىلاردىڭ كەدەرگى جاساۋىمەن قازاقستاننان كوپ جىل بويى جۇمىس ىستەۋگە ۆيزا الا المادىق، ەلگە كىرىپ-شىعىپ ءجۇرىپ ول ماسەلەنى شەشۋگە تۋرا كەلدى. جۋرنالدارىمىز بەن گازەتتەرىمىزگە جارناما بەرگەندەردى ەندى ولاي ىستەمەڭدەر دەپ ەسكەرتىپ، قورقىتتى. بۇلاردىڭ قازاقستاندا 35 مەكتەبى بار، وسى جولمەن ولار قازاقستاندا ۇلكەن ىقپالعا يە. بۇلار ول جەردەگى ادامدار ءۇشىن جۇمىس ورنىن دا، اقشانى دا قامتاماسىز ەتتى. وسى يگىلىكتەردى كورگىسى كەلگەندەر ولاردىڭ لاس تىرلىكتەرىنە ارالاستى. جاڭا كەلگەن دوستار دا پايدا ءۇشىن بۇلارمەن جۇمىس ىستەدى. بۇلار وسى ادىسپەن جاقىنداپ، اپتالىق جيىندارىنا شاقىردى. مەكتەپتەرىندە وقىتقان بالالار مەن جاستارعا، مەيلى ءوز ىقپالدارىندا ۇستاعان باسقا دا ادامدارىمىزعا «اقش ۇگىتتەۋىن» جۇرگىزدى، ولاردى سانا تۇرعىسىنان اقش ادامى ەتىپ شىعارۋ ءۇشىن بارلىق قولدان كەلگەندى ىستەدى. اقش-قا بارۋدى، اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەنۋدى يدەال جاعدايىنا جەتكىزدى. وسىدان كەلىپ حريستياندىققا ۇگىت-ناسيحاتقا ويىستى. قازاقستاندا سوڭعى 15 جىلدا 500 مىڭ ادام حريستيان بولدى. وسى جاعدايدا ەڭ ءبىرىنشى كىنالى، ول — فەتو» .

 ميسسيونەرلىكپەن اينالىستى، ميسسيونەرلەردى اكەلدى.

داعدۋران مىرزا مۇنىمەن توقتاپ قالماپتى، كەيىنگى ارەكەتى ءتىپتى سوراقى.  فەتو-نىڭ قازاقستانداعى ميسسيونەرلىك ءىس-ارەكەتتەرى تۋرالى كەلەسى جازباسى  بىلاي ءوربيدى:

«بۇلار وتە جۇيەلى جۇمىس ىستەدى. قازاقستاندا مەشىت، يسلامي ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرى كەمشىن بولۋى سەبەپتى تۋىنداعان ۇلكەن رۋحاني كەڭىستىكتى يسلاممەن تولتىرۋدىڭ ورنىنا حريستياندىققا ۇگىتتەۋمەن تولتىردى. ول جاقتاعى بالالارىمىزعا، جاستارىمىزعا  «سەنۋىڭ جەتكىلىكتى، ءبىر اللاعا سەنۋىڭ سەنى جۇماققا جەتەلەيدى. ناماز وقۋىڭ، دارەت الۋىڭ، قۇلشىلىقپەن كوپ اينالىسۋ قاجەت ەمەس. حريستياندىق — جەڭىل ءدىن. اللانىڭ بار ەكەنىنە سەنۋىڭ جەتكىلىكتى. ازىرەت مۇحاممەدتىڭ پايعامبار ەكەنىنە سەنۋگە ءماجبۇر ەمەسسىڭ» دەپ ۇيرەتتى. حريستياندىققا وتكەن جاعدايدا  اقش، انگليا جانە باسقا كوپتەگەن باتىس ەلدەرىنە كەڭ جول اشىلاتىنىن ايتتى. مەكتەپتەرىنە ءجيى-ءجيى اقش-تان، انگليادان ميسسيونەرلەر شاقىرتىپ، وقۋشىلاردى حريستياندىققا ۇگىتتەدى».

