Dәuir Kýnesbekúly. Oi, osy ózbekterge ne joryq, a?
«Qarasha, jeltoqsanmen sol bir eki-aydyn» alghashqysy Arqa tósin alaqúiyn etti. Aua-rayy jyldaghydan jyly bolghanyn aityp shaghymdanbanyz. Astananyng sayasy aurasy tym әudim-jәudim halge jetti. Bir ay emes-au, rasy, alty ay boyy úiqysyz týn ótkizdik desek te bolatynday. Áriyne, әngime EQYÚ-nyng Astanada ótken Sammiyti ýshin. Elu alty elding basshysy nókerlerin ertip keledi degesin bizding júrtta degbir qalsyn ba. Ónkey yghay men syghaylar. Sonymen meymanasyn tasytyp, jalpaq júrtqa jariya qylyp sammitti de ótkizdik. Kelgisi kelgeni keldi, kelgisi kelmegeni sonyndaghy qosshylaryn jiberdi. Bir ghajaby, jiylghandardyng barlyghy da qazaqtyng darhandyghyna tәnti bolghandaryn aityp, yrza sezimmen qaytqan sekildi. Endi qaytsin, on bir million euro onay aqsha deysiz be?.. Astana Sammiytining basty maqsaty deklarasiya qabyldau bolatyn. Jyl boyy әzirlengen qújatty da «ýh, janym» dep jýrip qabyldattyq, әiteuir. Eger osy qújat qabyldanbaghanda, aqshamyz jelge úshqany bylay túrsyn, dosqa da, dúshpangha da kýlki bolarymyz anyq edi. Ony qoyshy, Sammit turaly aitylar jyr әli úzaqqa sozylar. Bizding jetkizbegimiz, osy deklarasiyany qabyldaudyng tym qiyngha soqqandyghy. Sonda deymin-au, jarym týnge deyin talqylanghan búl qanday manyzdy jospar-josyn? Jurnalister maujyrap, әueli Preziydentterding ózi qalghyp-shúlghyp úzaq otyrdy. Baqsaq, biraz el qyrysyp, keyinge tartypty. Resey basshysy jiynnyng kórigi qyzbastan, tayyp túrdy.
«Qarasha, jeltoqsanmen sol bir eki-aydyn» alghashqysy Arqa tósin alaqúiyn etti. Aua-rayy jyldaghydan jyly bolghanyn aityp shaghymdanbanyz. Astananyng sayasy aurasy tym әudim-jәudim halge jetti. Bir ay emes-au, rasy, alty ay boyy úiqysyz týn ótkizdik desek te bolatynday. Áriyne, әngime EQYÚ-nyng Astanada ótken Sammiyti ýshin. Elu alty elding basshysy nókerlerin ertip keledi degesin bizding júrtta degbir qalsyn ba. Ónkey yghay men syghaylar. Sonymen meymanasyn tasytyp, jalpaq júrtqa jariya qylyp sammitti de ótkizdik. Kelgisi kelgeni keldi, kelgisi kelmegeni sonyndaghy qosshylaryn jiberdi. Bir ghajaby, jiylghandardyng barlyghy da qazaqtyng darhandyghyna tәnti bolghandaryn aityp, yrza sezimmen qaytqan sekildi. Endi qaytsin, on bir million euro onay aqsha deysiz be?.. Astana Sammiytining basty maqsaty deklarasiya qabyldau bolatyn. Jyl boyy әzirlengen qújatty da «ýh, janym» dep jýrip qabyldattyq, әiteuir. Eger osy qújat qabyldanbaghanda, aqshamyz jelge úshqany bylay túrsyn, dosqa da, dúshpangha da kýlki bolarymyz anyq edi. Ony qoyshy, Sammit turaly aitylar jyr әli úzaqqa sozylar. Bizding jetkizbegimiz, osy deklarasiyany qabyldaudyng tym qiyngha soqqandyghy. Sonda deymin-au, jarym týnge deyin talqylanghan búl qanday manyzdy jospar-josyn? Jurnalister maujyrap, әueli Preziydentterding ózi qalghyp-shúlghyp úzaq otyrdy. Baqsaq, biraz el qyrysyp, keyinge tartypty. Resey basshysy jiynnyng kórigi qyzbastan, tayyp túrdy. Onyng nókerleri de Gruziyamen kiykiljinining jigin jabugha qúlshynys tanytpay, biraz uaqyt kelispegen sekildi. Ony da qoyshy, oi, osy ózbekterge ne joryq deymin-au, a?! «Qyryq kisi bir jaq, qynyr kisi bir jaq» demekshi, biz degende qashanda qynyrayyp jýredi. Áytpese, tamam elding kózinshe qazaq atyna syn aityp, otyryp almas edi ghoy. Atam zamannan solay. Bayaghy on segiz, on toghyzynshy ghasyrdaghy qyzyl qyrghyndarda baltyrymyzdan tartqandary әli este. Qyzyl bas hiualyqtarmen júlysqanda, qoqandap qoqandyqtar shyqpap pa edi bir býiirden. «Jau jaghadan alghanda, bóri etekten» deydi qazaq múndaydy. Talay han-súltandarymyzdy kelisimge kelgen jerinen qamap alyp, qan-qaqsatqan da osylar. Tóle babanyng sýiegi jatqan bayyrghy qalamyz Tәshkendi kýni keshe alashtyqtar astana qylayyq dep edi-au. Ony da úmytyp ketkenine tanbyz. Jongharlar josyla shapqanda Samarqany men Ándijanynan pana tappay, ary bosqan túsynda, qazaq bahadýrleri bastaryn bәigege tigip qorghamasa, kórer edik býgingi syqpytynyng qalay bolmaghyn. Tәuelsizdik alghaly beri de ózge shekaralardan emes, tura osy «ózbek shekaradan» shu shyghady. Eseptesek, bizge qarata jiyrma ýshi ret oq atypty. Talay otbasynyng qara jamylghany, talay shanyraqtyng orda búzar azamaty mert bolghany jan syzdatady. Oghan byqqan biz joq, «óz aghamyz ghoy» dep óbektetemiz kelip. Qazaqqa kep jaldanyp, saudasy men qúrylysyn salugha jarap jýrgen alashapandylardy qoltyghymyzgha tyghyp, jasyryp-jauyp jýretin halyqtyq kenqoltyqtyghymyzgha bolayyn. Bala kezimizde әldenege búrtiya qalghan bizge: «Ókpeselesng ókpeng týssin!» dep zekushi edi ýlkender. Ózbekterding ókpesi ne ókpe, tәiiri? Kórealmaushylyq pa, mysyqtileu me, әlde ishterinde ólip jatqan itting «iyisi» osyndayda shyghyp kete bere me?
«Abay-aqparat»