«قازاقستاندا 35 فەتو مەكتەبى بار»

«تۇركيا نەگە ەكەنىن، قازاقستانداعى فەتو مەكتەپتەرىنىڭ ىقپالىن ازايتۋعا ارەكەت جاساماي وتىر» دەگەن دوك. پروف. داعدۋران بىلاي دەپ ءسوزىن جالعايدى:

«بۇل جەردە فەتو-نىڭ 35 مەكتەبى بار. بۇلار اتىن وزگەرتىپ، جۇمىستارىن جالعاستىرۋدا. بۇل مەكتەپتەرگە وكىنىشتىسى جۇرت قىزىعادى. ءبىلىم ماسەلەسىندە باسقا ايتارلىقتاي بالاما جوق. ول جەردىڭ حالقى بالالارىن وسى مەكتەپتەرگە بەرۋگە جانىن سالادى. ءبىز «بالالارىڭدى بۇل مەكتەپتەردەن شىعارىپ الىڭدار» دەپ ايتۋىمىز ءۇشىن ولارعا بالاما ۇسىنۋىمىز كەرەك. قازاقستاندا مەملەكەتىمىزدىڭ ءبىر باستاۋىش مەكتەبى دە جوق. ءبىز تۇركياداعى باسشىلارعا بۇل ماسەلەنى كوپ ايتتىق. ءبىزدىڭ ءبىلىم كەڭەسشىسى ارقىلى كوپ ارەكەتتەندىك. قازىرگى ۋاقىتتا جەر ىزدەپ جاتىر دەگەن حابار بار، بىراق بيۋروكراتيامىزدىڭ ارەكەتى تىم باياۋ. قازاقستاندا قازاق مەكتەپتەرى بار. ورىس مەكتەپتەرى بار. بىراق ءبىلىم بەرۋ ءالسىز. ءبىزدىڭ تۇرىكتەر بالالارىن بەرەتىن مەكتەپ تابا الماي، امالسىز فەتو مەكتەپتەرىنە بەرەدى».

«قۇرمەتتى پرەزيدەنتىمىز تايىپ ەردوعانعا ايتارىم: قۇداي ءۇشىن قازاقستاندا مەكتەپ اشىڭدار!»

«مەن وسى جەردەن ۇندەۋ تاستاعىم كەلەدى: قازاقستاندا تۇركيا اشاتىن مەكتەپتەرگە ۇلكەن قاجەتتىلىك بار. ۇلكەن سۇرانىس بار. تۇركيا رەتىندە ءبىز ول جەردە مىندەتتى تۇردە مەكتەپتەر اشۋىمىز كەرەك. ءتىپتى «فەتو مەكتەپتەرىنە بالا بەرمەڭدەر دەۋ جەتكىلىكسىز، سونى ىستەۋ كەرەك. قازاقستان جاڭا مەكتەپتەر اشۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. الايدا ءبىز نەگە ەكەنىن بيۋروكراتيالىق كەدەرگىلەرمەن اشا المايمىز. جەر بار، قازاقستاندا جەر ارزان، مەملەكەت جەر الۋىنا بولادى، دايىن مەكتەپتى جالداي الادى، نە قازاق مەكتەبىنىڭ بىرىمەن بىرگە جۇرگىزە الادى. وسى ءىستى قۇرمەتتى پرەزيدەنتىمىزدىڭ قولعا الۋى كەرەك. ازاماتتارىمىزعا «فەتو مەكتەپتەرىنە بالا بەرمەڭدەر» دەگەننەن گورى «مىنە، اشتىق، ەندى وسىعان بەرىڭدەر» دەۋ كەرەك. تۇركيا قازاقستان جانە باسقا دا مەملەكەتتەردەگى ءبىلىم بەرۋ ىستەرىنە كوبىرەك نازار اۋدارعانى دۇرىس. نەگە ەكەنىن، بۇل جۇمىستار وتە وڭاي بولا تۇرا تىم باياۋ جۇرۋدە. قۇرمەتتى پرەزيدەنت، فەتو-مەن كۇرەس ماسەلەسىندە ناقتى جۇمىستار ايتۋدا، بىراق ول تيىسىنشە جۇرمەۋدە. نەگە ەكەنىن، ءالى بىردە-ءبىر مەكتەپ ول جەردە اشا المادىق، قۇرمەتتى پرەزيدەنتىمىز رەجەپ تايىپ ەردوعانعا ايتارىم: قۇداي ءۇشىن قازاقستاندا مەكتەپ اشىڭدار!»

دەرەككوزى: http://m.milatgazetesi.com/feto-500-bin-kisiyi-hiristiyan-yapti-haber-101980

وسى ماقالانى وقىعاننان كەيىن تاۋەلسىز قازاقستان تۋرالى كونفەرەنتسياعا قاتىسقان شەتەل ازاماتتارى قانداي ويدا بولادى؟! وڭكەي جالعان وتىرىكپەن ارانداتىپ، نامىسقا تيەتىن بۇل ماقالاداعى ورەسكەل، سوراقى دەرەكتەردى بەرگەن تۇركيا ازاماتى ەلىمىزدە تايراڭداپ ءجۇرۋى مەنى قاتتى اشىندىردى. مۇنداي ماقالانىڭ تۋىنا سەبەپكەر بولعان ادامنىڭ ايتقاندارىنىڭ شىندىققا جاناسپايتىنى كوزگە بادىرايىپ كورىنىپ تۇر. ونىڭ اقپارات زامانى دامىعان كەزەڭدە الەمگە تارالۋى جانتۇرشىگەرلىك جاعداي. ەلىمىزگە بۇكىل ءبىلىم جۇيەسىنە قارا كۇيە جاعىپ، تۇك بولماعانداي احمەت داعدۋران مىرزانىڭ الماتىنىڭ ورتاسىندا الشاڭداي باسىپ ءجۇرۋى جۇرەگىڭدى جىلاتادى.

ەندى ماقالاسىن تالداپ كورەلىك:   «فەتو» 500 مىڭ ادامدى حريستيان دىنىنە وتكىزدى دەگەن نە ءسوز؟ بۇل قايدان شىقتى؟  ول بۇل مالىمەتتى قايدان الدى؟

«فەتو» قازاقستاندا 15 جىلدىڭ ىشىندە 35 مەكتەپ اشىپ، مۇعالىم كەيپىندە دايىنداپ شىعارعان ميسسيونەرلەر ارقىلى 500 مىڭ ادامدى حريستيان دىنىنە وتكىزدى» دەگەندە احمەت مىرزا قانداي ناقتى فاكتىگە جۇگىنىپ وتىر؟ وسىنشاما قياناتشىل بولار ما؟

الدىمەن «فەتو» دەگەن نە ءسوز؟ ونى دا اشىپ ايتا كەتەيىك.  ول «فەتحۋللاھ گۇلەننىڭ تەررورلىق ۇيىمى» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى ەكەن. مۇنى ويلاپ تاپقان كىم؟ نەگە سۇيەندى؟ ءبىز تۇسىنبەدىك. مەيلى كىم ويلاپ تاپسا دا، جانتۇرشىگەرلىك اتاۋ عوي بۇل. احمەت مىرزانىڭ 35 مەكتەپ دەپ وتىرعانى، قتل-نى مەڭزەگەنى ەكەنى تۇسىنىكتى.

وسىنى وقىپ وتىرىپ، – اۋ، احمەت مىرزا، ءوزىڭ ايتىپ وتىرعان فەتو –نى 15 جىلدىڭ ىشىندە  500 مىڭ تۇگىلى،  50 مىڭ بالا بىتىرگەن جوق. سەن بۇل مالىمەتتى قايدان الدىڭ؟ ەگەر سەن شىن مۇسىلمان بولساڭ، يسلام قاعيداتتارىن تەرەڭ ۇستانساڭ، قانداستارىڭا قانداي جالعان جالا جاۋىپ وتىرعانىڭدى سەزەر ەدىڭ؟ وسى ءسوزىڭ ءۇشىن وكىنەر ەدىڭ!…

بۇل احمەت مىرزانىڭ  بىرىنشى جالاسى!

ەكىنشى جالاسى حريستيان ءدىنى تۋرالى داقپىرتى.

قۇرمەتتى احمەت مىرزا، حريستيان ءدىنى دەگەن قتل-دىڭ ماڭىنان جۇرگەن ەمەس. ونداي باسسىزدىققا قازاقستان ۇقك – سى جول بەرىپ قاراپ وتىردى دەگەنگە كىم سەنەر؟ دامۋعا بەت العان قازاق بيلىگى – باۋىرلاس تۇرىك ەلىنە قانداس دەپ قاراعانىمەن، ولاردىڭ وقۋ باعدارلامالارى مەن ۇستانىمدارىن تەرەڭ باقىلاۋدا ۇستاعانىن ەسىڭىزگە سالامىز. سوسىن وسى جىلدار ارالىعىندا ەشبىر اتا-انا قتل-ءدىڭ ۇستىنەن دىنگە قاتىستى (بارلىق دىنگە ورتاق) ءبىر شاعىم-ارىز تۇسىرمەگەن  ەكەن. كەرەك دەسەڭىز، قتل ۇستازدارى ءوزىمىزدىڭ يسلام ءدىنى تۋرالى شاكىرتتەرىنە ءبىر اۋىز ۋاعىز ايتپاعان جانە ايتۋعا ءتيىستى دە ەمەس.

سونداي-اق ۇقك نەمەسە باسقا زاڭ ورىندارى  قتل تۋرالى  («ءتۇرلى قيىندىقتارعا تاپ بولدىق. نەبىر جالا جابىلدى…») دەپ تۇرىك ۇستازدارىن قۋعىنداعانىن، جالا جاپقانىن ەستىگەن جوقپىز.

بىلە بىلگەن ادامعا احمەت مىرزانىڭ بۇل جازباسى،  ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ زاڭ ورىندارىنا، قاداعالاۋشى ورگاندارىنا  جالا جاۋىپ وتىر! ونى ءوزىنىڭ بىلمەي وتىرعانى قانداي وكىنىشتى.  جانە دە قتل-عا «اقش ۇگىتتەۋىن جۇرگىزدى. اقش ادامى ەتىپ شىعارۋ ءۇشىن بارلىق قولدان كەلگەندى ىستەدى…» دەگەنى  شەكتەن شىقاندىق ەمەي نەمەنە. بۇدان اسقان جالا بولا ما؟! ەگەر بۇل جازباعا سەنسەك، ءبىزدىڭ ەلىمىزدە بۇگىنگى تاڭدا اقش تىڭشىلارى ءورىپ ءجۇر…

«ميسسيونەرلىكپەن اينالىستى، ميسسيونەرلەردى اكەلدى» دەپ ءارى قاراي جاققان كۇيەڭ، احمەت داعدۋران مىرزا، ەشقانداي ادامشىلىققا جاتپايتىن ارەكەت.  تۋرا ايتساق – قيانات! قالاي عانا وسىنداي وتىرىك، جالا جابۋعا ءداتىڭ باردى؟ ءوز جۇمىستارىن ادال، پاك كۇيدە اتقارعان، ءسويتىپ قارا دومالاقتارىمىزعا تاماشا تەرەڭ ءبىلىم، ادامي تاربيە بەرگەن، سولار ارقىلى قازاقستاندى الەمگە تانىتقان ەڭبەكقور، قاراپايىم، مومىن ءوز باۋىرلارىڭنىڭ، تۇرىك باۋىرلارىمىزدىڭ بەتتەرىنە سەن قازىر قالاي قاراپ ءجۇرسىڭ، احمەت مىرزا؟ قازاقتىڭ قاسيەتتى توپىراعى سەندەي وتىرىكشىنى، جالعانشىنى قالاي كوتەرىپ ءجۇر، مەن سوعان تاڭ قالامىن.

«قازاقستاندا قازاق مەكتەپتەرى بار. ورىس مەكتەپتەرى بار. بىراق ءبىلىم بەرۋ ءالسىز. ءبىزدىڭ تۇرىكتەر بالالارىن بەرەتىن مەكتەپ تابا الماي، امالسىز فەتو مەكتەپتەرىنە بەرەدى. قازاقستاندا ءبىلىم سالاسى ناشار، «ءبىز كومەكتەسەيىك» – دەگەنىڭ احمەت داعدۋران مىرزا، قاي ساسقانىڭ؟ قازاقتىڭ سۋىن ءىشىپ، اۋاسىن جۇتىپ وتىرىپ وسى ءسوز اۋزىڭنان قالاي شىقتى؟ مۇنداي وعاش سوزدەرمەن، ءبىزدىڭ قازاقستان ءبىلىم جۇيەسىنە قارا كۇيە جاعۋعا، ءسىزدى كىم ماجبۇرلەدى؟  ءوزىڭىز سۋ ىشكەن قۇدىققا ءوزىڭىز تۇكىرىپ ءسىزدى نە قارا باستى؟

راس، وسىنداي كەمسىتىپ ايتقان سوزدەرىڭە، جالالارىڭا كونىپ جۇرگەن ءبىز مومىن، سابىرلى حالىقپىز. ايتپەسە باسقا مەملەكەتتەردە مۇنداي ورەسكەل جالالاردى ايتقان ادامدى سوتتاپ، ەسەككە تەرىس مىنگىزىپ جىبەرەر ەدى. ايتپەسە، اينالايىن-اۋ، قتل-نى ايتپاعاندا، ءبىزدىڭ تاماشا مەكتەپتەرىمىزدى بىتىرگەن نەبىر ۇلى عالىمدارىمىز، قوعام قايراتكەرلەرى مەن سەناتور  ازاماتتارىمىز بار. ونىڭ ىشىندە بۇكىل الەمگە ايگىلى ەلباسىمىز ن.نازارباەۆ تا ءوزىڭىز تۇككە تۇرعىسىز ەتىپ تاستاعان قازاق مەكتەبىن بىتىرگەن.

«قۇرمەتتى پرەزيدەنتىمىز تايىپ ەردوعانعا  ايتارىم: قۇداي ءۇشىن قازاقستاندا مەكتەپ اشىڭىز!» دەگەن بۇيرىققا پارا پار ءسوزىڭىز نە احمەت مىرزا؟ ول سىزگە پرەزيدەنت بولعانىمەن، بىزگە باسشى ەمەس.  بىز تاۋەلسىز ەلمىز،  مۇنداي ماسەلەنى ءوزىمىز شەشەمىز. سىرتتان بىرەۋ ايتتى ەكەن دەپ، ءاپپاي تاقسىر دەيتىن كەزەڭنەن ءوتىپ كەتكەنبىز.  سونى ەسىڭىزدەن شىعارماڭىزشى؟ سوسىن ءبىز ونداي مەكتەپكە ءزارۋ ەمەسپىز شىندىعىنا كەلسەك.

بىزدە الەمدىك يننوۆاتسيالىق، زياتكەرلىك مەكتەپتەر بار (زەردە، دارىن، ت. ب) سوندىقتان احمەت مىرزاعا ەسەپ بەرىپ اقتالۋدىڭ قاجەتى  شامالى.. كوزى قاراقتى وقىرمان مىنا ماقالادان ءوز ەلىندە ويران سالىپ، باسقا ەلدەردەگى ەڭبەگى الەمگە تانىمىل بولعان ءوز باۋىرلارىنىڭ بەرەكەسىن الىپ، ولاردىڭ اشقان مەكتەبىن جاۋىپ ورنىنا مەكتەپ اشسا  قانداي بولاتىنىن پايىمداسا بولعانى.

مەنىڭ احمەت مىرزاعا ايتارىم:  ەگەر مەكتەپ اشقىش بولساڭدار، ولاردى ءوز ەلدەرىڭدە اشىڭدار. ءبىزدىڭ ەلدە نە شاتاقتارىڭ بار. احمەت مىرزانىڭ ماقالاسىن وقىپ وتىرىپ مىناداي ويعا كەلدىم. ءبىلىم سالاسىنداعى وسى ازاماتتىڭ ماقالاسى جانىمدى تۇرشىكتىردى!    بىزدىڭ ەلدەگى  مۇعالىم تۇرىك اعايىنداردىڭ وبالى كىمگە ەكەنى ەندى بەلگىلى بولدى..! ولارعا جاسالىپ جاتقان «شابۋىلدىڭ» ءبىرى وسى ماقالا ەكەنى داۋسىز. امالدىڭ جوقتىعىنان قولىما قالام الدىم. ءوز باعاسىن شيرەك عاسىر ىشىندە الىپ، الەمگە ايگىلى بولعان مەكتەپتەردى وسىنشا داتتاۋى، ول از دەسەڭىز ەلىمىزدى بەيشارا ەتىپ كورسەتۋى كوپ نارسەنى اڭعارتپاي ما؟ ءسوزىم دالەلسىز بولماسىن دەگەن نيەتپەن ماقالاما، جوعارىداعى  احمەت مىرزانىڭ جازعان ماقالاسىنىڭ سىلتەمەلەرىن قويدىم. وقىعان ادام اق پەن قارانى، جالا مەن داتتاۋدى ءوزى-اق  اجىراتىپ الار…

مەن ۇستازبىم، انامىن، اداممىن، سوندىقتان بۇرىنعى قتل –عا قارا كۇيە جاعىلىپ جاتقاندا شىداپ وتىرا المادىم. جالعاندىقتى كورىپ تۇرىپ ۇندەمەي قالۋ ارعا سىن. ادامشىلىقتان اتتاپ، ار مەن ۇياتتى جيىپ قويىپ، بوق دۇنيە ءۇشىن، ساۋاپ پەن ادىلدىكتى بەلدەن باسۋ مۇسىلمان بالاسىنا جات قىلىق ەمەس پە ەدى؟ ءبىز قايدا بارامىز وسى؟! احمەت مىرزا، سەنىڭ نە ويلاعانىڭ بار؟

ءتۇيىن:

جالپى قازاقتا «جامان ءۇيدى قوناعى بيلەيدى» دەگەن ماقال بار. مەنىڭ ويىمشا، احمەت داعدۋران سەكىلدىلەر قازاقتىڭ نانىنا تويىپ الىپ، ەلىمىزگە وزدەرىنشە ۇستەمدىك جاساماقشى. احمەت مىرزا ەگەر قاي جەردە تايراڭداپ جۇرگەنىن بىلمەي، اۋزىنا كەلگەنىن كوكىپ جۇرسە، ونى تاۋبەسىنە ءتۇسىرۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. انەۋبىر كەزدەرى تۇركيانىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى قتل جايلى ورەسكەل، تايتىك پىكىرىن ايتىپ جىبەرگەن. قالىڭ ەل شۋلاپ، ول اڭگىمە ءبىزدىڭ بيلىككە جەتكەن سوڭ عانا بارىپ رايىنان قايتىپ، «اۋدارمادان قاتە كەتىپتى، بايقاماي قالىپپىز» دەپ، كەشىرىم دە سۇراماي، سۇيكەي سالدى ايتا سالدى. سونداي جاۋاپتى ورىندا وتىرىپ، سونداي جاۋاپسىز ءسوز ايتۋعا بولمايتىنىن ول قالاي عانا بايقاماي قالدى ەكەن؟ «ايتىلعان ءسوز — اتىلعان وق» دەمەكشى، ولاردىڭ بايقاپ-بايقاپ، شاڭىراققا قاراپ سويلەگەنىن قالار ەدىم. ءبىز ەلىمىزگە ادال جۇمىس ىستەپ جۇرگەندەردى شەتتەتكەنشە، وسىنداي ارانداتۋشى احمەت داعدۋران سياقتىلاردى ءوز ورنىنا قويىپ، تىنىش ءجۇرۋدى تالاپ ەتۋىمىز كەرەك! ءتىپتى ەلدەن الاستاتىپ، وزگەگە سەس كورسەتىپ قويساق تا ارتىقتىق ەتپەس ەدى.  ويتكەنى مۇنداي «مىرزالار» كۇنى ەرتەڭ قازاقستان تۋرالى دا وسپادار ويلار ايتىپ جالت بەرۋى بەك مۇمكىن. ءوزىن اياماعان، وزگەنىڭ بەتىن دالاداي قىلادى دەگەن بەكەر ايتىلماعان ءسوز. سوندىقتان دالەلسىز ءسوز ايتۋعا شەبەر ادامنان ءبارىن كۇتۋگە بولادى.

قر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى ساۋلە مەشىتبايقىزى

Abai.kz